Eshonqulov O. E. va boshq. Genetika: Akad litseylar uchun darslik / A. E. Eshon e 99 qulov, K. N. Nishonboyev, M. Bosimov

(endo
— ichki, 
mitoz
— bo‘linish) — xromosoma 
reduplikatsiyasidan keyin hujayra bo‘linmaydigan va yadroda xro- 
mosomalarning poliploid to ‘plami hosil bo‘ladigan jarayon.
Episoma 
(epi
— keyin, ustki, 
soma
— tanacha) xromosoma 
bilan bog‘lanmagan hujayraning irsiy omili. Bakteriyalar episoma- 
lari boshqa mikroorganizmlarga o‘tib, yirik plazmida bo‘lishi, 
plazmidalar esa episomaga aylanishi mumkin. Shuning uchun ham 
sitoplazmada joylashgan, lekin yadro bilan bog‘lanmagan irsiy ele- 
mentlarni ko‘pincha episomalar deb ataladi.
Epistaz — noallel genlarning o ‘zaro ta ’sir shakllaridan biri 
bo‘lib, bunda bitta allel (epistatik) ikkinchi noallel (gipostatik) 
genning ta ’sirini bo‘g‘ib qo‘yadi. Dominant (A > B), retsessiv 
(aa > B) va juft retsessiv (aa > B; bb > A) epistazlar uchraydi. 
Epistazda fenotipik ajralish 12 : 3 : 1, 13 : 3 (dominant) yoki 
9 : 3 : 4 (retsessiv) kuzatiladi.
Esherixiyalar — odam va hayvonlarning yo‘g‘on ichagida 
yashaydigan enterobakteriyalar avlodi. Bunday bakteriyalardan 
biri — esherixiya koli genetik obyekt sifatida keng qo‘llaniladi.

---

175
MUNDARIJA
Kirish.................................................................................................... 3
I b o b. 1-§. Genetika fani va uning qisqacha yaratilishi tarixi................. 4
II b o b. Irsiyat qonuniyatlarining yaratilishi...........................................8
2-§. Mendelning birinchi qonuni (birinchi avlod bir xilligi)....................8
3-§. Mendelning ikkinchi belgilarning ajralish qonuni.......................... 12
4-§. Mendelning uchinchi qonuni....................................................... 13
5-§. Tahliliy chatishtirish.....................................................................20
III b o b. Irsiyatning xromosoma nazariyasi......................................... 22
6-§. Jinsga bog‘liq belgilarning nasldan naslga o‘tishi............................25
7-§. Genlarning o‘zaro ta’siri.............................................................. 31
8-§. Noallel genlarning o‘zaro ta’siri....................................................41
9-§. Genlarning epistaz ta’s i r i ............................................................ 44
10-§. Genlarning polimer ta’siri............................................................ 48
11-§. Pleyotropiya. Sitoplazmatik irsiyat................................................52
IV b o b. O‘zgaruvchanlik.................................................................... 56
12-§. Modifikatsion o‘zgaruvchanlik...................................................... 57
13-§. Irsiy o‘zgaruvchanlik.................................................................... 64
14-§. Genom mutatsiyalari....................................................................65
15-§. Xromosoma mutatsiyalari............................................................. 66
17-§. Mutatsiyalarning evolutsiyada ahamiyati....................................... 70
18-§. Irsiy o‘zgaruvchanlikning gomologik qatori N. I. Vavilov qonuni . . . 71
19-§. Irsiy o‘zgaruvchanlikning gomologik qatori...................................71
V b o b. Odam genetikasi (antropogenetika) Odam genetikasini o‘rga-
nish usullari...........................................................................75
20-§. Genealogiya va egizaklar usullari..................................................76
21-§. Sitogenetika, immunogenetika va biokimyoviy usullar................... 86
22-§. Dermatoglifika, populyatsion statistika, molekulyar —
genetika 
usullari...................................................................................... 102
VI b o b. Irsiy kasalliklar.................................................................... 117
23-§. Genom kasalliklari..................................................................... 117
24-§. Xromosoma kasalliklari...............................................................119
25-§. Gen kasalliklari..........................................................................122
26-§. Insoniyatning irsiy xavfsizligi muammolari..................................125
27-§. Tibbiy genetik maslahat....................................