Etika əxlaq və mənəviyyat haqqında elmdir. Etikanın yaranmasının ilkin şərtləri. Etikanın predmet və vəzifələrinin Aristotel tərəfindən öyrənilməsi

17. İşgüzar mühitdə təbrik qaydaları

Etika – insan davranışını əks etdirən prinsiplərin məcmusudur. Bu anlayışı biznes sferasına qədər genişləndirsək deyə bilərik ki, işgüzar etika əsasən özündə biznes sahəsində fəaliyyət göstərən insanların davranış qaydalarını əks etdirir. İşgüzar etika əməkdaşların işgüzar münasibətlərini, eyni zamanda onların davranışlarını işgüzar sferada ümumi olaraq qəbul edilmiş davranış prinsiplərinə müvafiq olub-olmama nöqteyi-nəzərindən qiymətləndirməyə və nəzərdən keçirməyə şərait yaradır. Bu tip prinsiplərə əsaslanma cəmiyyətin təkamülünə aktiv tərzdə təsir etmək, öz vətəndaş vəzifəsini yetərincə həyata keçirmək üzrə peşəkar potensiala sahib olan biznesmenlərə yardım edir. Bununla bağlı işgüzar etikada struktur formalaşdıran elementlər kimi çıxış edən əxlaqi dəyərləri ayırd etmək məqsədəuyğundur. Bunlar içərisində ən əsas olanları aşağıda göstərilmişdir: - düzlük - saflıq (vicdanlılıq). Biznes sahəsində düzlük tələbi onun xarakterindən irəli gəlir. Yalan normal iqtisadi prosesin təməli olaraq çıxış edə bilməsi mümkün deyil. Əksinə, isə o, əməkdaşların maraqları üçün bir təhlükə yaradır. Yalan söyləyən insanlar işgüzar dünyada həmişə ittiham edilmişlər. Yekun olaraq yalana və saxtakarlığa yol verən insanlar udduqlarından daha çox uduzurlar. Vicdanlılıq və düzlük cəmiyyətin habelə biznesin uzunmüddətli inkişafının yekunudur, belə proses zamanı optimal əxlaqi və etik dəyərlər işlənib hazırlanmışdır. Bildiyimiz kimi sənaye cəhətdən inkişaf etmiş dövlətlərdə biznes sui-istifadəsiz, dağıntısız, elementar vicdansızlıq və bununda sonunda formalaşan münaqişələrsiz keçinmir. Biznesdə vacib ünsür düzlük, vicdanlılıq, tərəfdaşa ―hiylə gəlməməyə‖ çalışmaq, daha da irəli getmək və münasibətləri təkmilləşdirmək üçün qarşılıqlı səmərəli razılıqlar bağlamaqdır. İşgüzar etika azadlıq kimi ümumi əxlaqi və insani dəyərlərə əsaslanır. Yəni bu o deməkdir ki, biznesmen və eləcədə menecer yalnız öz maliyyə fəaliyyətlərinin yox, öz rəqibinin də fəaliyyətlərinin azadlığını qiymətləndirməlidir və bu da onun işinə müdaxilə edilməməsində, onun hətta ən cüzi maraqlarının belə əzilməməsində ifadə edilir. İşgüzar qarşılıqlı münasibətlərin digər əsas prinsiplərindən biri səbirlilikdir. Bu prinsip əməkdaşların, müştərilərin və ya tabelikdəkilərin zəiflik və çatışmazlıqlarını ―bir həmlədə‖ dəf etməyin mümkünsüz olmasının qavranılmasından çıxır. Səbirlilik qarşılıqlı anlayış, səmimilik və etibar yaradır, münaqişəli halları onlar hələ formalaşmadan dəf etməyə şərait yaradır. İşgüzar qarşılıqlı münasibətlər hər zaman bir sıra nöqsanlar və qalmaqallarla izlənilir, bu səbəbdən də onlar nəzakət və zəriflik tələb edirlər. Bu cür münasibətdə nəzakət yalnız məqsədlər və davranış normalarının uyğunluğunu dərk etməyi yox, bu normaları konkret insana tətbiq etməyi bacarmağı ifadə edir. Nəzakət, ilk öncə, xeyirxahlığa və humanizmə mövqeyi, xəbərdarlığı və diqqətliliyi nəzərdə tutur. Nəzakətli olmaq hər bir mühitdə öz tərəfdaşını, tabelikdə olanı və müştərini, onun biososial xüsusiyyətləri olan yaş, cins, temperament, milliyyət, vərdiş və s. cəhətlərinin nəzərə alınması ilə dəyərli insan şəxsiyyəti kimi dərk etməyi ifadə edir. Zəriflik dedikdə, münasibətdə diqqətlilik və mülayimlik, öz həmkarlarının mənliyini hifz etmək bacarığı kimi başa düşülür. Nəzakət xüsusilə, ünsiyyət zamanı səhihlik və səmimiliyin yalnız yüksək dərəcədə peşəkar biznesmenlərə və menecerlərə xas olan təzahür formasıdır. O, ən az əxlaqi-psixoloji xərclərlə işgüzar məsələləri həllini tapmağa imkan verir.

Təbrik etmə etiketi müasir korporativ mədəniyyətin ayrılmaz hissəsidir, bu da korporativ ünsiyyət normalarına və etiket qaydalarına riayət etməyi tələb edir. İşçiləri tətil münasibətilə təbrik etmək və ya həmkarlarına xoş arzu ilə məktub göndərmək yaxşı formaya işarədir. Təbriklər üçün həmişə çox səbəb var: ad günləri, ildönümləri, dövlət və peşə bayramları. Bütün bu hadisələr yalnız hədiyyələrə deyil, həm də düzgün hazırlanmış bir təbrikə ehtiyac duyur. Və ən əsası, sərhədlərə və şirkətdəki hər kəsə düzgün şəkildə müraciət etmək qabiliyyətinə hörmət etməkdədir: müdirdən xidmət işçilərinə qədər. Gözəl və lakonik bir salam yazmaq və ya demək olduqca çətin bir iş deyil. Doğru sözləri və təbrik üslubunu seçmək həmişə çox vacibdir. Bu gün bir çox insan təbrik üçün hazır şablonlardan istifadə edir, lakin bu, bir insanın fərqli ünvan sahiblərindən eyni məktubu almasına səbəb olur ki, bu da onu dəyərdən salır. Bunun qarşısını almaq üçün sadə təbrik etiket qaydalarına riayət etməlisiniz. Bir şirkətdə, və ya işgüzar görüşdə təbrik etiketi əsasən idarəetmə növündən və korporativ mədəniyyətdən asılıdır. Hər birinizin qeyri-rəsmi ünsiyyət qurduğu səmimi bir komandanız varsa, həddindən artıq rəsmi bir təbrik yersiz olacaq və qarışıqlığa səbəb olacaqdır. Bu səbəbdən xatırlamağınız lazım olan ən vacib şey şirkətinizə yönəlməkdir! Əgər şirkətinizin rəsmi ünsiyyət tərzi varsa? Bir həmkarını və ya müdirini təbrik etmək ən yaxınlarını təbrik etməkdən daha çətindir. Təbriklərin əsas qaydalarını və quruluşunu bilirsinizsə, tapşırıq dərhal asanlaşacaqdır. Birmənalı deyil. Dediyiniz və yazdığınız hər şey diqqətlə düşünülməlidir və ölçülməlidir. Təbriklərin direktor və ya işçi üçün nəzərdə tutulmasından asılı olmayaraq, bircə kəlmə də səhv başa düşülməməlidir. Qısalıq. Təbrik mətni çox uzun olmamalı və həmd və istəklərlə dolu olmalıdır. Sadə və lakonik bir təbrik daha yaxşı qəbul ediləcəkdir. Bir işçiyə və ya menecerə ad gününü təbrik etmək istəyirsinizsə, ad gününün şəxsinin yaşını qeyd etməkdən çəkinin.

Əvvəlcə mətndə ən sadə, lakin səmimi ifadələrdən istifadə olunmalıdır. İkincisi, klişelərdən və ümumi ifadələrdən çəkinməyə çalışın, bir iş təbrikinin də fərdiləşdirilməli olduğunu unutmayın. İstəklər ünvan sahibinin yaşına, cinsinə, ailə vəziyyətinə, hobbilərinə və bənzərlərinə uyğun olaraq edilir. Bir insanı şəxsən tanıyırsınızsa, onun müsbət şəxsi keyfiyyətlərini, peşəkar sahədəki uğurlarını xatırlaya bilərsiniz. Əgər bu sizin firmanızın bir işçisidirsə, onun ona gətirdiyi faydaları qeyd edin. Çıxış növbələri aşağıdakı kimi ola bilər:

- Xahiş edirəm münasibətilə səmimi təbriklərimizi qəbul edin ...

- Qəlbdən təbrik edirik ...

- Uğurla başa çatdığınız üçün təbrik edirik ...

- Ad günün mübarək, uğurlar diləyirik ...

- Bayram əhval-ruhiyyəsi, uğurlar, əziz istəklərin yerinə yetirilməsi ...

- Bütün arzu və istəklərinizin reallaşmasını diləyirik ...

- Yeni il də eyni uğurlu olsun ...

- Şirkətinizə davamlı firavanlıq və uğurlar arzulayırıq ....

- Yeni vəzifəyə təyin olunmağınız münasibətilə təbrik edirəm ...

- Şirkətinizlə əvəzolunmaz əməkdaşlıq təcrübəsi üçün təşəkkür edirik ...

Bir iş təbrik mətni üçün sözlərin sayı deyil, keyfiyyəti daha vacibdir, buna görə sözləri mümkün qədər qısaca və fərdiləşdirməyə çalışmalı və seçməlisiniz.