F. M. Şİrzadov tribotexniKİ avadanliq və vasiTƏLƏR

 
 
Şəkil 12.7. Elektron axınında enerjinin paylanması. 
 
Fokusun altı 
Fokusun üstü 
En kəsiyi 
3D təsviri 
Uzununa kəsik 
X
-Z
kə
siyi
Fokusun 
mərkəzi 

---

208 
13. 
Lazerlər və lazerlə emalı texnikası
13.1. 
Lazer şüalanmasının prinsipi və 
tətbiqinin aktuallığı 
Lazer ingilis dilində süni yaradılmiş söz olub 
(“
L
ight 
A
mplification by 
S
timulated 
E
mission of 
R
adiation”), mənası “məcburi şüalanma ilə işığın 
gücləndirilməsi”- dir.
Lazer tətəfindən yayılan elektromaqnit şüalanması 
başqa mənbələrin şüalarından fərqlənir. Belə ki, isti 
maddələrdən (məsələn, közərmiş lampadan) və ya isti 
qazlardan (qaz boşalma lampasından) verilən işıq 
polixromatik olub, parallel deyildir (şək. 13.1.). Bu 
işıq toplayici linza ilə gücləndirildikdə müxtəlif 
yandırma nöqtələri alınır. Bunun əksinə olaraq, lazer 
monoxromatik (birrəngli) işıq olub, onun işıq spektri 
bir dalğa uzunluğuna (rəngə) malikdir. Bundan əlavə 
lazer şüası koherentdir, yəni işıq şüası daxilində 
elektromaqnit dalğa axınının fazaları məkan və 
zamanca eynidir. Bu xüsusiyyətlər lazer şüasının 
toplanıb gücləndirilməsinə imkan verir ki, bununla da 
vahid foks nöqtəsində yüksək enerji əldə olunur.

---

209 
Şəkil 13.1. Közərmə və qaz boşalma lampalarının 
işıqlarının lazerin işığı ilə müqayisəsi. 
Dalğa uzunluğu və tezlikdən asılı olaraq, 
elektromaqnit spektri böyük bir sahəni əhatə edir. 
Görünən işıq isə bu sahənin yalnız kiçik bir hissəsinə 
aid olub, 380…780nm intervalında dəyişir. Lazer 
şüalanması isə 2000Anqstrem (1A=10
-10
m)…0.7mm 
intervalda yerləşir (şək. 13.2.).