Falsafa asoslari

Argumentlashning strategiyasi 
— argumentlashning maqsadi 
bolib, ishontirish, g‘alaba qozonish, kelishish, yechimni topish, 
o‘ziga nisbatan ishonchni mustahkamlash va shu kabilarda na­
moyon boldi. Mantiq qonunlari, isbotlovchi muhokama yuri­
tish argumentlashning strategik prinsiplari hisoblanadi. Konkret 
vaziyatga mos bolgan kommunikativ modelni tanlash ham ar­
gumentlashning strategiyasiga kiradi. Argumentlashning strate­
giyasi ishtirokchilarning maqsadi orqali aniqlanadi. Shunga ko‘ra 
haqiqatga, ishonchni shakllantirishga, g'alabaga va kelishuvga 
qaratilgan strategiyalarni farqlash mumkin. Ba’zan bu strategi- 
yalar birlashib ketishi kuzatiladi.
252

---

Argumentiash strategiyasi ma’ruza, suhbat, dialog, bahs-mu- 
nozara, yozma argumentiash, o‘zi uchun argumentlashda turli xil 
bo‘ladi. Argumentiash strategiyasini belgilab olganda argumentlov- 
chi dalillar asosiy va qo‘shimcha turlarga ajratiladi, asosiy dalillar 
yetarli bolmasa qo‘shimchalaridan foydalanish yoki asosiy dalillar 
yetarli bo‘lsa, qo‘shimchalarini qo‘llamaslik rejalashtiriladi.
Argumentlashning taktikasi 
deb, argumentlarni eng unum- 
li qo‘llash usuli; raqibning qarshi argumentlariga munosabat 
shakli; argumentlashning strategik maqsadlariga erishish uchun 
qo‘llaniladigan usul va vositalar majmuyiga aytiladi.
Argumentlashning taktikasi turli usullarni o‘z ichiga oladi:
— argumentlarni tanqid qilish (opponentnig yolg‘on tezisini 
ishonchli faktlar bilan rad etish);
— dushmanning qurolini o‘ziga qarshi qo‘llash prinsipi (op- 
ponentning flkrlarini o‘ziga qarshi ishlatish);
— isbotlash yukini raqibiga ag‘darish (haqiqat sukut saqlash- 
dadir);
— pala-partish so‘zlash;
— hamma narsani rad etib, o‘zini aqlli ko‘rsatish;
— «bema’nilikka olib kelish» usuli (opponentning fikri bema’ni 
ekanligini istehzo va kinoya bilan isbotlash);
— «shaxsga murojaat qilish» (tezisni almashtirish);
— bumerang usuli (qarshi tomonning argumentini o‘ziga qay- 
tarib qo'llash);
— isbotlash usulini rad etish;
— savollar hujumini uyushtirish va boshqalar.