Fanidan O’quv-uslubiy majmua

Xarajatlarni to‘liq va o‘zgaruvchan xarajatlar bo‘yicha tannarx kalkulyatsiyasi
Xarajatlarni to‘la taqsimlash (Abzorshn kosting) tannarx kalkulyatsiyasi bilan o‘zgaruvchan xarajatlarni tannarx kalkulyatsiyasi (Direkt kosting) orasidagi farqni o‘zlashtirib olish uchun quyidagi sxemani keltiramiz.


Xarajatlarni to‘la taqsimlash bilan tannarx kalkulyatsiyasi (Abzorshn kosting)

O‘zgaruvchan xarajatlar bo‘yicha tannarx kalkulyatsiyasi (Direkt kosting)

1-misol. «Nigora» kompaniyasi avtomashinalar uchun svechka ishlab chiqaradi va har dona svechka uchun qilinadigan xarajatlar quyidagicha:

1. 
   Bir dona mahsulotning sotish narxi 10 so‘m
   
2. 
   Sarflanadigan asosiy materiallar 3 so‘m
   
3. 
   Sarflanadigan asosiy ish haqi 2 so‘m
   
4. 
   O‘zgaruvchan ustama xarajatlar 1 so‘m
   
5. 
   Bir oylik doimiy ustama xarajatlar 10000 so‘m
   
6. 
   Bir oylik ishlab chiqarilgan mahsulot 5000 so‘m
   

Vazifa:

1. 
   Xarajatlarni to‘la taqsimlash bilan tannarx kalkulyatsiya qilinsin (Abzorshn kosting)
   
2. 
   O‘zgaruvchan xarajatlar bo‘yicha tannarx kalkulyatsiya qilinsin (Direkt kosting)
   

1-vazifani bajarish uchun quyidagicha hisob-kitob qilinsin:

Xarajatlarni to‘la taqsimlash bilan tannarx kalkulyatsiyasi (Abzorshn kosting)

Xarajat moddalari	Mahsulot birligiga.	Jami mahsulot
1. Asosiy materiallar
2. Asosiy ish haqi
3. O‘zgaruvchan ustama xarajatlar
4. Doimiy ustama xarajatlar
Mahsulot tannarxi

2-vazifani bajarish uchun quyidagi hisob-kitob qilinsin:

O‘zgaruvchan xarajatlar bo‘yicha tannarx kalkulyatsiyasi

Xarajat moddalari	Mahsulot birligiga.	Jami mahsulot xajmiga
1. Asosiy materiallar
2. Asosiy ish haqi
3. O‘zgaruvchan ustama xarajatlar
4. Doimiy ustama xarajatlar
Mahsulot tannarxi

2-misol. «Nigora» Firmasi bo‘yicha hisobot davri oxiriga quyidagi ma’lumotlar berilgan:

1. 
   Mahsulot sotishdan tushgan tushum 1000d.
   
2. 
   Sotilgan mahsulot tannarxi 600d.
   
3. 
   Tijorat xarajatlar 100d.
   
4. 
   Ma’muriy xarajatlar 200d.
   

Vazifa:
quyidagi shaklda moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot tuzilsin

Ko‘rsatgichlar	Daromad	Xarajat
1. Sotishdan tushgan tushum
2. Sotilgan mahsulot tannarxi
3. Tijorat xarajatlari
4. Ma’muriy xarajatlar
5. Sof foyda

ajmi bilan o‘zgaruvchan xarajatlar farqi.

4-misol. «Nigora» firmasi agar oy davomida 5000 dona svechka ishlab chiqarib 4800 donasini sotsa, moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot qanday tuziladi?

Vazifa:

1. 
   «Abzorshn kosting», ya’ni xarajatlarni to‘liq taqsimlash usulida moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot tuzilsin.
   
2. 
   «Direkt kosting», ya’ni majinal usulida moliyaviy natijalar hisoboti tuzilsin.
   

1-vazifani echish uchun quyidagicha hisob-kitob qilinsin:
Xarajatlarni to‘liq taqsimlash bo‘yicha moliyaviy natijalar hisoboti

Ko‘rsatgichlar	Summa, dona
1. Mahsulot sotishdan tushgan tushum
2. Ishlab chiqarish xarajatlari
3. Oy boshiga qolgan qoldiq
4. Oy oxiriga qolgan qoldiq
5. Yalpi daromad

2-vazifani echish uchun bo‘yicha quyidagicha hisob-kitob qilinsin:

Xarajatlarni «Direkt kosting», ya’ni marjinal usulida moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot

Ko‘rsatgichlar	Summa, dona
1. Mahsulot sotishdan tushgan tushum
2. Sotilgan mahsulot tannarxi: a) oy boshiga qoldiq b) ishlab chiqarish xarajatlari v) oy oxiriga qoldiq
3. Marjinal foyda
4. Doimiy ustama xarajatlar
5. Yalpi daromad

5-misol. «Nargiza» firmasi navbatdagi oy davomida 6000 dona svechka ishlab chiqardi. Shundan 4800 donasi sotildi va 1200 donasi omborda sotilmay qoldi. Barcha xarajatlar rejadagiga teng bo‘lgan.

Vazifa:

1. 
   Xarajatlarni to‘liq taqsimlash usulida moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot tuzilsin
   
2. 
   Marjinal usulda moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobot tuzilsin
   
3. 
   Ikki hil foyda xajmini taqsimlovchi hisobot tuzilsin.
   

Birinchi va ikkinchi vazifalarni bajarish tartibi oldingi 4-misolda berilgan

Uchinchi vazifani bajarish uchun quyidagi ma’lumotlar keltirilsin:
Ikki hil foyda xajmini taqqoslash

Ko‘rsatgichlar	To‘liq taqsimlash usuli	Marjinal usuli
1. Foyda summasi
2. Oy oxiriga qolgan qoldiq