Fe'l so'z turkumi reja



Yüklə 415,5 Kb.
səhifə3/24
tarix01.04.2023
ölçüsü415,5 Kb.
#92328
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24
Fe\'l so\'z turkumi reja

Masalan: ishla eganing o'zi bajaradigan harakati, ammo yasan eganing o'zida yangi holatni vujudga keltiradigan harakatdir.

Fe'llarda 5 ta nisbat bor:



  1. Aniq nisbati.

  2. O'zlik nisbati.

  3. Majhullik nisbati.

  4. Birgalik nisbati.

  5. Orttirma nisbat.



1. ANIQ NISBAT

Aniq nisbatdagi fe'lda harakat ega tomonidan bajariladi, to'ldiruvchi esa ko'pincha harakatning ob'yekti bo'ladi. Masalan, Kulgi umrga umr qo'shadi (Maqol). Yoki: Shoira gullarning muattar hidini uzoq hidladi.




2. O'ZLIK NISBATI.

O'zlik nisbatida harakatning bajaruvchisi bilan ob'yekti bir shaxsning o'zi bo'ladi. Masalan, kiyin, yuvin, taran kabi. O'zlik nisbati quyidagi qo'shimchalar bilan yasaladi:





  1. fe'l negiziga unlidan so'ng n, undoshdan so'ng esa in qo'shimchasini qo'shish orqali. Masalan, tara-n, yasa-n, yuv-in, kiy-in kabi;




  1. fe'l negiziga ish qo'shimchasini qo'shish bilan. Masalan, ker-ish kabi;

4


  1. fe'l negiziga unlidan so'ng l, undoshdan so'ng il qo'shimchasini qo'shish bilan. Masalan, surka-l, shosh-il kabi;




  1. lan (-la]n) qo'shimchasini qo'shish bilan fe'l ham o'zlik nisbatida bo'ladi. Masalan, shod-lan, jon-lan, ot-lan kabi o'timchiz fe'llardan, shuningdek, ba'zi bir o'timli fe'llardan o'zlik nisbati yasalmaydi: bor, yugur, o'qi kabi.

Ba'zi fe'llarning esa aniq nisbati yo'q: quvon, seskan kabi.





Yüklə 415,5 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2025
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin