münasibətlər xasdır. “Varlıq”, “materiya”, “ideya”, “təfəkkür”, “şüur” və i,a. belə
ontoloji
kateqoriyalardır;
b
)
atributiv
kateqoriyalar.
Bunlar
ontoloji
kateqoriyaların mövcudluğu formalarını və ya ayrılmaz, atributiv xassələrini təşkil
edir, onların mahiyyət və mövcudluğunu şərtləndirirlər. “Məkan”, “zaman”,
“hərəkət”, “inkişaf”, “zıddiyyət”, “keyfiyyət”, “kəmiyyət”, “ölçü”, “hal” və i.a. belə
atributiv kateqoriyalardır;
v)
nisbət və ya relyativ kateqoriyalar.
O
nlara “cüt
kateqoriyalar”da deyilir. Bunlar üçün əsas əlamət odur ki, onlar ikitərəflidir (tək və
ümumi, səbəb və nəticə, zərurət və təsadüf və s.), birinin mövcudluğu digərini də
tələb edir, onlar ayrılıqda mövcud ola bilməzlər. Bu kateqoriyalar universallıq,
struktur, səbəbiyyət (determinlik), sistemlilik və s. kimi əlaqələri əks etdirən
kateqoriyalar yarımqruplarına aiddirlər.
Ən ümumi və ya universal əlaqələri əks
etdirən kateqoriyalar
: tək, xüsusi və ümumi, qanun və qanunauyğunluq, mahiyyət
və hadisə.
Struktur əlaqələrini ifadə edən kateqoriyalar
: hissə və tam;
sistem,
struktur və element; məzmun və forma.
Determinlik və ya səbəbiyyət əlaqələrini
ifadə edən kateqoriyalar
:
səbəb və nəticə
;
zərurət və təsadüf
;
imkan və gerçəklik
və i.a.
Dostları ilə paylaş: 
