Fizika ixtisosligidan boshqa ixtisosliklar uchun ma’ruza matnlari to’plami So’z boshi

 , (1) 
bunda, 

- radius-vektorning burilish burchagi t - vaqt. Odatda burchakni 
radianlarda, vaqtni sekundlarda o’lchasak, burchak tezlikning birligi qilib 

burchak bir sekund ichida bir radianga o’zgaradigan harakatning burchak 
tezligini olishimiz kerak; burchak tezlikning bu birligini radian|sek orqali 
belgilash mumkin, odatda to’g’ridan to’g’ri
sek
1
yoki 
1

sek
orqali belgilanadi. 
Chiziqli tezlik V bilan burchak tezlik 

orasidagi munosabatni topamiz. 
Burchak 


ga o’zgarganda nuqta aylana bo’yicha 
s


yoyni bosib o’tadi deb 
faraz qilaylik, u holda nuqtaning chiziqli tezligi son jihatdan 
t
S
v




bo’ladi, 
ikkinchi tomondan
,
R
S





bundan
R
t
v




yoki (1) ga asosan: 
V=
R

. (2) 

---

Bunda R- aylanish o’qidan B nuqtagacha bo’lgan masofa, 

burchak tezlik
ma’lum qiymatga ega bo’lsin, u holda B nuqta aylanish o’qidan qancha 
uzoqda bo’lsa, uning 
v
chiziqli tezligi shuncha katta bo’ladi. Aylanayotgan
qattiq jismning har xil nuqtalari har xil chiziqli tezlikga ega bo’ladi. 
Moddiy nuqtaning bir marta aylanishi uchun ketgan vaqtga aylanish 
davri deyiladi va T bilan belgilanadi. Vaqt birligidagi aylanishlar soni aylanish 
chastotasi deb ataladi va p bilan belgilanadi. Aylanish davri T va aylanish 
chastotasi p quyidagicha bog’langan: