H s nov q.. YÜKs k g rginlikl r V elektrik izolyasiya texnikasi


 Qısa qapanmaların iki pill li kontaktı olan açarla açılmasında



Yüklə 4,73 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə40/47
tarix06.04.2017
ölçüsü4,73 Mb.
#13502
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   47

14.1.4. Qısa qapanmaların iki pill li kontaktı olan açarla açılmasında

yaranan keçid prosesinin analizl ri

k.14.1.3 a)-da göst ril n x ttin mü yy n m saf sind  yaranan qısa

qapanmanın -QQ iki pill li açarla açılması verilmi dir. Bu zaman, yaranan 

keçid prosesinin g rginlik yril ri is ,

k.14.1.2 b)-d  verilmi dir. 

k.14.1.2 

b)-d  veril nl r, x ttd  qısa qapanmanın, R =3X

gir

müqavim ti olan  lav

kontaktla açılması zamanı yaranan keçid prosesinin  yril ridir. Burada, 1  yrisi

x ttin q rarla mı  g rginliyi, 2 s rb st r qsl nm  g rginlikl rinin  yril ridir. 1 

v  2  yril rinin c mi, 3  yrisi kimi tapılır. Onunla m nb in ehq-si 4-ün f rqi 

is , açarın ba  kontaktlarının b rpa olunan g rginliyin   b rab rdir. 

kild

göst ril n A nöqt sind  x ttin c r yanı sıfırdan keçdikd , g rginlik maksimum 



olur v  bu anda  lav  kontaktlar açılır. X ttd  sabit qiym tini saxlayan bir 

g rginlik qalır. 

kild  bütöv x ttl

trixl nmi  sah , ba  kontaktlar arasında

b rpa olunan g rginliyi, qırıq x ttl

trixl nmi  sah  is ,

lav  kontaktlar 

arasındakı g rginliyi göst rir.  müqavim ti artdıqca, ba  kontaktlar arasında

g rginlik artar,  lav  kontaktlar arasında is , azalar. R

=(2,5÷ 3)X

gir

 olduqda, 

ixtiyari m rh l d  b rpa olunan g rginlikl r t xmin n eyni olacaqdır.

C

R

t

m

s

s

m

s

m

s

m

x

s

e

X

R

R

X

R

tg

t

X

R

X

E

U

arg


cos

2

2



        (14.1.26)

_________________Milli Kitabxana__________________ 

383 


Ancaq,  lav  kontaklar  sas kontaktlara nisb t n daha az c r yanları

k sirl r [47]. B rpa olunan g rginlikl r  gör ,

lav  kontaktlar daha yax ı

raitd  olurlar. R



=(1,5÷2,0)X

gir

olduqda,  lav  kontaktlar üçün optimal aralıq

sayılır. X ttin uzunlu u 200 km olarsa, R

=

3000- 4000 Om t kil dir. 

T crüb l rd R



=3000 Om q bul edilir. 

k.14.1.3.Yüksüz x ttin

untlayıcı rezistoru olan  lav  kontaktlı açarla 

açılması zamanı yaranan keçid prosesi. G rginlik yril ri R =3 X

pir

 oldu u hal 

üçün alınmı dır. 1-kontaktlar açılark n g rginliyin m cburedici t kiledicisi, 

2- g rginliyin s rb st t kiledicisi, 3-x ttin keçid g rginliyi, 

4-ehq m nb inin g rginliyi, A-açarda c r yanın qırılma nöqt si 

QQ q zasından sonra, x ttin qo ulmasında yaranan ifrat g rginlikl rin

m hdudla dırılmasının effektiv yollarndan biri ATQ-nin t tbiqidir 

k.14.1.3. 

Kommutasiya (açılma v  ya qo ulma) momenti idar  olunan halda, x ttin qalıq

g rginliyi sıfır qiym tli v  müv ff q ATQ  m liyatı alınır. Bu m qs dl

sinxron açarlar t tbiq edilir. Sinxron açarlara açma-qapama impulsu c r yanın

v  ya g rginliyin sıfırdan keçm sin  0,001 san qalmı  veril  bil r. Bu da qısa

qapanmanın açılması v  ya yüksüz x ttin  qo ulması üçün vacib olan  sas 

kommutasiya 

rtidir. Qısa qapanma yerind   g rginlik sıfra yaxın olur. 

vv lc


k.14.1.2-d  A2 açarının açılmasına baxaq. Açılmadan sonra x ttin 

sonunda g rginlik q rarla mı  qiym tin   q d r artacaqdır. G rginliyin artımı,

keçid prosesinin r qsl nm  hadis si il  yarandı ından s rb st r qsl rl

q rarla mı  g rginlikl rin c mi ifrat g rginlikl r  s b b olur. 

QQ-n açılmasında x ttin sonu üçün g rginlikl rin hesablanması

(14.1.15) formulasına sas n aparılır. Burada x tt bir t r fli açıldı ından, sxem 

yüksüz x ttin qo ulması halına g lir. Ona gör  q rarla mı  rejimin amplitudası

v   s rb st r qsl rin m xsusi tezlikl ri eyni olacaqdır. S rb st r qsl rin

amplitudaları- A

k

 is , f rqlidirl r. Amplitudalar f rqinin s b bi, x ttin



_________________Milli Kitabxana__________________ 

384 


açılmasından

vv l tutum yükl rinin dolu, qo ulmasından

vv l is , onun 

yüksüz (bo ) olmasıdır. Ona gör , QQ-ların açılmasında s rb st r qsl rin 

amplitudası, x ttin qo ulması zamanı olan A

k

 amplitudlarından kiçik olur. 

Bundan ba qa, qo ulma rejimi üçün (14.1.18) –d n f rqli olaraq, QQ –ın

açılmasında A



k

-lar eyni i ar li olurlar. t=0 anında ba lan ıc g rginlik: - 



u(l,0)=A

q r

-A

1

-A

2

-A

3

-…=0 v   A

1



q r

 olur. Dem li, QQ-n bir t r fl ri 

açılmasında x ttin sonu üçün hesablanan birinci s rb st r qsl rin amplitudası,

m cburi toplananın amplitudasından kiçik olur. Bu is , QQ-n açılmasında

z rb

msalının 2-d n böyük olmadı ını göst rir.  Hesabatlar (14.1.15) v



(14.1.24) aparıla bil r. Hesabatlarda açılan sxemin giri in   t sir ed n m nb

saxlanılır. Bu m nb  is , qısa qapanmadan  vv l dövr d n axan c r yanın

x ttin giri ind  yaratdı ı U(0)  g rginliyin   b rab r v  ona  ks qo ulmu  bir 

t sir kimi götürülür.  H min hesabat variantına aid  yril r eyni il

k.14.1.2 

a)-da  veril nl r  uy undur. Onlar eyni il   h min m xsusi tezlikl r

malikdirl r, sıfırdan keçidl r v  maksimal qiym tl rin yaranma momentl ri 

d yi mir. F rq yalnız, amplitudanın t sir ed n g rginliyin 2 mislind n böyük 

olmamasındadır.



14.1.5. Inteqral t nlikl r v  Diskret  Z çevirm l r metodu 

Deyildiyi kimi, göst rilmi

b k  sxeml rind  real t crüb l rin

aparılması çox bahalı v  b z n mümkünsüz olur. Ona gör  analizl rd , riyazi 

modell dirilm  v  alqoritml rinin i l nm si daha s rf lidir [26]. Bunun üçün 

bir sıra riyazi alqoritml r v  hesabat aparatları i l nmi dir. Kommutasiya v

q zaların b zi hallarında sxemd  üç fazlı

b k nin qeyri simmetrik rejiml ri,

böyük aktiv müqavim tl r v   g rginlik - c r yan k s n qeyri x tti 

xarakteristikalı mühafiz  aparatları olduqda, dur un dal alar üsulunda

m xsusi kökl rin tapılması mümkün olmur v  ya aparılan hesabatlarda x talar 

çoxalır. 

b k nin düyün nöqt l rind  qeyri x tti v  ya böyük müqavim tl r

olduqda, xarakteristik adlanan qaçan dal alar metodunun  t tbiqi ç tinl ir.

Bel  hallarda mü llif t r find n i l nmi  inteqral t nlikl r v  diskret Z 

çevirm l r metodu daha effektlidir [27]. Bu metodun  sasını verilmi

funksiyaların Laplas t svirind n zaman oblastına keçdikd  istifad  edil n

riyazi modell m  alqoritml ri t kil edir. Bu zaman ümumil mi  impulsiv 

funksiyalar v  inteqral bükülm  teoremi istifad  edilir. Riyazi modell m

üçün  (14.1.1) –(14.1.6) t nlikl ri  sasında nisb t n a ır rejim olan avtomatik 

t krar qo ulma - ATQ üçün h min metodun t tbiqin  baxaq. Uzun x ttl rd

müv ff q ATQ rejiml ri x tt v  apartları t hlük li ifrat g rginlikl rd n qoruyur 

v  q zadan sonra  b k ni avtomatik olaraq yenid n g rginlik m nb in  qo ur

k.14.1.5. 

kid n göründüyü kimi t

1

 anında A



2

 açarı yaxınlı ında olan qısa 

qapanma I onun açılmasına s b b olur. Sonra A

1

 açarı açılır v   x tt h r iki 



_________________Milli Kitabxana__________________ 

385 


t r fd n m nb d n ayrılır. Bu zaman qısa qapanma nöqt sind   c r yan

sıfırdan keçdikd  qövs sönür v  x ttin h min nöqt sind  mü yy n bir g rginlik



U(t

1

,l) qalır. X ttin uzunlu undan asılı olaraq qalıq g rginlik- u

0

  x tt boyu 



mü yy n qanunla d yi ir. M s l n, A

2

 açarı açıq olduqda bu g rginlik, 



(14.1.10) – a uy un

kild  kosinus qanunu il   d yi c kdir. Z çevirm l r

metodunun t tbiqini daha aydın göst rm k üçün xüsusi hal kimi g rginlik

d yi m l ri n z rd n atılır. Do rudan da x ttin uzunlu u böyük, avtomatik 

t krar qo ulma müdd ti is  dal anın bu x tt boyu yayılma müdd tin  nisb t n

qısa olarsa, kosinusoidal d yi m ni n z rd n atmaq olar. Onda u

0

 sabit q bul



edilir. Bu halda x ttin hiperbolik tip (14.1.1) t nlikl ri a a ıdakı kimi yazılır:

d

u

x

sh

z

x

sh

x

p

I

z

x

ch

p

U

x

p

U

d

d

0

,



0

,

,



(14.1.27)

d

u

x

ch

x

sh

z

p

U

x

ch

p

I

x

p

I

d

0

0



,

0

,



,

(14.1.28)

k.14.1.5. Avtomatik t krar qo ulma kommutasiyasının hesabat sxemi 

Bu t nlikl rd n orijinal oblastda t yin edil n g rginlik v  c r yan funksiyaları,

1 v  2 nöqt l r üçün daha iki (14.1.2) v  (14.1.3) t nliyin birlikd  h llini t l b

edir. N tic d  operator  kilind  a a ıdakı hesabat ifad l ri alınır: 

x ttin vv lind ki c r yan v  g rginlik – 

gir

m

gir

m

gir

m

gir

z

z

p

U

z

z

p

E

p

U

z

z

p

U

p

E

z

p

I

1

0



,

0

,



;

1

1



0

,

0



x ttin ixtiyari nöqt sind ki g rginlik –

_________________Milli Kitabxana__________________ 

386 


p

U

x

sh

z

z

p

U

p

E

ch

sh

x

ch

z

z

p

U

p

E

x

p

U

gir

m

gir

m

0

0



0

1

1



,

            (14.1.29)

x ttin sonu üçün g rginliyin ifad si –

p

U

ch

z

z

p

U

p

E

l

p

U

gir

m

0

0



1

1

,



(14.1.30)

Burada 


ch

2

-sh

2

=1, r/L= , r

m

/L

m

= ,

2

p



LC

,

2

2



2

2

1



1

e

e

e

e

z

z

p

p

d

gir

 z



m

=r

m

+pL

m

kimi q bul edilir.

(14.1.30) ifad sin  Z çevirm si t tbiq edil rs , a a ıdakı hesabat formulası

alınar:


0

2

2



/

2

2



1

1

0



1

2

1



1

1

1



1

,

u



e

z

e

z

e

z

e

z

z

e

z

z

e

r

z

u

z

E

l

z

u

T

d

T

m

(14.1.31)

Mü yy n çevirm l r apardıqdan sonra, a a ıdakı ifad  alınır:

0

1



2

1

2



2

2

1



1

0

1



1

1

,



u

z

q

z

q

z

q

u

z

E

z

s

l

z

u

(14.1.32)

burada s

+1

=2

2

/



1

e

r

e

m

T

q



1

=-e

- T

+(1+e

- T

)/r

m

;

 q

2

=-e

-

; q

2 +1

=(e

- T

+(1-e

- T

)/r

m

)·e

- /2

 kimi sabit  msallardır.

 

(14.1.32) formulası verilmi  hesabat sxemin  aid avtomatik t krar



qo ulmanın Z oblastında olan hesabat alqoritmidir. Bu ifad d n zaman 

oblastına keçid sad rekurrent c m formulalar il  a a ıdakı kimi yazılır:

1

2

1



0

1

0



,

,

l



n

u

q

u

T

n

e

s

l

n

u

        (14.1.33)



_________________Milli Kitabxana__________________ 

387 


Göründüyü kimi (14.1.33) ifad sinin ikinci c mi üçün hesabat  =1 (v  ya  -1) 

addımından ba layır v  bu addımda x ttin sonu üçün g rginliyin bir  vv lki

addımdakı qiym tl ri n z r  alınır. Ona gör  bu ifad l r rekurrent formula 

deyilir. A a ıda, sxem v  (14.1.33) ifad si üzr  aparılmı  hesabatların

n tic l ri

yril r


kilind  verilmi dir.  U(l,t)  g rginlik ifad sinin

yril r


kilind  verilmi  funksiyaları qalıq u

0

  g rginliyin müxt lif (±) i ar l ri v

mütl q qiym tl ri üçün alınmı dır. Burada xüsusi hal kimi u

0

=0, sonu açıq

olan x ttin (14.1.15) ifad sin  gör  alınmı

yrisinin

k.14.1.2-d  verilmi

forması göst rilir. 

Göründüyü kimi bu usulda hiperbolik tipli t nlikl ri Z –çevirm si il

c bri

kil   v  qapalı c m



kilin   g tir r rk h ll edirl r (14.1.33). Alınmı

g rginlik 

yril ri daha s lis d yi m  xarakterin  malik olub, real 

osilloqramlara yaxındır

k. 14.1.6 [34].  yril rd  qalıq u

0

g rginliyinin h m

mütl q qiym tl ri, h m d  qo ulma anında malik olduqları (±) i ar l ri n z r

alınmı dır.

kil 14.1.6 da hesablanmı

yril r ail si verilmi dir. Onlar qalıq

g rginlikl rin 0.5 addım qiym tl ri il -1,0  –dan +1,0-a q d r d yi diyi hal 

üçün yuxarıda alınmı  alqoritml r  gör , s h.384-d  «MATLAB» proqramında

aparılmı dır.

yril rd n d  göründüyü kimi, keçid prosesind  ba lan ıc

rtl r

m xsusi tezlikl ri d yi dirmir. Ona gör



yril rin sıfırdan keçm  v  maksimal 

qiym tl r  çatma momentl ri eyni nöqt l r  dü ür.

Alınmı

yril r 500 kV v  500 km hava x ttl rinin dal a parametrl ri



(yayılma  msalı v  dal a müqavim tl ri) v   m nb in induktiv (L

m

/Z

d

=0,29),

aktiv müqavim ti (R



m

/Z

d

=0,08) n z r  alınmaqla  hesablanmı dır. Hesabatlar 

nisbi vahidl rd  (müqavim tl rin, x ttin dal a müqavim tin  olan nisb ti kimi) 

aparılmı dır.  Bu m s l nin yuxarıda göst rilmi  dur un dal alar (14.1.17) v

inteqral t nlikl r (14.1.25) metodu il  h ll ri d  yaxın n tic l r vermi dir  k. 

14.1.2.  

Bu kitabda veril n (14.1.25) v  (14.1.32) ifad l rin   g tiril n  yeni 

alqoritml r daha universal v  hesabatlar üçün  lveri lidirl r. Göst ril n

alqoritml r v  mü llif t r find n alınmı  n tic l r Moskva Energetika Institutu 

«Yüks k g rginlikl r texnikası» kafedrası v  AzTU-n «Elektrik izolyasiyası v

kabel texnikası» kafedrasında 1976-78 ci ill rd  ba lanmı dır. Hazırda h min 

m s l l rin aktuallı ı yen   d  qalmaqdadaır,  «Elektrik t chizatı v

izolyasiyası» kafedrasında bu  istiqam td  i l r davam etdirilir.  



_________________Milli Kitabxana__________________ 

388 


k.14.1.6. ATQ rejimind  x ttin sonu üçün g rginlik  yril ri. Maksimal 

g rginlik halı, x ttin mütl q qiym tc  m nb in maksimal qiym tin , i ar c

ks 

qalıq g rginliy  qo uldu u hala uy un olur 

14.1.6 Kiçik induktiv v  tutum c r yanlarının açılma xüsusiyy tl ri

Qısa x ttl r, yüksüz transformatorlar v  kondensator batareyalarının

açılması bu q bild n olan hallardır. 100 A dan böyük olan c r yanlar v   onları

mü ahiy t ed n qövsün açılması sinusoidal c r yan yrisinin sıfırdan keçdiyi 

halında ba  verir. Bu zaman t hlük li ifrat g rginlikl r olmur, çünki konturda 

elektrik maqnit enerjisi 

0

2

/



2

Li

 olur. B rpa olunan g rginlik 

b k nin

i çi g rginliyinin iki qat mislin  çatır.



Ya  v  hava açarlarında c r yanın qiym ti 25 A-d n, vakuum v  elegaz 

açarlarında is  32 A-dan kiçik olan hallarda c r yan sıfırdan keçm mi d n d

açıla bil r. Bu yüks k g rginlikl r texnikasında c r yanın k silm si v  ya 

“qırılma” adlanır

k .14.1.8. bel  hallara rast g linir. 


_________________Milli Kitabxana__________________ 

389 


1

1

2



2

k 14.1.7 kiçik induktivliyin açılmasını

k.14.1.8 D yi n c r yanın izah 

ed n sxem

              k silm si.

C r yanın k silm si onun qiym tind n asılı oldu u üçün sinusoidanın

ixtiyari nöqt sind , h tta amplitud qiym tl rind  d  ba  ver  bil r. Real olaraq 

bu hal yüksüz transformatorlar v  ya  untlayıcı reaktorların açılmasında ba

verir. 

Bu sah d  aparılan son t dqiqiatlar göst riri ki, c r yan k silm si açarın



h r iki t r find  olan C

1

  v


C

2

tutmları v  onları

laq l ndir n

L

k

induktivliyind ki c r yan v



LC konturunun yaratdı ı yüks k tezlikli 

c r yanların toplanması il  ba  verir 

k.14.1.7. Bel  konturun xüsusi 

C

L

f

k

L

2

1



 tezliyi ad t n onlarla kilo Hers  çatır.

Burada,  

 

2

1



2

1

,



2

1

C



C

C

C

C

C

L

f

k

L

     (4.1.34) 

Yüks k tezlikli c r yan r qsl rinin amplitudası böyük olur. C r yanlar

bir-birinin  ksin  yön ldiyi halda, qövs c r yanının vaxtından  vv l sönm si 

mümkün olur. 


_________________Milli Kitabxana__________________ 

390 


Yüksüz transformatorun açılması il  yaranan k silm sinin 

transofmatorun induktivliyind  toplanan elektrik-maqnit enerjisi induktivlikl ri

untlayan tutumların yükl nm sinin elektirik statik enerjisin  çevrilir. Bu 

tutumlar transformator giriml rinin  inl rd  olan tutumlarıdır.

Deyil nl rd n:

C

L

I

U

CU

LI

/

,



2

2

2



2

                          

(14.1.35) 

Transformatorların yüksüz i   c r yanları (0.5-2.5%) I



nom

 qiym tl rd ,

onların tutumları çox kiçik (5000 pF), maqnit selinin s p l nm  induktivlikl ri 

is  böyük oldu undan



C

/

 müqavim ti 10-100 kOm qiym tl r  çatır. 

N tic d   g rginliyin qiym ti bir neç  qat artaraq ifrat g rginlik yaradır.

Söndürücü dempfer müqavim ti v  transformator içliyinin polad itkil rin

baxmayaraq ifrat g rginliyin misli böyük olur. 

k.14.1.9 -da yüksüz transformatorun açılması halında yaranan ifrat 

g rginlik  yril ri verilmi dir. 

kild


yril r sinusoidal azalan c r yanın

k silm si halı üçün g rginlik d yi m l rini göst rir.

T crüb  göst rir ki, c r yan k silm si il  yaranan ifrat g rginlikl r, 

qövsün t krar yanmasına s b b olur. C r yanın birinci k silm si t



0

 anında ba

verir. Bundan sonra tutmda g rginlik a a ıdakı ifad  il  artır:

t

C

L

I

t

U

t

u

k

c

1

0



1

0

sin



cos

           (14.1.36)

kil 14.1.9 –dan göründüyü kimi açarın kontaktları c r yan

k silm sind n vv l t



b

 –d  aralanmı dı.

g r qövs h min anda sönmü  olsa 

idi, onda açarda b rpa olunan g rginlik u



bo

yrisi il  artardı. t

0

 anında c r yan



k sildikd  d  qövsün tez sönm si il  aralı ın elektrik möhk mliyi u

bo

yrisin


uy un olan qiym t   q d r artır. Açarın kontaktları arasında olan g rginlik  

yrisi u



bo

yrisi il  k si dikd  qövs yenid n t krarlanır.



_________________Milli Kitabxana__________________ 

391 


   -

   +


=

0

k.14.1.9 Yüksüz transformatorun açılmasında keçid prosesinin  yril ri

Qövsün yenid n yanması il  kontaktlar arası g rginlik sıfır, tutum 

g rginliyi  u



c

is   m nb in g rginliyin   b rab r olur. Açarda yenid n c r yan

axır. Mü yy n müdd td n sonra bu c r yanın da k silm si ba  verir. Lakin bu 

d f ki c r yan k silm si t



0

anındakı I



0

 c r yanından a a ı qiym td  ba  verir. 

N tic d  açarın kontaktları arasında g rginlik d  azalmı  olur. Lakin o h l

aralı ın yenid n qapanmasına kifay t etdiyind n qövs yenid n yaranır. Bu 

proses o zamana q d r davam edir ki, kontaktlarda azalan maksimal g rginlik

aralı ın b rpa olunan elektrik möhk mliyind n kiçik olsun.  

B z n açarlarda yaranan t krarlanan qövsl r iki v  daha çox s naye tezlik 

müdd tl ri rzind  davam edir. Qövsün t krar yanma müdd ti n   q d r çox 

olarsa, transformatorun açılan induktivliyind  yaranan ifrat g rginlik d  bir o 

q d r çox olar. Ifrat g rginliyin  n böyük qiym ti 4U



f

-a q d r artır.

 Bu  bir  t r fd n arzu olunmaz haldır, çünki qq-nın l

v edilm sini 

l ngidir. Dig r t r fd n is  yeni qövs transformatorun qısa müdd td

qo ulması v  dolaqlarındakı elektrik-maqnit enerjisinin  b k y  bo almasına

v  ifrat g rginliyin azalmasına s b b olur. B zi m nb l r  gör  5–4 A 

qiym tl rind  olan induktiv c r yanların açılması [32] t hlük li ifrat 

g rginlikl r yaradır. 

Reaktorların açılmasında yaranan qövs yüksüz transformatorun qövsün

nisb t n daha qüvv tli v  dayanıqlı olur. Reaktor c r yanının sinusoidal  yrisi

d  düzgün formada d yi ir. Ona gör  yüksüz transformatorlara nisb t n

reaktorlarda c r yan k silm si a a ı qiym tl r  uy un g lir. Lakin eyni 

zamanda qövs  veril n enerji çox oldu undan onun ionsuzla ması v  sönm si



_________________Milli Kitabxana__________________ 

392 


yava  keçir. Eyni  rtl rd  ba  ver n k silm   c r yanının yaratdı ı qövsün 

müdd ti açılan reaktorlarda yüksüz transformatorlara nisb t n çox olur.  

g r kiçik k silm   c r yanlarının yaratdı ı frat g rginlikl r qövsün 

t krar yaranmasına kifay t etm zs  ifrat g rginliyin sönm si ba  vermir. Bu 

halda kommutasiya ifrat g rginlikl ri yüksüz transformatorların açılmasında

yaranan ifrat g rginlikd n böyük olur. 

Kondensator batareyaları, tutum xarakterli dövr l r, (nisb t n qısa

m saf li EÖX-d ) yükl nm   c r yanları fazaca g rginlikd n ir li oldu undan

onların açılması zamanı c r yan k silm si ba  vermir. Lakin bu halda da 

açılma zamanı xeyli ifrat g rginlik meydana çıxır.

g r sinusoidal qanunla 

d yi n yük c r yanı sıfırdan keçdikd  k sil rs , açılan x ttd  g rginlikl  ba lı

çoxlu sayda yükl r v  onunla da sabit potensial qalır. Sonra bu yükl r x ttd

olan sızma hesabına yava -yava  azalır. Baxılan keçid prosesinin sonuna q d r

x ttin g rginliyi i çi g rginliyin amplitud qiym tin  b rab r qiym td  olur 

k

14.1.10. 



Açarın in t r fd  olan dig r kontaktında 10 msan-d n sonra g rginlik 

sinusoidal qanunla d yi r k, isçi g rginliyin  ks i ar li amplitudasına çatır.

Bu zaman kontaktlar arasında

b k   g rginliyind n iki d f  artıq g rginlik

t sir edir.  g r b rpa olunan g rginlik bu ana q d r kontaktlar arasında olan 

g rginlikd n böyük olarsa, x ttin açılması t krar qövs yanmadan ba

ver c kdir.

g r


b k   g rginliyi amplitud qiym tin  çatana q d r b rpa 

olunan g rginlik kifay t qiym t  çatmasa, onda qövs t krar yanacaqdır. Bu 

halda tutum v  ya açılan x tt torpa a n z r n iki qat  b k  g rginliyi altında

olacaqdır. Bu zaman g rginlik r qsl rinin m xsusi tezliyi böyük olduqda qövs 

aralı ı ionla mı   v ziyy td  qalır v  qövs sönmür. G rginlik is  ifrat 

qiym tind n amplitud qiym tin  q d r sönür. 

k.14.1.10. aydındır ki, bu hal 

yalnız kiçik tutumlar v  qısa x ttl rin açılması zamanı ba  ver  bil r.

Uzun x ttl rin açılmasında qövs söndükd n sonra x ttd  qalan g rginlik

qidalandırıcı g rginlikd n xeyli böyük olur,  k.14.1.10. b) 

Qövsün t krar yanmaları sinusoidal g rginlikl rin pik nöqt l rind

oldu undan, ventil bo aldıcıları v  ya QXGM - qeyri-x tti g rginlik 

m hdudla dırıcısı olmadı ı halda x ttin izolyasiyası de il  bil r.

Ona gör  x ttl r v  kondensator batareyalarının açılması el  aparılmalıdır

ki, yaranan qövs t kraralanmasın. Bu iki pill li açarların

untlayıcı

müqavim tl ri v  ya az ya lı açarların kontaktlarının kombin  edilm si il

yerin  yetirilir § 14.1.4. 



_________________Milli Kitabxana__________________ 

393 


   

3

=



   

0

1



   

2

)



   

)

2



1

0

   



=

k.14.1.10. Tutum v   x ttl rin açılmasında yaranan kommutasiya ifrat 

g rginliyi: - a-kiçik tutum, b-böyük tutum v  ya x ttin açılması.


Yüklə 4,73 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   47




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin