Su və inanclar
Türkiyənin Mardin vilayətində aprel ayında yağan
yağış suyunun şəfalı olduğuna inanılır. Buna bənzər bir
inanc Vanda da mövcuddur. Cənubi Azərbaycanın
Şəbüstər mahalında da aprel ayında yağan yağışın suyu
müqəddəs sayılır. Hətta suyun müqəddəsliyi ilə bağlı
hədislər də var. Deyilənə görə Muhəmməd Peyğəmbər
(s.ə.v.) yağış yağanda başını açar və “sən məndən
sonra gəldin, ya mübarək” - deyərmiş. Burada əski və
yeni inanclarda Göy-su və müqəddəslik birləşir. Bu za-
man Göy Tənqri müqəddəs Yer-subun sahibsiz qalma-
ması üçün xaqanı (hökmdarı) göndərməsi yada düşür.
Ağacları, qayaları, suları müqəddəs saymaq islam-
da Tanrıya şərik olaraq qəbul edilmiş və dinə zidd ol-
duğu üçün də qadağan olunmuşdur. Bu cür inanclara
islam ölkələrində, demək olar ki, rast gəlinmir, ancaq
Altayda, Tuvada, Xakasyada, Yunanıstanda bu inanc-
lar özünü daha çox göstərir.
Araşdırılmağa ehtiyac duyan məsələ bəlkə də “pir”
anlayışının mənbəyi və ona aid edilən xüsusiyyətlərdir,
məsələn, Türkiyədəki Üryan baba bir pirdir. Türbəyə
sahiblik edən Üryan babadır. Üryan baba türbəsinin
dilək bağlanan barmaqlıqları kimi ətrafındakı çır-çırpı
və ağaclar da onun malı sayılır. Bəzi türbələrdə olduğu
kimi, Üryan babanın da bir çeşməsi, ya da su quyusu
ola bilərdi. Üryan baba ağaclara və ya suya mənəvi güc
verən biri kimi xalq arasında da məşhurdur. Bu
ağacların quru yarpaqları, ya da suyun bir neçə
qurtumu inanca görə hikmətlidir.
56
Türkmənistanda türbələrə “qala” deyilir, məsələn,
Çoban baba qalası, Çoban babanın məzarı və ona yaxın
olan əraziləri əhatə edir. Bunun sahiblik sferası,
mənəvi mülkiyyəti Çoban babaya aiddir. Məzar isə
Babanın stalaqmitidir. Gön dəri və üzərindəki diləklər
onun bayrağıdır. Ona dilək bağlayanlar, ya da uşağının
olması üçün nəzir edənlər ona nəzirləyərlər, digər
pirlərdə oduğu kimi onun qoruması altına girirlər.
Pirlərə aid müqəddəs hesab edilən sular olduğu
kimi, pir olaraq bilinən sular da var. Bir çox müqəddəs
çayın və su hövzəsinin yanında ayrıca bir məzar, ya da
türbə yoxdur. Bu, “ocaq” olaraq bilinən ailələrə aid
şəfa verən, problemləri həll edə bilən su mənbəyi
olaraq bilinir. Burada müqəddəsliyinə inanılan suya bu
keyfiyyəti verən hər hansı pirin, yiyənin olduğunu
görürük. Türk xalqlarının inanclarında and içilən,
yardım istənilən və sığınacaq yeri olan suyun pir
olaraq təriflənməsinə tez-tez rast gəlinir.
Su mədəniyyətinin bir təzahürü olaraq suyun mü-
qəddəs olduğu yerlərdə çirkabların su ilə paklanma-
dığına, suyun çirkaba qarışmasının onun müqəddəsliyi
ilə düzgün gəlmədiyinə inanılır. Müqəddəs yerlərin
balıqlarını da suyun müqəddəsliyinə hörmət əlaməti
olaraq ovlamırlar.
Sudan şəfa və rahatlıq ala bilmək üçün onun çirk-
ləndirilməməsi vacib sayılmışdır. Naxçıvanda, Təb-
rizdə, Salmasda, Qarsda, Ağrı dağında, Daşlıçayda
baharda yuyunmaq üçün çaya girəndə bütün ilin
sağlam və hüzurlu keçməsi üçün üç dəfə “ağırlığım-
uğurluğum, kəlliyim-keçəlliyim bu suya” - deyilir.
Su ilə bağlı bir sıra dualar da var: “Ağzı dualının
qarşısına pak su çıxsın”, “Allah suyunu bol eyləsin”,
57
“Allah axar suyunu bulandırmasın”, “Allah səni sel-
suların qada-bəlasından iraq eyləsin”.
Su yiyəsinə xeyir, bərəkət və sağlamlıq gətirə-
cəyinə və ya əksinə bulanıq suyun da uğursuzluq və
zərər gətirə biləcəyinə inanılır. Suyun şəfaflığı ağ əyə,
selə dönmüş halı isə torpaq əyə ilə eyniləşdirilmişdir.
Görkəmli folklorşünas Mürsəl Həkimovun araşdır-
malarında su ilə bağlı bir çox diləyə – məsələ rast
gəlirik: “Balan bəxt-iqbal suyundan əl-üzünü yusun”,
“Suyun sulara qarışsın”, “Suyun Ayşə-Fatması balala-
rının pənahı olsun”, “Su ilahəsinə qurban olum” və s.
M.Həkimovun tədqiqat işlərindən seçilmiş bu misal-
larla məzmun etibarilə Anadoludan toplanmış məsəllər
arasında çox az fərq var. Anadoluda “Su kimi əziz ol”,
“Su kimi aydın ol”, “Su kimi ömrün uzun olsun”, “Su
verənin çox olsun”, “Verdiyin su ölənlərinin canına-
ruhuna dəysin” (bu məsəl Azərbaycanın bəzi bölgə-
lərində “Verdiyin su ölənlərinin ehsanı olsun” kimi
işlənir), “Yol böyüyün, su kiçiyin” kimi bir çox
məsəllər vardır.
Su ilə bağlı qarğışlar da az deyil: “Ağırlığını-uğur-
luğunu yumağa evində bir ovuc su tapmayasan”, “Ağ-
zundan qara su gəlsin”, “Ağlın qar suyuna dönsün”
(qar suyunun şəffaf olmadığına işarə edilir), “Allah
axar suyunu qurutsun”, “Allah suyunu bulandırsın”,
“Allah uğuruna su çıxarmasın”, “Allah yurduna su
bağlasın”, “Atanın cənazəsini yumağa su tapmayasan”,
“Balan bulaq başında boynu bükük qalsın”, “Bulaqdan
yeni ildə su götürməyə qalmayasan”, “Var-dövlətin
sellərə-sulara qərq olsun”, “Ilin ilk çərşəmbəsində fala
baxmağa təmiz su tapmayasan”, “Su ilahəsi sənə
qənim olsun” və “Suyun Ayşə-Fatması dərdinə dəva
58
etməsin”.
Suyun təmizliyi bəzən hz.Ayişə və hz.Fatimə ilə
eyniləşdirilir. Demək olar ki, dua və qarğışlar da
onların adı ilə bağlıdır.
Göründüyü kimi, folklor mətnlərində suyun
ruhaniliyinin və ilahi gücünün olduğuna inanılır. Suya
olan inamların izahı da burada axtarılmalıdır.
Islamda su niyyətdir, bərəkətdir, həyat qaynağıdır.
Onu bəşəriyyətə bəxş edən böyük qüvvə hər şeyin
iradəsini əlində tutan Allahdır. Su bir vasitədir. Onu
vasitəyə çevirən də Allahdır. Suda bir qüvvə aramaq
Allaha şərik qoşmaqdır və bu da bağışlanılmaz
günahdır.
Islam dinində suya dua etməyin fəziləti
Islamiyyət təkallahlı səmavi din olaraq dünyada
geniş yayılmış dindir. Islam peyğəmbəri hz. Muhəm-
məd (s.ə.v) vasitəsilə VII əsrdə yayılmağa başlamışdır.
Islam dinində su içməyin vacibliyi aşağıdakı
kimidir:
-
bəsmələ çəkilməsi;
-
suyun stəkandan içilməsi;
-
suyun oturaraq içilməsi;
-
stəkanın sağ əllə tutulması;
-
stəkanın içinə nəfəs verilməməsi;
-
suyun üç qurtuma içilməsi və sonda “əlhəm-
dülillah” deyilməsi.
Çəkilən kristall fotoşəklində suyun verdiyi mesaj
çox aydındır: sevgi və minnətdarlıq kimi duyğular
yaradılışdan qəbul buyrulmuşdur, yəni sevgi və
minnətdarlıq yaradılışın özüdür. Su nə qədər sevgi,
duyğu və ahəng dolu söz və musiqi ilə müqayisə
59
olunaraq izah edilirsə, altıguşəli kristall quruluşu da o
qədər gözəl və düzgündür. Çəkilən fotoşəkillərin
birində suyun yanında “şeytan” sözü deyiləndə
kristallar qarışıq şəkil alır. Amma gözəl sözlərlə dua
edildiyi zaman suda şəfaf və estetik quruluşlu
mükəmməl altıguşəli forma ortaya çıxır. Yapon
tədqiqatçısı Masaru Emoto bu araşdırmaları ilə
görünməyən ruh aləminin varlığını üzə çıxardı.
Su haqqında kəlamlar
1.
Su paklıq rəmzidir, paklıq olan yerdə ruzi,
bərəkət var.
2.
Bulaq suyu yüngüllük, çay suyu bədbinlik
gətirər.
3.
Su hər bir canlının tərkibində olub, onu yaşadar
və canlı məhv olanda onu tərk edər.
4.
Suyun tarixi qədimdir. O həm gözəl keçirici,
həm informasiya mənbəyi və həyati mühit olub daim
hərəkətdədir.
5.
Od su ilə cilovlanar. Ən böyük od isə suyun
özüdür.
6.
Hava sudan ayrılmış bir kütlədir, donarsa suya
çevrilər.
60
“ Q U R A NI - K Ə R I M” - D Ə S U H AQ Q IN D A
“Qurani- Kərim”- in 35 surəsinin 66 ayəsində su
haqqında Allah kəlamı buyrulmuşdur.
“Qurani-Kərim”- də su haqqında ayələr
Sıra
sayı
Surənin
Nömrəsi
Surənin adı
Ayələrin
nömrəsi
1
2
əl- Bəqərə
74, 284
2
10
Yunus
24
3
13
ər- Rəd
4, 17, 35
4
14
İbrahim
32, 16
5
15
əl- Hicr
22
6
16
ən- Nəhl
4, 10, 14, 65
7
18
əl- Kəhf
45, 29
8
20
Taha
53
9
22
əl- Həcc
5
10
24
ən- Nur
43 - 45
11
25
əl- Furqan
48, 49, 53, 54
12
27
ən- Nəml
61,64
13
29
əl- Ənkəbut
63
14
30
ər- Rum
24, 48
15
31
Loğman
10, 31 – 34
16
32
əs- Səcdə
8, 27
17
35
Fatir
27
18
36
Yasin
77
19
37
əs- Saffat
67
20
38
Sad
57
21
39
əz- Zumər
21
22
40
əl- Mumin
72
23
41
Fussilət
39
24
42
əş- Şura
14
25
43
əz- Zuxruf
11
26
45
əl- Casiyə
5
27
50
Qaf
9
61
28
54
əl- Qəmər
11, 12
29
55
ər- Rəhman
19, 20, 46 - 50
30
56
əl- Vaqiə
68 – 70
31
75
əl- Qiyamə
37
32
76
əl- İnsan
2
33
80
Əbəsə
18, 19
34
85
əl- Buruc
11
35
98
əl- Bəyyinə
8
Su haqqında “Qurani- Kərim”- də buyurulan Allah
kəlamlarını aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar.
1. “Allahın yer üzünü su ilə diriltməsi” anla-
mında buyurulan ayələr aşağıdakılardır.
“Onun qüdrət niĢanələrindən biri də budur ki,
sən yer üzünü qupquru görürsən. Biz ona yağıĢ
yağdıran kimi hərəkətə gəlib qabarar (cana gələr).
Onu dirildən, Ģübhəsiz ki, ölüləri də dirildəcəkdir.
Həqiqətən O, (Allah) hər Ģeyə qadirdir!” (Fussilət,
41/39).
“Yer üzündə bir-birinə yaxın (qonşu) qitələr
(münbit, qeyri-münbit, şirin-şoran, dağlıq-aran yerlər,
müxtəlif iqlimli torpaq sahələri), eyni su ilə sulanan
üzüm bağları, əkinlər, Ģaxəli-Ģaxəsiz xurma ağacları
vardır. Halbuki Biz yemək baxımından onların
birini digərindən üstün tuturuq. ġübhəsiz ki, bunda
da anlayıb dərk edən insanlar üçün (Allahın
qüdrətinə və vəhdaniyyətinə dəlalət edən) əlamətlər
vardır “(ər-Rəd, 13/4).
“Onlar yalnız özlərinə (tövhid haqqında) elm
gəldikdən sonra aralarındakı ədavət (həsəd) üzün-
dən ayrılığa düĢdülər. Əgər (cəzanın) müəyyən bir
vaxtadək (qiyamət gününə qədər təxirə salınması ba-
rədə) Rəbbinin öncə buyurduğu bir söz olmasaydı,
62
dərhal iĢləri bitmiĢ olardı (hamısı elə dünyada əzaba
düçar edilərdi). Onlardan sonra kitaba varis olanlar
da (yəhudilər, xaçpərəstlər və ya özlərinə Quran gön-
dərilmiş müşriklər də) onun (Quranın, Peyğəmbər
əleyhissəlamın) barəsində dərin (başqalarını da şüb-
həyə salan) bir Ģəkk içindədirlər” (əş-Şura, 42/14).
2. “Insanın bir damla sudan yaradılması” anla-
mında buyurulan ayələr bunlardır. (ən-Nəhl, 16/4; əl-
Həcc, 22/5; əs-Səcdə, 32/8; Yasin, 36/77; əl-Insan,
76/2; Əbəsə, 80/18-19; əl-Qiyamə, 75/37).
3. “Allahın göydən su endirməsi” anlamında
buyurulan ayələr bunlardır. (ər-Rəd, 13/17; Ibrahim,
14/32; əl-Hicr, 15/22; ən-Nəhl, 16/10,65; əl-Kəhf,
18/45; Taha, 20/53; ən-Nur, 24/43-45; əl-Furqan,
25/48; ər-Rum, 30/24; Loğman, 31/10; Fatir, 35/27;
əz-Zumər, 39/21; əz-Zuxruf, 43/11; əl-Casiyə, 45/5; əl-
Qəmər, 54/11-12; Yunus, 10/24).
4. “Allahın içməli suyu endirməsi” anlamında
buyurulan ayə.
“Bəs içdiyiniz suya nə deyirsiniz? Onu bulud-
dan endirən sizsiniz, yoxsa Biz?! Əgər istəsəydik,
onu acı (bir su) edərdik. Elə isə niyə (Allahın
nemətlərinə) Ģükür etmirsiniz?” (əl-Vaqiə, 56/68-70).
5. “Allahın yağmuru yaratması” anlamında
buyurulan ayə.
“Buludları hərəkətə gətirən, küləkləri göndərib
onları göy üzündə istədiyi kimi yayan və topa-topa
edən Allahdır. Artıq buludların arasından yağıĢ
çıxdığını görürsən. Onu (yağışı) bəndələrindən istə-
diyinə verən kimi onlar sevinərlər.” (ər-Rum, 30/48).
6. “Cəhənnəmdəki su” anlamında buyurulan
ayələr bunlardır.
63
“Hələ qarĢıda (bunun ardınca) Cəhənnəm var-
dır. (Hər bir inadkar təkəbbür sahibinə orada Cəhən-
nəm əhlinin bədənlərindən axan) irinli-qanlı sudan
içirdiləcəkdir!” (Ibrahim, 14/16).
Və de: “Haqq Rəbbinizdəndir. Kim istəyir
inansın, kim də istəyir inanmasın (kafir olsun). Biz
zalımlar üçün elə bir atəĢ hazırlamıĢıq ki, onun pər-
dələri (dumanları) onları bürüyəcəkdir. (Cəhənnəmin
qalın divarları zalimləri əhatə edəcəkdir). Onlar im-
dad istədikdə onlara qətran (yaxud yaradan axan
irin-qan) kimi üzlərini büryan edən bir su ilə kömək
ediləcəkdir. O, nə pis içki, o (Cəhənnəm) necə də pis
məskəndir!” (əl-Kəhf, 18/29).
“Bu, qaynar su və irindir. Qoy onu dadsınlar!”
(Sad, 38/57).
“Cəhənnəmə (qaynar suya) tərəf, sonra odda
yandırılacaqlar” (əl-Mumin, 40/72).
“Sonra onlar üçün (içməyə) qaynar su ilə
qatıĢmıĢ irin vardır” (əs-Saffat, 37/67).
7. “Cənnətdəki su” anlamında buyurulan ayələr
bunlardır.
“Onların öz Rəbbi yanındakı mükafatı (ağac-
ları) altından çaylar axan Ədn cənnətləridir. Onlar
orada əbədi qalacaqlar. Allah onlardan razıdır, on-
lar da Allahdan. Bu (nemətlər) Rəbbindən qorxan-
lar üçündür!” (əl-Bəyyinə, 98/8).
“Iman gətirib yaxĢı əməllər edən kimsələri isə
(ağacları) altından çaylar axan cənnətlər gözləyir.
Bu, böyük qurtuluĢdur (uğurdur)!” (əl-Buruc, 85/11).
“Allahdan qorxub pis əməllərdən çəkinənlərə
(möminlərə) vəd edilən Cənnətin vəsfi belədir:
(ağacları) altından çaylar axar, yeməkləri də,
64
kölgələri də daimidir. Bu, Allahdan qorxub pis
əməllərdən çəkinənlərin aqibətidir. Kafirlərin aqi-
bəti isə Cəhənnəmdir!” (ər-Rəd, 13/35).
“ġübhəsiz ki, Rəbbinin məqamından (hüzurun-
da haqqa-hesab üçün durmaqdan) qorxanları iki cən-
nət (Ədn və Nəim cənnətləri) gözləyir! Belə olduqda
Rəbbinizin hansı nemətlərini yalan saya bilərsiniz?!
(O iki cənnətin ağacları) qollu-budaqlıdır (merli-mey-
vəlidir). Belə olduqda Rəbbinizin hansı nemətlərini
yalan saya bilərsiniz?! Orada (o cənnətlərdə) iki
axar bulaq vardır” (ər-Rəhman, 55/46-50).
8. “Iki dənizin arasındakı maneə” anlamında
buyurulan ayələr bunlardır.
“Birinin suyu çox Ģirin, digərininki isə olduqca
Ģor (acı) olan iki dənizi qovuĢduran, aralarında
(bir-birinə qarışmamaq üçün) maneə və keçilməz
sədd qoyan Odur! Insanları sudan (nütfədən) yara-
dan, onları (bir-biri ilə) əsl qohum (qan qohumu) və
sonradan qohum edən Odur. Rəbbin (hər şeyə) qa-
dirdir! (Birinci, ata-ana tərəfdən, ikincisi isə bacı, qız
tərəfdən olan qohumluqdur)” (əl-Furqan, 25/53-54).
(ən-Nəml, 27/61; ər-Rəhman, 55/19-20).
9. “Ürəkləri sərtləĢənlər və Allah qorxusu”
anlamında buyurulan ayə. (əl-Bəqərə, 2/74).
10. “Allah dənizi insanların ixtiyarına ver-
miĢdir” anlamında buyurulan ayə. (ən-Nəhl, 16/14).
11. “Allahın su ilə əkinləri bitirməsi” anlamında
buyurulan ayə. (əs-Səcdə, 32/27).
12. “Gəmilərin dənizdə üzməsi” anlamında
buyurulan ayələr.
(Loğman, 31/31-34).
13. “YağıĢın ölü sahəni canlandırması”
65
anlamında buyurulan ayələr. (əl-Furqan, 25/48-49;
Qaf, 50/9).
ZƏM-ZƏM SUYU
Müqəddəs hesab olunan zəm-zəm suyunun tarixi
hz. Ibrahimin (ə.) dövründən başlayır. Hz. Ibrahim (ə.)
Allahın əmri ilə arvadı Həcəri və südəmər oğlu hz.
Ismayılı (ə.) bugünkü Zəm-zəm quyusunun olduğu
yerə aparır. O zaman Məkkədə hələ heç kim yaşamırdı
və içməyə su da yox idi. Hz. Ibrahim (ə.) arvadı və
oğlu üçün bir az xurma və bir miqdar da su qoyaraq
oradan ayrılır. Yeməyin, suyun olmadığı bu kimsəsiz
yerdə qalmaq Həcər üçün çox çətin idi, ancaq onları
orada qoymasını hz. Ibrahimə (ə.) Allah əmr etdiyinə
görə, düşünmək yersiz idi, çünki ruzi verən Allah,
əlbəttə, onların vəziyyətini də görür.
Bir müddət sonra hz. Ibrahimin (ə.) onlar üçün
qoyduğu su bitir. Hz. Ismayıl (ə.) ağlamağa, su
istəməyə başlayanda anası nə edəcəyini bilmir. Süd
yoxdur ki, əmizdirsin, su yoxdur ki, içirtsin. Hz.
Ismayılın (ə.) ağlamalarına dözməyərək Səfa təpəsinə
çıxır. Kimisə görmək ümidilə sağa-sola baxır, amma
heç kimi görmür. Səfa ilə Mərvə arasında qaçmağa
başlayır. Yeddinci dəfə Mərvəyə çıxanda bir səs eşidir.
Zəm-zəm quyusunun yanında hz. Cəbraili (ə.) görür.
Cəbrail (ə.) qanadı ilə (bəzi mənbələrdə ayağı ilə) yeri
qazır. Su görünəndə Həcər buna sevinir və suyun
axdığını görəndə “dayan, dayan” mənasını verən “zəm-
zəm” - deyir və suyun axmasına mane olmaq üçün
önünü kəsib hovuz kimi bir çuxur düzəldir. Tələsik
qabını doldurur. Qabı doldurduqdan sonra sudan içir
və hz. Ismayılı (ə.) əmizdirməyə başlayır. Bu zaman
66
Cəbrail (ə.) Həcərə xitabən:
“Qətiyyən “həlak olarıq, zərər çəkərik” - deyə
qorxmayın. Bura Beytullahın (Kəbənin) yeridir. O
beyti uĢaqla atası tikəcək. Cənab-ı Haqq o iĢi görən
insanı zay etməz” - deyir.
Zəm-zəm quyusunun ortaya çıxması bu şəkildə
nəql edilir:
Həcər suyun önünü kəsməsəydi, bu su çay kimi
axardı. Peyğəmbər (s.ə.v.) bir hədisində bu həqiqəti
belə bəyan edir:
“Allah Ismayılın (ə.) anası Həcərə rəhmət etsin.
O, zəm-zəmi öz axarına buraxsaydı, zəm-zəm axıb
çay olardı”.
Zəm-zəm çox mübarək və qidalı bir sudur. Həcər
və hz. Ismayıl (ə.) uzun müddət yemək yemədən bu su
ilə dolana bildilər. Bir hədisdə Peyğəmbər (s.ə.v.) zəm-
zəmin bu xüsusiyyətinə işarə etmişdir. Bir digər
hədisdə isə “zəm-zəm suyu hansı məqsədlə içilsə,
ona Ģəfa olacaq” deyə buyrulur.
Zəm-zəm suyunun ayaq üstə içilməsi
Ibn Abbasın söylədiyi bir rəvayətdə Peyğəmbəri-
mizin (s.ə.v.) zəm-zəm suyunu ayaq üstə içdiyi
göstərilir. Ibn Abbas belə nəql edir: “Mən Rəsulullaha
(s.ə.v.) zəm-zəm suyu ikram etdim, o, ayaq üstə içdi”.
Bildiyimiz kimi, Peyğəmbərimiz (s.ə.v.) hədislərin
birində ayaq üstə su içməyi qadağan etmişdir. Bu
minvalla hədis alimləri bunun kimi müxtəlif rəvayət-
ləri birləşdirmişlər. Səhih-i Müslim Şarihi Nəvəvi bu
iki müxtəlif hədis haqqında deyir: “Bu hədislərdəki
qadağalar müqəddəs hesab edilərək məkruhdur. Ayaq
üstə su içmənin caiz olduğunu bəyan etmək üçündür”.
67
Imam Suyuti də Peyğəmbərin (s.ə.v.) zəm-zəm
suyunu ayaq üstə içməsini belə izah edir: “Rəsul-i Ək-
rəmin (s.ə.v.) zəm-zəm suyunu ayaq üstə içməsi bunun
caizliyini açıqlayır”.
Hənəfi alimləri Ibn Abbasın rəvayət etdiyi hadisə-
yə əsaslanaraq, zəm-zəm suyunu ayaq üstə içmənin
münasib olduğunu hökm etmişlər.
Zəm-zəm içmək
Hədis-i şəriflərdə buyuruldu ki:
“Zəm-zəm doyurucu və xəstəyə şəfavericidir”
(Bezzar).
“Zəm-zəm suyunu bəlalardan qorunmaq niyyəti ilə
içəni Allah-Tala qoruyur” (Hakim).
Abdullah Ibn Mübarək “Rəsulullah (s.ə.v.) “zəm-
zəm suyu içildiyi niyyətə görə faydalı olur” buyurub.
Mən də qiyamətdə susuzluqdan yaxa qurtarmaq üçün
zəm-zəm suyu içirəm” - deyirdi (Ibn Macə).
Ibn Abbas da zəm-zəm suyu içərkən “Ya Rəbb,
səndən faydalı elm, bol ruzi və hər cür xəstəlikdən şəfa
istəyirəm” - deyə dua edirdi.
Dostları ilə paylaş: |