liğayrihi” deyilir.
Oğurluq bir mal, məsələn, qoyun və ya pul ma-
hiyyətcə halaldır. Ancaq başqasının malı olduğu üçün
və sahibindən izinsiz alındığı üçün haram olmuşdur.
Halal və haram haqqında bu qısa izahatdan sonra
nəyin haram olduğuna baxaq.
Haram olan məhsullar
1. Donuz əti. Donuz məməli heyvandır. Vəhşi və
əhilləşdirilmiş olmaq üzrə iki cinsi vardır.
Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Allah-Təala kirli və
sağlamlığa zərərli olan şeyləri haram buyurmuşdur.
Donuz da bunlardan biridir.
Donuz hər cür kirli şeyi, siçan və heyvan leşlərini
belə yeyən bir heyvandır. Buna görə də heyvanların ən
murdarı kimi tanınmışdır.
Donuz çirkli qidaları sevdiyi üçün, vücudunda
həddindən artıq mikrob olur. Bu mikrobların başında
trixin və solitor gəlir. Bunlar insan orqanizmi üçün çox
təhlükəlidir. Müasir tibb də donuz ətinin hər iqlimdə,
xüsusilə isti yerlərdə insan sağlığı üçün çox zərərli
olduğunu müəyyənləşdirmişdir. Trixindən başqa, do-
nuz streptokokku, donuz qripi, donuz vəbası, qarayara,
dabaq və vərəm də donuzdan insana yoluxan xəstə-
liklərdəndir. Bütün bu xəstəliklərdən qorunmaq üçün
donuza toxunmamaq və ətini yeməmək lazımdır.
29
Donuz ətinin haram buyurulmasının səbəbləri
yalnız bizim bu gün bildiklərimizdən ibarət deyildir.
Bəlkə, zaman keçdikcə yeni-yeni səbəbləri də öyrə-
nəcəyik. Hətta öyrənə bilməyəcəyimiz səbəblər də ola
bilər. Ancaq qəti olaraq bildiyimiz və inandığımız bir
şey vardır ki, o da Allah Təbarəkə Təalanın haram
buyurduğu hər şeyin bizə zərərli olduğudur.
2. Allahdan baĢqasının adına kəsilən heyvan. Əti
yeyilən heyvan kəsilirkən Allahın adı ilə – “Bismillah,
Allahü Əkbər” deyilərək kəsilir. Bu, bir növ heyvanı
yaradan və bizim istifadə və xidmətimizə verən ulu
Yaradandan icazə almaq deməkdir. Bu icazə alınmadan
heyvan kəsilə bilməz. Ancaq yaddan çıxdığı üçün,
Allahın adı deyilmədən kəsilmişsə, zərəri yoxdur.
Allahdan başqasının adı deyilərək və xatırlanaraq
kəsilən heyvan əti yeyilməz.
3. LeĢ, qaydalara uyğun olaraq kəsilmədən ölən
heyvan. Boğulmuş, daş, dəyənək və bu kimi şeylərlə
vurularaq, başqa heyvanlar tərəfindən buynuzlanaraq
öldürülmüş, canavarların yarısını yeyib atdığı hey-
vanlar da özü ölmüş heyvanlar kimi qiymətləndirilir və
yeyilə bilməz. Ancaq bunlar ölməmişdən qabaq kə-
silsə, yeyilə bilər.
4. Qan. Kəsilmiş heyvanın vücudundan axan qan
yeyilməz. Ancaq dalaq və ciyər kimi orqanlarda qalan
qan axmış sayılmaz, dalaq və ciyərlə yeyilə bilər.
Bu haqda “Qurani-Kərim”-də belə buyurulur:
“Ölü (kəsilmədən ölüb murdar olmuş) heyvan, qan,
donuz əti, Allahdan baĢqasının adı ilə (bismillah de-
mədən) kəsilmiĢ, boğulmuĢ (küt alət və ya silahla) vu-
rulmuĢ, (bir yerdən) yıxılaraq ölmüĢ, (başqa bir
heyvanın buynuzu ilə) vurulub gəbərmiĢ, vəhĢi hey-
30
vanlar tərəyindən parçalanıb yeyilmiĢ – canı çıxma-
mıĢ heyvanlar müstəsnadır – dikinə qoyulmuĢ daĢ-
lar (bütlər və ya Kəbənin ətrafındakı bütpərəst qurban-
gahlar) üzərində kəsilmiĢ heyvanlar və fal oxları ilə
pay bölmək sizə haram edildi. Bunlar günahdır...
Kim aclıq üzündən naçar qalarsa, (çətinliyə düşər-
sə), günaha meyl etmək niyyətində olmayaraq (zə-
rurı ehtiyacını ödəyəcək qədər bu haram ətlərdən yeyə
bilər). Həqiqətən, Allah bağıĢlayandır, rəhm edən-
dir!”. (əl-Maidə, 5/3).
Burada əti yeyilən və yeyilməyən heyvanlar haq-
qında məlumat vermək faydalı olar.
Əti yeyilən və yeyilməyən heyvanlar
Əti yeyilən və yeyilməyən heyvanlar: suda yaşa-
yanlar, quruda yaşayanlar və suda-quruda yaşayanlar
olmaq üzrə üç yerə bölünür.
1. Yalnız suda yaĢayan heyvanlar. Balıq da daxil
olmaqla suda yaşayan bütün heyvanların əti yeyilir.
Hənəfi məzhəbində balıqdan başqa suda yaşayan digər
heyvanların əti yeyilməz. Ancaq suda öz-özünə ölüb su
üstündə tərsinə yatan heyvan, balıq belə olsa, yeyilməz.
2. Yalnız quruda yaĢayan heyvanlar. Quruda
yaşayan heyvanlar üç yerə bölünür:
Birincilər: çəyirtkə, milçək, qarışqa, hörümçək, arı,
əqrəb və başqa zəhərli həşəratlar kimi heç qanı olmayan-
lardır. Bunlardan sadəcə çəyirtkə yeyilə bilər, digərləri
yeyilə bilməz. Çünki bunlar insanın iyrəndiyi varlıqlardır.
Ikincilər: ilan, kərtənkələ, gənə, bit və siçan kimi
yer həşəratları, kirpi, yabanı siçan və bunun kimi qanı
axmayan heyvanlardan ibarətdir. Bunlar zəhərli ol-
duğu, insanların iyrəndiyi və Peyğəmbərimiz tərəfin-
31
dən öldürülməsi əmr edildiyi üçün yeyilməz.
Üçüncülər: qanı axan heyvanlardır. Bunlar da
əhilləşdirilmiş və vəhşi olmaq üzrə iki yerə bölünür.
Əhilləşdirilmişlərdən dəvə, inək, camış, keçi, toyuq,
qaz, ördək, göyərçin halaldır, əti yeyilə bilər.
Qatırla eşşəyin əti yeyilmir. Atın əti yeyilə bilər,
ancaq bu heyvan minik vasitəsi olduğu və ondan müha-
ribələrdə istifadə olunduğu üçün yeyilməsi məkruhdur.
It və samurun əti yeyilmir.
Vəhşi heyvanlara gəlincə, onlardan: aslan, pələng,
qurd, ayı, fil, meymun, pars və çaqqal kimi kəsici diş-
ləri olan və yırtıcı heyvanlarla birlikdə şahin, tərlan,
qartal və bayquş kimi pəncələri ilə ov edən heyvanların
əti yeyilmir.
Kəsici dişləri və yırtıcı pəncələri olan bu heyvan-
lardan başqa vəhşi maral, vəhşi inək və eşşək kimi
heyvanların əti yeyilir.
Dovşan əti halaldır. Bunun kimi yırtıcı pəncələri
olmayan göyərçin, sərçələrin bütün növlərinin, durna
və buna bənzər yabanı quşların da əti yeyilir.
3. Həm suda, həm də quruda yaĢayan heyvan-
lar. Həm suda, həm də quruda yaşayan tısbağa, xər-
çəng, ilan, timsah, suiti və buna bənzər heyvanların əti
yeyilmir.
Içkilərdən haram olanlar
1. Içki, azı və ya çoxu sərxoşluq meydana gətirən
içilən mayedir. Içki haramdır. “Qurani-Kərim”-də belə
buyurulmuşdur: “Ey iman gətirənlər! ġərab da (içki
də), qumar da, bütlər də, fal oxları da ġeytan
əməlindən olan murdar bir Ģeydir. Bunlardan çəki-
nin ki, bəlkə nicat tapasınız!” “ ġübhəsiz ki, ġeytan
32
içki və qumarla aranıza ədavət və kin salmaqdan,
sizi Allahı yada salmaqdan və namaz qılmaqdan
ayırmaq istər. Artıq bu iĢə son qoyacaqsınızmı?”
(əl-Maidə, 5/90, 91).
Ayəti-kərimədə qadağan edilən içki şərabdır.
Ancaq Peyğəmbərimiz: “SərxoĢluq verən hər Ģey
Ģərabdır və hər Ģərab haramdır” (Müslim, Eşribə, 7)
- deyə buyurmuş və sərxoşluq verən hər içkinin şərab
kimi haram olduğunu bildirmişdir.
Sərxoşluq verən içkinin çoxu kimi, az miqdarı da
haramdır. Çünki Peyğəmbərimiz: “Çoxu sərxoĢ edən
Ģeyin azı da haramdır” (Tirmizi, Eşribə, 3) - deyə
buyurmuşdur.
Içki niyə haramdır?
Çünki içkinin bir çox zərəri vardır.
-
Içki insanlar arasına düşmənçilik və kin salır.
-
Içki insanın ağlını başından alır. Insan sərxoş
olduğu zaman ağlı, müvazinəti pozulur, nə danışdığını
bilmir, hörmətdən düşür.
-
Içki insanın sağlamlığına da pis təsir edir. Mədə
və ağciyərini xarab edir. Həzm sistemini pozur. Təz-
yiqini yüksəldir. Beləliklə, orqanizmin düzgün işləməsi
pozulur.
-
Böyük miqdarda can və mal itkisinə və bir çox
insanın şikəst qalmasına səbəb olan yol qəzalarının ək-
səriyyəti minik vasitələrinin alkoqollu vəziyyətdə
istifadə olunmasından meydana gəlir.
-
Içki ailə həyatını da pozur. Insanın ailəsini və
uşaqlarını unutmasına və bu səbəblə də boşanma ilə
nəticələnən ailədaxili narazılığa səbəb olur. Belə bir
ailədə yetişən uşaqlar narahat və bədbəxt olur. Ərlə
arvadın yola getməməsi uşaqlara da təsir edir və
33
sağlam böyümələrinə mane olur.
Buna görə də Peyğəmbərimiz (s.ə.v.): “Içkidən
çəkinin, çünki o bütün pisliklərin anasıdır” (Ət-
Tərğib vət-Tərhid, c.3, s.257. Hədisi Hakim rəvayət
etmişdir) - deyə buyurmuşdur.
2. Narkotik maddələr. Pis, çirkli və insan sağ-
lamlığına zərərli olan hər şeyin haram olduğu yuxarıda
izah edilmişdi. Narkotik maddələr də bunlardandır.
Insan sağlamlığına çox zərərli olduğu üçün bunlar da
haram buyurulmuşdur.
Narkotik deyincə, insanın ağlına nəşə, tiryək, he-
roin, kokain, morfi kimi maddələr gəlir. Haram olduq-
ları kimi, alınıb satılmaları da qanuni (izinli) deyildir.
Narkotik maddələrin ən təsirli və ortaq xüsusiy-
yətlərindən biri, az miqdarda qəbul edildiyi zaman belə
qısa müddətdə vərdiş əmələ gətirməsidir.
Narkotik maddənin dadına baxmaq olmaz. Bir də-
fə belə istifadə edənlərin ondan xilas olması çox çətin-
dir. Narkotik maddənin dadına baxmaq zəhərin dadına
baxmaq kimi bir şeydir. “Zəhər doğrudan da öldü-
rərmi?” deyə onun dadına baxmaq ölümlə nəticələn-
diyi kimi, narkotik maddəni bir dəfə qəbul edən insan
ondan xilas ola bilmir və ölümə məhkum olur. Tele-
viziya ekranlarında və mətbuatda tamaşaçıları dəhşətə
gətirən ibrətamiz nümunələrə təsadüf etmək müm-
kündür.
Narkotik maddələrin pis nəticələrindən biri də
ailəni dağıtması və ictimai münasibətləri pozmasından
ibarətdir. Narkoman ailəsinin, uşaqlarının, qohum-
əqrəbasının qarşısında öz məsuliyyətini itirir. Onun
axtardığı yalnız narkotik maddə olur. Onu tapmaq
üçün hər şeyi fəda edir. Çünki artıq onun üçün həyatda
34
heç bir şeyin qiyməti yoxdur. Narkotik maddə üçün pul
tapa bilmədiyi zaman oğurluq etməkdən və cinayət
törətməkdən belə çəkinmir.
Məhz buna görə də dinimiz narkotik maddənin
bütün növlərini qadağan etmiş, alış-verişinə də icazə
verməmişdir.
Donuz ətini yemək niyə haramdır?
Insan idrakı üçün aydın olmayan bu və digər sual-
ların bircə cavabı var – həqiqəti bilmək gərəkdir. Hə-
qiqəti bilməyin isə yeganə yolu Allaha üz tutmaqdır.
Müsəlmanlar Allahın donuz ətini haram buyur-
duğunu yaxşı bilir və öz qidalarında donuz ətindən
qətiyyən istifadə etmirlər.
Donuz ətindən istifadə edən və onun çox faydalı,
dadlı olduğunu, yalnız soyuducu olmayan keçmiş za-
manlarda tez korlandığı üçün haram buyurulduğunu
söyləyənlər isə, ilk növbədə bu qadağanın mahiyyətini
başa düşərək, üzərində düşünməlidirlər. Müzakirələr
aparmaq lazımlı şeydir, lakin müzakirələr təkzibedil-
məz faktlar əsasında olmalıdır.
Donuz ətinin qida kimi yararsız olması barədəki
faktlar az deyil. Bu faktlar həm elmi, həm də elmi-küt-
ləvi ədəbiyyatda dərc olunmuşdur. Lakin insanlar nə-
dənsə, bu cür faktlara etinasız yanaşır və müxtəlif növ-
lü qidalar hazırlanmasında donuz ətindən geniş surətdə
istifadə edirlər. Həm də etiraf olunmalıdır ki, donuz əti
və ondan hazırlanmış məmulatlar hələ qədim dövrlər-
dən başlayaraq ən çox istifadə edilən qida məhsul-
larındandır.
Donuzun ev heyvanına necə çevrilməsi və insan
həyatında bu “fəxri” yeri nə cür tutmasını göstərən
35
bəzi tarixi faktları sadalayaq.
Ev donuzlarının əcdadı digər vəhşi heyvanlara
nisbətən insandan daha az qorxan vəhşi qabandır.
Qədim insanın əkdiyi müxtəlif bitkilər vəhşi qabanları
şirnikləndirirdi. Insanların ciddi səylərinə baxmayaraq,
vəhşi qabanlar öz balaları ilə birlikdə əkin məhsulla-
rının “gecə oğrularına” çevrildi. Insanlar donuz bala-
larını tutmağa, çoxaltmağa və əhliləşdirməyə başla-
dılar. Qabanlar qabaqlarına çıxan hər şeyi yediklə-
rindən (onlar palıd qozası, yabanı bitkilərin kökləri,
həşərat, qurbağa, kiçik gəmiricilər, quş yumurtası və s.
ilə qidalanırlar) onları əhliləşdirmək çətin olmadı.
Beləliklə, vəhşi qaban indiki donuza çevrildi və ev
heyvanları cərgəsində itdən sonra ikinci yeri tutdu.
Qədim dövrlərdə Çin və Misirdə donuzlar müqəd-
dəs heyvan sayılırdı. Bu ölkələrdə donuzlar xoşbəxtlik
və firavanlıq rəmzi idi. Fironların, imperatorların və
kralların sarayında xüsusi donuzabaxan vəzifəsi
mövcud idi. Yalnız dini və dövlət bayramlarında donuz
əti yeməyə icazə verilirdi. Roma imperiyasında donuz
ətinin dadını yaxşılaşdırmaq üçün kəsməmişdən əvvəl
donuza çaxır içirirdilər.
Bəzi papius qəbilələrində isə hətta qadınlar donuz
balalarına öz döşlərindən süd də verərdilər. Yeni Qvi-
neyada yaşayan papius qəbilələri arasında donuza pə-
rəstiş halı indiyə kimi qalmaqdadır. Donuz onlarda
ailənin üzvü sayılır. Donuza adla müraciət edir, onunla
söhbətləşir, danışırlar. Donuz xəstələndikdə, yaxud şi-
kəst olduqda papiuslar kədərlənir və ağlayırlar. Papius-
lar donuzu öz yedikləri qidalarla yemləyirlər. Insan-
larla donuzlar, həmçinin digər heyvanlar arasın-
dakı bu cür münasibətlər indi də bəzi baĢqa (hətta
36
“mədəni”) xalqlarda mövcuddur.
Lakin insanlarla donuzlar arasındakı “yaxşı” mü-
nasibət, donuz əti yeməklə insanların ağır nəticələrə
gətirib çıxaran (hətta ölümlə nəticələnən) müxtəlif
xəstəliklərə yoluxmaları ilə pozulmağa başladı.
Insanların mənafeyi naminə böyük Yaradan,
donuz əti yeməyi onlara qadağan etdi. Insanlara bu
qadağan haqqında hələ Bibliyada xəbər verilmişdir:
“Onların ətini yeməyin və leĢlərinə toxunmayın;
onlar sizin üçün murdardır” (“Bibliya”, “Levit”
kitabı, 11:8).
Lakin təəssüf ki, insanlar həqiqəti anlamadılar,
idraklarının səsinə qulaq asmadılar və “öz yolları” ilə
getdilər. Həmin yolun hara aparıb çıxardığını isə,
gəlin, birlikdə araşdıraq. Artıq bu gün donuz ətinin
insan orqanizminə zərəri barədə inkaredilməz elmi
faktlar mövcuddur. Bu dəlillərdən bəzisini sadalayaq.
Alimlərin çoxsaylı tədqiqatları nəticəsində müəy-
yən olunmuşdur ki, təkcə ev donuzunun deyil, qabanın
da ətini yedikdə, insan trixinelyoz kimi ağır xəstəliyə
yoluxur. Bu xəstəliyin törədicisi donuz orqanizmində
yaşayan “trixinella” (Trishinella spiralis) adlı parazit-
dir. Yoluxmuş donuz ətini yedikdən, adətən 2-3 həftə
sonra trixinelyoz xəstəliyi başlayır. Bu zaman bədənin
hərarəti xeyli yüksəlir, möhkəm baş ağrıları və
əzələlərdə ağrılar başlayır, mədə-bağırsaq pozuntuları,
ürək-damar çatışmazlığı, ürəkbulanma, qusma, titrətmə
müşahidə edilir. Xəstəliyin daha xarakterik əlaməti
üzün, və göz dəliklərinin şişməsinə səbəb olur ki, bu
xəstəlik xalq arasında “şişkinlik” adlandırılır.
Bunu da bilmək vacibdir ki, donuz ətindəki
xəstəliktörədici “trixinellər” xarici təsirlərə qarşı xeyli
37
davamlıdır. Onlar hətta -10
0
C temperaturda dondurul-
muş ətdə belə yaşayır. Bir vaxtlar elə hesab edirdilər
ki, trixinellər -35
0
C-dən aşağı və +100
0
C-dən yuxarı
temperaturda məhv olur. Lakin müasir bioloji tədqiqat-
lar nəticəsində sübut olunmuşdur ki, bu cür tövsiyyələr
tamamilə səmərəsizdir, çünki ətdəki trixinell sürfə-
lərini heç bir üsulla məhv etmək mümkün deyil.
Trixinell sürfələri üçün yüksək və aşağı tempera-
turlarda istənilən üsulla emal prosesləri qətiyyən qor-
xulu deyil, bu mənada, duzlama və hisəvermə proses-
lərindən danışmağa belə dəyməz.
Bəzən hətta ölümlə nəticələnən bu cür təhlükəli
xəstəlikdən yeganə qorunma üsulu – donuz əti yemə-
məkdir. Trixineldən başqa, donuzların bədənində vi-
ruslar da yaşayır və çoxalır. Ensefalit (baş beyin ilti-
habı) kimi ağır xəstəliyin virusu qansoran həşəratlar
vasitəsilə donuzlardan insanlara ötürülür. Yoluxucu
ensefalit virusu çox kəskin ağırlaşmalara – üz və ətraf
əzələlərinin qıc olmasına, iflicə, udma və tənəffüs
pozuntularına, huşun itirilməsinə, psixi pozğunluqlara,
çox vaxt isə ölümə səbəb olur.
1999-cu ilin yazında Malayziyada yüksək ölüm
səviyyəsi ilə müşayiət olunan ensefalit epidemiyasının
yayılması, bu mənada çox səciyyəvi hadisədir. Ölkə
hökuməti əlverişsiz bölgələrdəki bütün donuzların
məhv edilməsi haqqında qərar qəbul etdi. Bu zaman
400000-ə yaxın donuz məhv edildi. Əlbəttə, bu, dövlət
üçün böyük maddi zərər idi. Amma bütün əhalisi
Yaradanın qadağanlarına riayət edən bir ölkədə belə
hadisələr baş verə bilməz.
Donuz vasitəsilə insanın yoluxduğu, bundan heç
də az təhlükəli olmayan digər xəstəlik isə listeriozdur.
38
Bu xəstəliyi B.Proteus bakteriyaları törədir. Donuz əti,
ondan hazırlanmış məhsul və məmulatların işlənilməsi
və satışı ilə məşğul olan ət kombinatı, kütləvi qida və
ticarət şəbəkəsi işçiləri listeriozla yoluxurlar.
K.V. Bobrişevin “Allah bu cür müalicə edir”
adlı kitabında nəşr edilmiş elmi arayışda, donuz əti
yeyən insanların xərçəng kimi dəhşətli bəla ilə
xəstələnmə mexanizmi barədə informasiya verilir.
Aşağıda həmin kitabdan qısaca sitat gətiririk: “Dünya
alimləri donuz hüceyrələrini əsaslı surətdə tədqiq
etdikdən sonra belə bir yekdil rəyə gəlmişlər: yağlı
donuz hüceyrəsi mədə şirəsində həll olmur, lakin insan
orqanizmində yığılaraq sonradan bədxassəli şişə
çevrilən yad cisim təşkil edir…” (K.V.Bobrişev, 1996,
s.43).
Oxucunu yormamaq üçün, donuz əti vasitəsilə
insanın yoluxduğu digər xəstəliklərin adını sadalamı-
rıq. Bunlar, donuz ətindən qida kimi istifadə etmək və
bunun insan üçün nəticələri ilə bağlı məlumatlar idi.
Donuz əti yeyən insanlar bunu da bilməlidirlər ki, do-
nuz ətinin fiziki sağlamlığa zərərli təsiri özünü həmin
an deyil, sonradan da biruzə verə bilər.
Donuzların öyrənilməsi ilə bağlı tibb-biologiya
elmlərinə aid bir sıra başqa məlumatlar da mövcuddur.
Bunlardan bəzisini sadalayaq.
Hüceyrə və molekulyar səviyyələrdə aparılan müa-
sir tədqiqatlarla sübut olunmuşdur ki, donuz toxumala-
rının quruluşu insan toxumalarının quruluşuna çox ya-
xındır. Bir çox göstəricilər, xüsusilə qanın tərkibi, həzm
prosesinin fiziologiyası, hər şeylə qidalanmaq və s.
cəhətdən insana digər heyvanlara nisbətən donuz daha
çox yaxındır. Bu mənada yalnız meymunlar istisna təş-
39
kil edir.
Doğumdan sonrakı ilk günlərdə qadının süd vəzi-
lərindən xaric olan və körpənin immun sisteminin for-
malaşmasında mühüm rol oynayan süd, bala verən do-
nuzun südü ilə, demək olar ki, eyni aminturşu tərkibinə
malikdir.
Donuzlar, insanlara xas olan xəstəliklərlə xəstə-
lənirlər. Bu zaman onlar, elə insanları müalicə etmək
üçün istifadə olunan dərman preparatları ilə (həm də
təxminən eyni dozalarda) müalicə oluna bilər. Bu ox-
şarlıqdan istifadə edən tədqiqatçılar, yeni yaradılan
dərman preparatlarının dozasını ilk öncə donuzlar üzə-
rində sınaqdan keçirirlər. Radioaktiv və toksik maddə-
lərin insan orqanizminə təsir mexanizmi və nəticələri,
donuzlar üzərində keçirilmiş təcrübələr əsasında öyrə-
nilmişdir.
Donuzların orqanizminə alkoqolun təsirinin öyrə-
nilməsi üzrə tibbi-bioloji təcrübələr çox maraqlı nəti-
cələr vermişdir. Tədqiqatlar göstərmişdir ki, həm ca-
van, həm də yaşlı donuzlar asanlıqla və heç bir məc-
buriyyət olmadan böyük miqdarda alkoqol qəbul edə
bilirlər.
Orqanizmlərində alkoqola qarşı refleks yaranmış
“əyyaş donuzlar”ın davranışı bu cür təsvir edilir:
“əyyaş donuzlar müəyyən saatlarda ayaqlarının birini
götürüb digərini qoyub xortuldayır, səbrsizliklə spirt
dolu çanağı gözləyirlər. Həsrəti çəkilən içki görünən
kimi, heyvanlar öz payları uğrunda mübarizəyə
başlayır, sonra isə birlikdə bəxtəvər surətdə döşəmənin
üstündə tir-tap uzanıb yatırlar”.
Xroniki “əyyaş donuzlar”ı öyrənən alimlər
müəyyən etmişlər ki, alkoqol donuzların orqanizmini
40
tədricən dağıdır, onların ürək, qaraciyər, böyrək və
digər orqanlarına patoloji təsir göstərməklə acınacaqlı
nəticələrə gətirib çıxarır.
Donuzlar üzərində aparılmış təcrübələrin nəticələri
xroniki “əyyaş donuzlar”la xroniki əyyaş insanların hə-
rəkət və aqibətlərində olan bənzərlikləri nümayiş etdi-
rir. Donuza gəlincə, onun beyni bütün bədən kütləsinin
cəmi 0,05%-ni təşkil etdiyindən, sərxoş vəziyyətdə öz
davranışına nəzarət edə bilmir və xroniki əyyaşlığın
təhlükəsini dərk etmir. Insan beyni isə bədən kütləsinin
2%-ni təşkil etdiyindən, o, öz davranışına nəzarət
etməli və özünü xroniki sərxoşluqdan çəkindirməli idi.
Heç olmazsa, bu fərqə görə şüurlu insan donuz kimi
içməməlidir. Bunu da qeyd etməyi zəruri sayırıq ki,
sistematik surətdə alkoqol qəbul edərək öz dav-
ranışlarında donuzlarla eyniyyət təşkil edən insanlar da
az deyillər, çünki onlar böyük Yaradanın başqa bir
qadağasını pozurlar. “Qurani – Kərim”-də həmin qada-
ğa haqqında belə buyrulur: “ Ey iman gətirənlər! ġərab
Dostları ilə paylaş: |