Heyət n darə ed lm
Yüklə 4,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- N.A.Leskov. Solaxay Qiym ətl əndirm ə proseduruna giri ş.
|
Fəaliyyət analizi və qiymətləndirmə meyarlarının formula edilməsi. Bu mərhələ çərçivəsində qiymətləndirmənin məzmunlu ə sasının təməli qoyulur. Qiymət verilənlərin fəaliyyət spesifikasından və bununla əlaqədar qiymət meyarlarından asılı olaraq nəticədə konkret metodlar, metodikalar və prosedurlar seçiləcək. Cədvəl 15.2-də məqsədldərinə görə müxtəlif olan QM proqramlar hazırlanarkən bu mərhələ çərçivəsində tapşırığın təsviri və işin tutumu təqdim olunub. Cədvəl 15.2 Məqsədə görə QM tipləri
ş in məqsəd və tutumu
1. Yeni əməkdaşların yığımı
2.Əməkdaşların potensialının qiymət- ləndirilməsi
3. Təlim üçün qiymətləndirmə
Fəaliyyətin analizinə görə
Ə məkdaşların yerinə yetirdiyi professional vəzifələrin konkretləşdirilməsi. Məqsəd-fəaliyyətin təsvirinin namizədə əsas vəzifələrin, şərtlərin, formal tələblərin sa- dalanması ilə formalaşdırılmasıdır.
Müəyyənləşdirmə baxımından fəaliyyətin ana- lizi: 1)fəaliyyətin həyata keçirilən növlərinin müvəffəqiyyət indikatoru ; 2) fəaliyyət şərtlərinin dəyişmə perspektivi ; 3)yeni fəaliyyət növlərinin müvəffəqiyyət indikatorları; 4) qrupun sosial-psixolci «portreti»;
xtisaslaşmanın minimal nəzərə alaraq təş- kilatın spesifikasının nəzərə alınması ilə idarə etmə fəaliyyətinin analizi. Məqsəd-tipik vəzifələr dairəsinin formalaş- dırılmasıdır (vəzifə dərəcəsinə uyğun olaraq).
299 QM texnologiyası fəaliyyət analizinə aşağıdakı əsas tələblər irəli sürülür: • Təşkilatın mədəniyyət spesifikası və təşkilatda şəxslərarası və qruplararası qarşılıqlı əlaqələrin xüsusiyyətləri kimi dəyişən məqam- ların mütləq nəzərə alınması; • Fəaliyyət və onun strukturlarının formalaşdırlma dərəcəsinin nəzərə alınması; • Öyrənilən fəaliyyətin və onun təşkilinin hərtərəfli analizi; • craçının həll etdiyi bütün tapşırıqlar dairəsinin mütləq nəzərə alınması.
müddət və QM-nin aparılması şərtlə- rinə uyğun olaraq təşkilati plan tərtib olunur. Mövcud texnologiya ele- mentləri əsasında yığımının qiymət meyarları ilə əlaqəsi olan qiymət pro- sedurlarının aparılması proqramı hazırlanır. Layihələndirmənin mahiyyəti təşkilat üçün lazım olan bütün şərtlərin və yekun qiymətlərin çıxarılması üçün lazımi və yetərli həcmdə informasiyanın alınmasını təmin edən qiymət prosedurlarının optimal miqdarının tətbiq edilməsinin nəzərə alınmasından ibarətdir. QM-nin konkret proqramları yaradılarkən əhəmiyyətli məqamlar bunlardır: 1. Qiymətləndirilənlərin sayı; 2. ş üçün cəlb olunan müxtəlif profilli mütəxəssislərin sayı; 3. Qiymətləndirmənin aparılmasının müddəti; 4. Maddi-texniki təminat. 1. Proqramın kadr təminatı. Qiymətləndirmə mərkəzinin hazır- lanması və aparılması zamanı aşağıdakı əsas professional mövqeləri ayırmaq olar: • layihənin meneceri; • layihələndirici; • nəzarətçi; • psixodiaqnost; • qrup işinin təşkilatçısı; • intervü alan; • müşahidəçi-ekspert; • məlumatların ilkin işlənməsi üzrə operator. Qısaca olaraq onların məzmununa və verilmiş mövqedə işə yö- nəlmiş mütəxəssislərin malik olmalı olduğu şəxs-iş xarakteristikasına 300
baxaq (cədvəl 15.3). Cədvəl 15.3 Fəaliyyətin məzmunu Şə
Layihə meneceri Sifarişçi ilə işin təşkili (qiymətləndirmənin məqsədləri barədə informasiyanın toplanması, layihənin şərtlərinin razılaşdırılması) Layihənin maliyyə və kadr menecmenti
Planlaşdırmaq və layihələndirmək bacarığı nformasiyanı operativ işləmək bacarığı Təşkilatçılıq qabiliyyəti Danışıqları aparmaq bacarığı Təşəbbüskarlıq Layihələndirici Layihənin menecerinin təqdim etdiyi şərtlərə uyğun olaraq qiymətləndirmə aparılması pro- qramının hazırlanması: həcm müddət, qiymət- ləndirmə nəticələrin təqdim olurması üsulları, texniki təminat, ekspertlərin sayı və tərkibi
Planlaşdırmaq və layihələndirmək bacarığı; Analitik qabiliyyət; Qeyri-standartlıq, yaradıcılıq; Nəticənin əldə olunmasına istiqamətlənmə ; QM mütəxəssisi qismində iş təcrübəsi Qrup tədbirləri və qruplararası qarşılıqlı fəa- liyyətin təşkili təcrübəsi Nəzarətçi QM aparılmasına rəhbərlik, cəlb olunmuş işçi personalın qiymətləndirilməsi və hazırlığı, diaqnostik informasiya keyfiyyətinin təmin olunması
Lider potensialı ; Qrupun işini təşkil etmək bacarığı; Nəzarət üsullarına yiyələnmə; Kommunikativ bacarıq; QM mütəxəssisi qismində iş təcrübəsi, QM-nin ə sas
professional rolları üzrə nəzəri və praktiki hazırlıq.
Test informasiyasının toplanması (test pro- sedurlarının aparılması) alınmış nəticələrin təf- siri, meyarlara görə ilkin test informasiyalarının təsvirinə (qiymətləndirilmə- sinə) keçirilməsi.
Lider potensialı Qrupun işini təşkil etmək bacarığı Nəzarət üsullarına yiyələnmə Kommunikativ bacarıq QM mütəxəssis iş təcrübəsi. QM-ın əsas pro- fessional rolları və praktiki hazırlıq
ş in təşkilçisi Qiymətləndirmənin təşkilati-texniki təminatı. Mütəxəssislərin işinin təşkili. Elmi-tətbiqi işlənmə sahəsində menecer işi təcrübəsi
Fərdi diaqnostik informasiya toplanması məqsədi ilə fokuslaşdırılmış intervüyə hazırlıq və onun aparılması, meyarlara görə ilkin informasiyalarının təsvirinə (qiymətləndirilməsinə) keçirilməsi
Kommunikabellik Ə laqəyə meyllilik Təmsilçilik keyfiyyəti Müşahidəçilik Fərasətlilik Verilmiş qaydalar üzrə işləmək bacarığı Müşahidəçi-ekspert Sınaqdan keçənlərin testdə, qrup işində, in- tervüdə, iştirak prosesində davranış informa- siyalarının toplanması, meyarlara görə ilkin davranış informasiyalarının təsvirinə (qiymət- ləndirilməsinə) keçirilməsi
Diqqət;
Çalışqanlıq Müşahidəçilik; Detallara ayırmaq bacarığı; Təlimə olan bacarıq ; Partnyorun anlaşılmasına yönəlmə.
301 Nəzarətçi Sınaqdan keçənlərin testdə, qrup işində, intervüdə, iştirak prosesində davranış informa- siyalarının toplanması, meyarlara görə ilkin davranış informasiyalarının təsvirinə (qiymət- ləndirilməsinə) keçirilməsi
Kommunikabellik Ə laqəyə meyllilik Təmsilçilik keyfiyyəti Müşahidəçilik Fərasətlilik Verilmiş qaydalar üzrə işləmək bacarığı Məlumatların ilkin işlənməsi üzrə operator Test prosedurları məlumatlarının kompüterə daxil edilməsi, məlumatların ilkin işlənməsinin təşkili, informasiyaların məlumatlar bazasına daxil edilməsi Dəqiqlik Diqqət Yüksək iş tempi Şə xsi kompyuterlə işləmə
QM-nin hazırlanmasında və keçirilməsində iştirak edən mütəxəssislərin ə sas hissəsi menecer tərəfindən cəlb olunur və onlar işi personalın qiymətləndirilməsinin aparıldığı təşkilatın əməkdaşları olmurlar. Xüsusi yeri layihənin meneceri tuta bilər o, işçi personalın qiymətləndirilməsi və seçilib ayrılması məsələlərinə məsuliyyət daşıyan müəssisənin kadr xidmətinin əməkdaşı ola bilər. Təcrübənin göstərdiyi kimi iri müəssisələr işçi personalın müxtəlif kateqoriyasının qiymətlən- dirilməsini aparan özlərinin daimi fəaliyyət göstərən xidmətini ya- ratmağa meyllidirlər. Bu halda layihənin meneceri qiymətləndirmənin məqsədini formula etməyi, fəaliyyət analizini aparan və qiymətlən- dirmə meyarlarının siyahısını formalaşdıran mütəxəssislər cəlb etməyi, layihələndiriciyə və digər bütün mütəxəssislərə tapşırıq qoymağı bacarmalıdır. 2. Ekspertlərin (müşahidəçi-qiymətləndiricilərin) təlimi. Müşahidəçi-ekspertin xüsusi mövqeyinə baxaq-bu mütləq təşkilatın özünün əməkdaşı olmaldır. Qeyd olunduğu kimi, QM təşkilatın mə- dəniyyət və fəlsəfəsinin bütün xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla işçi per- sonalın qiymətləndirilməsini aparmağa imkan verir. Məhz müşahidəçi- ekspertin qiymətləndirmədə iştirakı belə bir imkan verir. Müşahidəçi- ekspert qismində çalışmağa çox vaxt hazırda qiymətləndirilənlərin işlədiyi yerdə çalışmış mütəxəssislər dəvət olunur. Çox vaxt ekspert olaraq sınaqdan keçirilənlərdən vəzifəsinə görə bir pillə yuxarı olan onların rəhbərləri çıxış edir. Bu ekspertin malik olduğu fəaliyyətin məqsəd və məzmunu barədə təcrübə və biliyin tamamını istifadə et- məyə imkan verir. Ekspertlər qismində təşkilatın kadr xidməti əmək- daşlarının cəlb olunması məqsədəuyğundur. QM ekspertlərin daxil edilməsindən əvvəl işə olan namizəd- lərin müşahidəçi-ekspert qismində seçim və təlimnin xüsusi proqramı 302
aparılır. Proqramın aparılması zamanı namizədlərin şəxsi-iş keyfiyyət- lərinin qiymətləndirilməsi (gələcək ekspertlərin prosesin özünə daxil edil- məsi, onların təcrübə əldə etməsi məqsədi ilə), onların siyahı və qiymət- ləndirmə meyarlarının təsviri, tətbiq edilən prosedurlarla, qiymətlən- dirmənin aparılması proqramı ilə tanışlığı həyata keçirilir. Müşahidə və qiymətləndirmə treninqinə xüsusi diqqət ayrılır.
Hər kəsin qarşısında vurma cədvəli asılıb və əlinin altında isə silinə bilən lövhəcik: ustanın hər etdiyi – cədvələ baxır və başa düşərək müqayisə edir, sonra lövhəcikdə bir şey yazır, başqasını silir və də- qiqləşdirmə aparır, rəqəmlərdə yazılanlar işdə də özünü göstərir.
girişlə başlanır. Bu mərhələnin məqsədi sınaqdan keçrilənlərlə əlaqəyə girmək, onların işinin məqsəd və prinsipləri ilə, işçi personalının, gün reqlamenti ilə, gözlənilən nəticələrlə tanışlığıdır. Mütəxəssislər qrupu və sınaqdan keçirilənlər qrupu arasında əlaqə yaratmaq, ekspert hallarında qaçılmaz olaraq ə mələ gələn gərginliyin aradan götürülməsi çox vacibdir. Buna aşağıdakı örnəklərlə nail olunur: 1) hər bir qiymətləndirilənlə qarşılıqlı əlaqə maksimal dərəcədə şə xsləndirilmiş olmalıdır (sınaqdan keçrilən kimi, mütəxəssisin də, yəni QM-nin hər bir iştirakçısının soyadının, adının və atasının adının göstərildiyi kiçik cədvəli olmalıdır); 2) qiymətləndirilənlərin onlarla kimin işlədiyinə dair dəqiq tə- səvvürü olmalıdır (təşkilatı, qiymətləndirməni aparanları, bütün mütə- xəssisləri, seminarın təşkilatçılarını təqdim etmək, gələcəkdə təşki- latçılarla əlaqənin saxlanılması mümkün olduğu koordinatlar qoymaq lazımdır); 3) bütün gözlənilməzlikləri minimuma endirmək lazımdır (işə başlamazdan əvvəl hər bir qiymətləndiriləninin hansı çalışma üçün hansı qrupda, hansı auditoriyada, hansı vaxtda olmalı olduğunu dəqiq bilməsi arzu ediləndir);
303 4) qiymətləndirilən hər hansı əlavə gərginliyə məruz qalma- malıdır (iş yeri rahat şəkildə təşkil olunmalıdır, işdə fasilələrə ə vvəlcədən baxmaq lazımdır, iş gününün adi rejimi maksimal dərəcədə adi gündəkinə yaxın olmalıdır). Prosedura giriş zamanı QM texnologiyasının özünü, tətbiqin əsas sahələrini, alına bilən nəticələri təqdim etmək məqsədəuyğundur. Qiymət- ləndirilənənləri ümumi formada qiymət meyarları ilə tanış etmək, mövcud konkret proqramın artıq harada tətbiq edilməsi, qiymətləndirmədən nə qədər insanın keçməsi, alınmış nəticələrin nə dərəcədə etibarlı olması, əldə edilmiş informasiyaların necə təqdim olunması və onun necə istifadə oluna biləcəyi haqda danışmaq lazımdır. nformasiyanın məxfiliyinə, onun qorunmasının gizliliyinə xüsusi diqqət ayrılmalıdır. Giriş prosedurunu iş proqramının hər bir qrup üçün qruplar üzrə bölmək və konkretləşdirməklə yekunlaşdırmaq məqsədəuyğundur.
əsas metodlar istifadə olunur. 1.Xüsusi çalışmalar. Keçirmənin məqsədi- qiymətləndirmə fəaliyyəti üçün xarakterik olan tipik iş hallarını modelləşdirməkdir, onlar ilk növbədə QM iştirakçılarının professionallıq səviyyəsini, eləcə də təfəkkür və təşkilatçılıq qabiliyyətini qiymətləndirmək imkanı verirlər. 2.Müsahibə. Aparılmasının məqsədi- yekun qiymətləndirmənin maksimal obyektivliyinə nail olmadan üçün qiymətləndirilənin özündən professional məqsədlər və dəyərlər, təşkilatçılıq qabiliyyəti, kommu- nikativlik və şəxsi keyfiyyətləri barədə informasiya almaqdır. Müsa- hibədə aydınlaşdırmaq mümkündür: iştirakçının qarşısına qoyduğu məqsədlərin reallıq və professional istiqamətini, xüsusi nailiyyət və uğursuzluqlarının səviyyəsini qiymətləndirmə, xidmət üzrə professional inkişaf və irəli çəkilmə, ümumi maraqların dairəsi. 3.Qrup çalışması. Kollektiv fəaliyyət hallarının modelləşdiril- məsi və onlarda insan davranışının tipik üsulları vasitələri, eləcə də insanlar üçün ümumi olan məsələlərin həlli zamanı onların qrupda qar- ş ılıqlı əlaqələrinin xüsusiyyətləri haqda informasiyanın alınması məqsədi ilə istifadə olunur. ştirakçıların qarşılıqlı əlaqələrinin müşahi- dəsi zamanı məlumatlar xüsusi blanklarda qeyd olunur, bəzən texniki lentə yazma vasitələri-audio və videoaparatlar tətbiq olunur. Müşahidənin nəticələrinə görə iştirakçıların kommunikativliyi və təşkilati davranışları, öz baxışlarını arqumentlərlə əsaslandırmaq
304
qabiliyyyəti, sistemlilik, təfəkkürün dinamikliyi və çevikliyi, yaradıcılıq qiymətləndirilir. Qrup müzakirəsində hər bir iştirakçının mövqeyi- diskussiyanın təşkilatçısı, professional dəyərlərin müdafiəçisi, mənəvi dəyərlərin müdafiəçisi, tənqidçi, ideyalar generatoru müəyyənləşdirilir. Ə gər çalışma real olaraq bir yerdə işləyən insanların kollektivində aparılırsa, həmin qrupda qarşılıqlı əlaqənin tipik sxemlərinin effektiv- liyini görmək və qiymətləndirmək olar. 4. Psixoloji testlər. Onların məqsədi-təşkilatda insan davra- nışına əhəmiyyətli təsir göstərən və onun professional effektivliyini təyin edən keyfiyyətlər barədə informasiya almaqdır. Yaxşı sınaqdan keçmiş psixodiaqnostik vasitələrin tətbiqi müxtəlif namizədlərin öz aralarında nəticələrini, eləcə də ümumi və qrup normalarını müqayisə etməyə imkan verir. Testlərin tətbiqi təkcə digər metodikalar çərçivəsində alınmış informasiyaları dəqiqləşdirməyə yox, həm də daha qısa müddətə əldə edilmiş informasiyaları əlavə etməyə imkan verir. 5. Təşkilati-idarəçilik oyunları. Bu QM çərçivəsində diaqnos- tika prosedurlarının xüsusi növüdür. Oyunda təşkilatın və onun müxtəlif bölmələrinin inkişaf strategiyası üzrə həll yollarının hazırlanması məqsədi ilə idarə etmə hallarının modelləşdirilməsi baş verir. Digər metodlardan fərqli olaraq oyun konkret təşkilatın verilmiş anda müzaki- rəsi vacib olan real problemlərinin materiallarına əsaslanır və namizəd- lərin təfəkkür və idarəçilik qabiliyyətlərini, eləcə də onların təklif etdiyi konkret fəaliyyət proqramlarını qiymətləndirmək imkanı verir. Məqsəddən və qiymət prosudurlarının tərkibinin qiymətlən- dirmə meyarlarının konkret yığımından asılı olaraq, onların keçirilməsi qaydası konkret təlimat və tapşırıq əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər.
qiymətləndirmə sınaqdan keçirilənlərdə böyük gərginlik yaradır. Bu şərtlər daxilində bir tərəfdən alınan nəti- cələrə təhrifedici təsir göstərən emosional vəziyyəti minimuma endir- mək, digər tərəfdən diaqnostik cəhətdən vacib olan informasiyanı itir- məmək lazımdır. Məsələn, əgər insanın emosional inadkarlıq dərəcəsi, ekstremal hallarda əmək qabiliyyətinin səviyyəsi maraq dairəsindədirsə, qiymətləndirmənin aparılması proqramının özü elə qurula bilər ki, şəxsi informasiya həm nisbi komfort vəziyyətində, həm də yüksək gərginlik şə raitində toplansın. Gərginliyin verilmiş dərəcəsinin müxtəlif şəkil- lərini prosedurların aparılması qaydası ilə təsvir etmək olar. Məsələn,
305 antiböhran idarəçiliyi üzrə mütəxəssislərin qiymətləndirilməsi üçün proqramlardan birində günün əvvəlində və sonunda işin effektivliyi barədə məlumatların tutuşdurulması ilə qiymətləndirilən, eləcə də zamanla qeyd olunan iki mürəkkəb test prosedurunun ardıcıl keçrilməsi yolu ilə verilən gərginlik vəziyyətində «Pik və uzunmüddətli stress, fiziki gərginliyə davam gətirmək qabiliyyəti» meyarından istifadə olunub. 1.Qiymətləndirmə prosedurlarının aparılmasının ümumi
qaydaları: 1) QM çərçivəsində aparılan istənilən prosedurlar konsultasiya və ya təlim məqsədi ilə istifadə olunan metodlardan fərqli olaraq maksimal dərəcədə geniş diaqnostik informasiyaların toplanmasına yö- nəlməlidir. Qiymətləndirmənin aparılması zamanı ekspertin bütün fəaliyyəti təlimə, konsultasiyaya və ya terapiyaya yox, sınaqdan keçiri- lənin aktual imkanları haqda informasiyanın toplanmasına yönəlməlidir. Ə lbəttə, sınaqdan keçrilənin qiymətləndirmə proqramında özünün iştirakı ona təşkilatın yeni qaydaları ilə tanış olmağa, öz hazır- lığının və müəyyən keyfiyyətlərinin inkişaf səviyyəsini qiymətlən- dirməyə imkan verir, lakin bu daha çox əlavə nəticədir. 2) Qiymətləndirmə prosesində bütün sınaqdan keçirilənlərin iş şə raiti bərabər olmalıdır, nəticələrə təsir göstərə bilən bütün kənar faktorların təsirini maksimal dərəcədə minimuma endirmək lazımdır. Qiymətləndirmə apararkən sınaqdan keçrilənlərin bir proqram çərçivəsində göstərdikləri təzahürlərdə bütün fərqlərin müxtəlif iş şə raiti ilə yox, qiymətləndirilən kefiyyətlərin ifadəsinin müxtəlif dərəcələri ilə əlaqədar olmasına əmin olmaq lazımdır. 3) Qiymətləndirmə prosesində adi hallarda sınaqdan keçiri- lənlərin davranışı haqqında mötəbər informasiyanın alınması çox mühümdür. Bu səbəbdən qiymətləndirmə prosedurlarının aparılması zamanı qiymətləndirilən özünü reallıqda olduğu kimi yox, ekspertin gözləntilərinə uyğun olaraq aparanda «ekspertiza effektini» aşağı endirməyə cəhd etmək vacibdir. QM proqramlarında tətbiq olunan testlər ilk növbədə effektiv professional fəaliyyət üçün mövcud olan şəxs-iş keyfiyyətlərinin inkişaf səviyyəsi, psixoloci özəlliklər barədə ilkin informasiyaların (hipo- tezanın qurulması) toplanmasına yönəlib. Bu informasiya xüsusi çalışmaların aparlması, qrup şəklində qarşılıqlı əlaqələr, müsahibə, rol oyunları və s. zamanı dəqiqləşdirilə bilər.
306
2. Testlərin və xüsusi çalışmaların keçirilməsinə olan ümumi tövsiyələrə aşağıdakıları aid etmək lazımdır: 1) hər bir test və ya çalışmadan əvvəl aşağıdakıları ehtiva edən çox dəqiq və ciddi təlimat verilməlidir: • iş qaydasının təsviri (çalışma mərhələləri, nəticənin qeydiyyat qaydaları, çalışmanın sonunda verilməli olan materialların tərkibi və s.); • çalışma yerinə yetrilən zaman davranış qaydaları (müvəqqəti reqlament, istifadə oluna bilən vasitələrin siyahısı, sualları nə vaxt və necə vermək, işi dayandırmaq olarmı və s.); 2) sınaqdan keçirilənlərin işini dayandırmaq və onlardan hər hansı başqa prosedurların yerinə yetirilməsinə ayrılmasını xahiş etmək tövsiyə olunmur (əgər qiymətləndirilən keyfiyyətlər arasında xüsusi parametr yoxdursa); 3) testin doldurulması prosesində iştirakçının necə işlədiyinin müşahidəsini aparmaq məqsədəuyğundur-bu psixoloji və iş key- fiyyətləri barədə əlavə informasiya toplamaq imkanı verir. QM proqramlarında qrup çalışmaları insanın adi əmək hallarına yaxın olan vəziyyətlərdə real davranışının ifadə olunduğu informasiya toplamaq imkanı verir. Test prosedurları və yazılı çalışmaların məlu- matlarının tutuşdurulmasında alınan informasiya fərdi xüsusiyyətlər barədə hipotezanı dəqiqləşdirməyə və davranış vasitələrinin repertuarını konkretləşdirməyə imkan verir. 3. Qrup çalışmalarının keçirilməsinin ümumi qaydalarına aşağıdakıları aid etmək lazımdır: 1) qrup işinin aparıcısı (fasilitator)-qrupun işini elə qurmalıdır ki, iştirakçıların özlərinin maksimal dərəcədə aşkar olunmasına imkan versin. Fasilitatorun işini görünməyən, lakin onsuz heç bir düşünülmüş tryukun alınmadığı fokusçunun köməkçisinin işi ilə müqayisə etmək yerinə düşərdi. O, həmişə qrupun işini hər bir iştirakçıya qabil oldu- ğ unu göstərmək imkanı verən istiqamətə yönəltməyə hazır olmalıdır. Öz rolunu uğurla ifa etmək üçün fasilitatora lazımdır: qrupun və hər bir iştirakçının avtoritetinə çevrilmək, qrupdan özünəməxsus «etimad rəyi» almaq, əks təqdirdə onun fəaliyyəti qrup işinin çevik aparılmasını bir kənara qoyaraq bloklana bilər; 2) qrup çalışmalarının müşahidəçilərinin minimal dərəcədə qrup işinə daxil olması və əlavə stimullaşdırma əhəmiyyətli dərəcədə davranış mənzərəsini təhrif edə bildiyindən müstəqil olaraq konkret iştirakçının və ya bütövlükdə qrupun davranışına təsir göstərməyə
307 çalışmaması arzu ediləndir. QM-nin bütün iştirakçılarının işini ümumi görüşlə yekun- laşdırmaq məqəsədəuyğundur. Belə görüşün məqsədi günün yekununu vurmaq, işin simvolik başa çatması, gərginliyin aradan qaldırılması və ə laqədən çıxmaqdır. Bir qayda olaraq QM-nin bütün iştirakçıları (həm sınaqdan keçənlər, həm də ekspertlər) bütöv intensiv iş günündən sonra psixi yorğunluq kimi, fiziki yorğunluq da hiss edirlər. Bir neçə prosedurdan sonra iştirakçılarda məmuniyyətsizlik hissi əmələ gələ bilər. Gərginliyi aradan qaldırmaqdan ötəri bütün meydana çıxan suallara cavab vermək, ə gər soruşulursa, əlavə informasiyalar təqdim etmək lazımdır. Mövcud konkret proqramın artıq harada tətbiq olunması, onda nə qədər insanın iştirak etməsi barədə danışmaq, alınmış informasiyanın ciddi məxfiliyi haqda bir daha xatırlatmaq faydalıdır. Əgər «əks əlaqə» proseduru-fərdi nəticələrin təqdim olunmasını keçirməyə imkan varsa, onun keçirilməsi günü, vaxtı və yeri barədə razılığa gəlmək lazımdır.
Yüklə 4,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|