I. Булим. Бухгалтерия хисоби

 
uning ahamiyati va turlari. 
‘yxatga olinadi. 
‘yxatga olish, buxgalteriya hisobi usullaridan biri bo‘lib, uning yordamida 
‘lchash, sanash, tortish va solishtirish yo‘li bilan aniqlanadi. 
‘yxatga olish va uning natijalarini rasmiylashtirish tartibi O’zbekiston 
Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan 1999 yil 19 oktyabrda EG/17-
1
9
-
2
0
7
5
-
s
o
n
b
i
l
a
n
t
a
s
d
i
q
l
a
n
g
‘yxatga olishning asosiy maqsadlari bo‘lib hisoblanadi: 
ma’lumotlari bilan solishtirish; 
‘g‘ri aks ettirilganligini tekshirish. 
‘
‘
‘
‘
‘qlama qilinishi kerak. 
‘yxatga olish, o‘tkazish xarakteriga, korxonalar mulkini qamrab olishiga 
va o’tkazish muddatlariga ko‘ra tavsiflanadi. 
‘tkazish harakteriga ko‘ra qayta ro‘yxatga olish rejali va tasodifiy bo‘lishi 
‘yxatga olish xo‘jalik mablag‘larini ma’lum bir belgilangan vaqtda 
‘yxatga olish rejasi ishlab chiqiladi va korxona rahbari tomonidan 
‘yxatga olishni to‘g‘ri va sifatli bo‘lishini ta’minlash uchun, uni to‘satdan 
‘tkazish kerak. Shuning uchun qayta ro‘yxatga olish rejasini ma’lumotlari 
‘yxatga olish ma’lum bir sabablarga ko‘ra o‘tkaziladi. Masalan, moddiy 
‘lak nazorat idoralari) talabiga ko‘ra. Tekshiruvlar ularning bevositi 
‘tkaziladi. 

---

177 
‘ra qayta ro‘yxatga olish yoppasiga va qismani bo‘ladi. Yoppasiga 
8. Inventarizatsiya o‘tkazishni tashkil qilish tartibi. 
Vazirligida ro‘yxatga olingan “Inventarlashni tashkil etish va 
 
2.
Tovar-moddiy qiymatliklar O‘zbekiston Respublikasi Adliya 
vazirligida 28.08.98 yilda 486-son bilan ro‘yxatga olingan 
buxgalteriya hisobining “Tovar-moddiy zahiralar” nomli 4-son 
34
tovar-moddiy zahiralarni inventarlash (ro’yxatdan o’tkazish) 
tovar-moddiy zahiralarning amalda mavjudligini nazorat qilish va 
ularning sof sotish qiymatini tasdiqlash hamda ularning 
saqlanishini ta’minlash uchun bir yilda kamida bir marta amalga 
oshiriladi; 
‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 23.09.98 yilda 491-
‘yxatga olingan buxgalteriya hisobining “Asosiy vositalar” nomli 
‘qlama qilinadi; 
4.
Kassadagi pul mablag‘lari, pul hujjatlari, markalar, qat’iy 
‘lgan boshqa boyliklar oyda bir marta; 
5.
Yonilg‘i-moylash materiallari, oziq-ovqat mahsulotlari har 
‘riqnomalariga muvofiq qayta ro‘yxatga olinadi; 
‘yxatga olish, jamoa rahbari o‘zgarganda, jamoadan, uning ellik 
foizdan ortiq a’zolari chiqib ketganda, shuningdek jamoa 
a’zolarining talabi bilan o‘tkaziladi; 
‘jalik subyeklarining rahbarlarini ixtiyori bilan. 
‘lgan korxonalarda qayta ro‘yxatga olish moddiy qiymatliklarning eng 
kam qoldig‘i bo‘lgan davrlarda hamda quyidagi hollarda o‘tkaziladi;: 
34
Mazkur Standartga O’zR AV 20.11.2002 y. 486-1-son bilan ro’yxatga olingan O’zR MV Buyrug’iga 
muvofiq o’zgartirishlar kiritilgan. 

---

178 
siy vositalar, tovar – moddiy qiymatliklar qayta baholanganda; 
‘g‘rilik, suiiste’mol va moddiy qiymatliklarni buzilish holatlari 
4.
Tabiiy ofat (yong‘in, suv olish va boshqalar) yoki boshqa 
Inventarizatsiyani sifatli tashkillash va o’tkazish maqsadida hisobot 
yilining boshida korxona rahbarining buyrug‘iga binoan korxona rahbari 
inventarizatsiya komissiyasi tuziladi. 
Doimiy harakatdagi inventarizatsiya komissiyasi a’zolari quyidagi 
vazifalarni bajaradilar: 
1.
Inventarizatsiya natijasida aniqlangan kamomat, ortiqcha va 
da’vo qilish muddatning o‘tkazib yuborilgan debetor qarzlari 
natijasida ko‘rilgan zarar summalari bo‘yicha mas’ul shaxslardan 
yozma tushuntirish xatlari oladilar;
2.
Inventarizatsiya natijasida aniqlangan kamomat, nobudgarchilik, 
qiymatliklarning buzilishi va ortiqcha chiqishlarning sabablarini 
o‘rganadilar; 
3.
Inventarizatsiya natijasida topilgan tafovutlar (kamomat va 
ortiqcha chiqishlar) bo‘yicha o‘zining xulosasini va takliflarini 
protokol bilan rasmiylashtiradilar. Bu protokol keyinchalik 
kamomad va ortiqcha chiqqan summalarni buxgalteriya hisobida 
aks ettirishga asos bo‘ladi. 
‘yxatga olish joyi bo‘yicha korxona rahbarining buyrug‘i tayyorlanadi. 
Doimiy harakatdagi inventarizatsiya komissiyasi a’zolari tarkibidan 
‘limi xodimi) va ichki audit vakili kiritiladi. 
Inventarizatsiya ishchi komissiyasi zimmasiga quyidagi vazifalar 
yuklatiladi: 

---

179 
1.
Moddiy javobgar shaxsni korxona rahbarining qayt ro‘yxatga 
olish to‘g‘risidagi buyrug‘i bilan tanishtirish; 
2.
Moddiy javobgar shaxsdan, uning moddiy javobgarligidagi 
qiymatliklarning butligi haqida tilxat olish; 
3.
Inventarizatsiya joyini obdan ko‘zdan kechirish va qo‘shimcha 
kirib-chiqish yo‘llarni muhrlab qo‘yish; 
4.
Xatlovni bevosita javobgar shaxs ishtirokida o‘tkazish; 
5.
Barcha o‘lchov asboblarini sozligini tekshirish; 
‘lalar va boyliklar saqdanadigan omborlarning alohida kirish-chiqish 
eshiklari plombalaydi; og‘irlikni o‘lchaydigan barcha asboblar sozlanganini 
‘lganda davlat standart organlari tekshiruvidan o‘tkazadi.
‘rnida va moddiy javobgar shaxslarning bevosita ishtirokida o‘tkaziladi. Bir 
‘yxatga olish uchun bir kishini birin - ketin ikki marta inventarizatsiya 
Komissiya a’zolari har bir xo‘jalik obyektidagi mol-mulkni ro‘yxatga 
Q №__ 
‘yicha 
‘qlama qilishni o‘tkazish uchun quyidagi tarkibdagi --------------------------
‘qlama qilish xay’ati tayinlanadi 
1.Rais (lavozimi, F.I.SH.)________________________________ 
2.Xay’at a’zolari (lavozimi,F.I.SH.)_______________________ 
‘qlama kilinishi kerak, ____________________ _______ 
(mulk va moliyaviy majburiyatlar) 
‘qlama qilishga kirishilsin_________va tugatalsin____________ 
‘yxatga olishga sabab___________________________________ 
‘zgarishi, qayta baholash va x.k.) 
‘qlama qilish materiallari____kundan kechiktirilmasdan buxgalteriyaga 
topshirilsin 

---

180 
‘YXATGA OLISH RO‘YXATI № _.
 
Tashkilotning Sana(yil, kun, oy ) 
‘yicha birligi 
‘yicha 
‘yxatga olishni OKPO bo‘yicha 
‘tkazish uchun asos: Qayta ro‘yxatga olish 
‘yxatga olish tugagan sana 
‘tkazishni boshlanishiga tovar-moddiy qimmatliklarga tegishli bo‘lgan 
№ 
‘lchov birligi 
‘mm 
Buxgalteriya 
hisobi 
ma’lumotlari 
‘yicha 
‘yicha 
‘yicha 
‘m 
‘yxat bo‘yicha jami: tartib raqamlari soni _____________ 
‘m____________________________________ 
raisi: 

---

181 
______________ 
____________________________ 
(lavozimi)
(Imzo) 
(F.I.SH) 
hayat a’zolari: 
__________________ 
_______________________________ 
(lavozimi)
(Imzo) 
(F.I.SH) 
‘
‘
y
x
a
t
i
d
a
№
_
_
_
_
_
_
_
_
_
d
a
n
№
‘
‘
‘
q
l
a
m
a
q
i
l
__________________ 
_______________________________ 
(lavozimi)
(Imzo) 
(F.I.SH) 
__________________ 
_______________________________ 
(lavozimi)
(Imzo) 
(F.I.SH) 
‘yxatda keltirilgan ma’lumotlar va sanashlarni tekshirdi: 
__________________ 
_______________________________ 
(lavozimi)
(Imzo) 
(F.I.SH)