I mövzu: Kursun predmeti, məzmunu və vəzifələri

3. Marketinqin idarəetmə sistemi

1. 
   Marketinqin idarə edilmə metodologiyası
   
2. 
   Bazar imkanlarının təhlili və məqsədli bazarların seçilməsi
   
3. 
   Marketinq kompleksinin işlənməsi
   
4. 
   Marketinq tədbirlərinin həyata keçirilməsi
   

1. Müasir dövrdə bütün istehsalçı müəssisələr ən çox istehlakçılara daha yüksək keyfiyyətli, yaxud hər hansı yeni bir xüsusiyyəti özündə cəmləşdirən məhsulu həm də əvvəlki qiymətə verməyə daha çox can atırlar. Bunun üçün müəssisəni səmərəli idarə etmək və aşağıdakıları həyata keçirmək məqsədə uyğundur:

1. İşin cari vəziyyətinin təhlili

2. Bazar konyukturası dəyişdiyində müəssisənin davranışının proqnozlaş-dırılması

3. Optimal qərarların qəbul edilməsi məqsədi ilə tövsiyyələrin işlənib hazırlanması və s.

Marketinqin idarə edilməsi məqsədli seqmentlərə istiqamətlənərək ayrı-ayrı əmtəələr üzrə işlənib hazırlanmış proqramın yerinə yetirilməsinə daimi nəzarətdir. Marketinqin idarə edilməsi, onu təşkil edən bütün elementlər (istehsalın planlaşdırılması, qiymətin əmələgəlməsi, bölgü kanalı, reklam fəaliyyəti, satışın həvəsləndirilməsi və s.) üzrə həyata keçirir.

Marketinqin idarə edilməsi prosesi aşağıdakılardan ibarətdir:

1. 
   Bazar imkanlarının təhlilindən
   
2. 
   Məqsədli bazarın seçilməsindən
   
3. 
   Marketinq kompleksinin hazırlanması
   
4. 
   Marketinq tədbirlərinin həyata keçirilməsi
   

2. İstənilən bir kompaniya marketinq tədqiqatları sisteminə və marketinq informasiyalarına istinad edərək, açılan bazar imkanlarını aşkar etməyi bacarmalıdır. Bazar imkanlarına marketinq informasiya sistemi, marketinq mühiti, istehlakçılar bazarı, müəssisələr bazarı təsir göstərir.

Bazar imkanlarının təhlili ciddi marketinq tədqiqatlarının aparılmasını və informasiyanın toplanmasını tələb edir. Kiçik firmalarda bu iş müşahidə yolu ilə aparılır. Böyük firmalarda isə bu iş xüsusi yaradılmış bölmələr tərəfindən sistemli şəkildə aparılır. Böyük firmalarda isə bu iş xüsusi yaradılmış bölmələr tərəfindən sistemli şəkildə aparılır. Firmanın marketinq imkanı – konkret firmanın məqsədlərinə və resurslarına tam uyğun gəlməlidir.

Bazar imkanlarından təhlilindən sonra müəssisə məqsədli bazarların seçilməsi ilə məşğul olur. Bu mərhələdə marketinqin idarə olunması 4 mərhələni keçir:

• 
  tələbatın proqnozlaşdırılması
  
• 
  bazarın seqmentləşdirilməsi
  
• 
  məqsədli seqmentlərin seçilməsi
  
• 
  bazarda əmtəənin mövqeyinin müəyyənləşdirilməsi
  

Bazarın seqmentləşdirilməsi – ehtiyaclarındakı, xarakterindəki və ya davranışındakı fərqlər əsasında istehlakçıların qruplara bölgüsü prosesidir.

Bazar seqmenti marketinqin eyni bir sövqediici stimullar dəstinə oxşar reaksiya verən istehlakçılardan ibarətdir.

Hər bir firma bazarın bir və ya bir neçə seqmentinə çıxa bilər. Lakin xarici ölkələrin təcrübəsində bazarın seqmentlərinə çıxmağın ardıcıllığına diqqətlə yanaşılır. Əksər firmalar əvvəl bazarın bir seqmentinə çıxır, müvəffəqiyyət qazandıqdan sonra başqa seqmentləri də əhatə edir. Buna ən yaxşı misal Yaponiya firmalarını göstərmək olar. Belə ki, yapon firmaları əvvəlcə öz məhsullarını dünyanın ən zəif və geridə qalmış bazarlarına çıxaraq və sonra tədricən böyük bazarları əhatə edir. Lakin bu strategiya məhsulun dünya standartlarına cavab verməsini tələb edir.

3.Marketinq kompleksinin işlənilməsi marketinqin idarə edilə biləcək dəyişən amillərinin məcmusudur ki, onlardan firma məqsədli bazarlarda arzu edilən reaksiyanı əldə etmək üçün istifadə edir. Firma öz əmtəələrinə təsir edə biləcək nə varsa, onların hamısını marketinq kompleksinə daxil edir. Bu elementləri 4 qrupda cəmləşdirmək olar:

- əmtəə

- qiymət

- yayılma metodları

- satışın stimullaşdırılması

Əmtəə firmanın məqsədli bazara təklif etdiyi məmulatlar və xidmətlər dəstidir. Qiymət istehlakçıların əmtəələrin alınması üçün ödədiyi pul məbləğidir.

Yayılma metodları əmtəənin məqsədli bazarda alınmasını mümkün edən və ya asanlaşdıran bütün fəaliyyətdir. Satışın stimullaşdırılması metodları əmtəənin yaxşı cəhətlərinin yayılması və məqsədli bazarın alıcılarının onu almağa inandırması üzrə firma fəaliyyətidir. (şəxsi satış, reklam, alıcıların və satıcıların stimullaşdırılması, təbliğat və ictimai əlaqələr)

4. Marketinq idarə edilməsinin qeyd etdiyimiz mərhələləri bir sıra köməkçi sistemlərin yaradılmasını tələb edir. Belə köməkçi sistemlər aşağıdakılardır:

1) Marketinqin strateji planlaşdırılması sistemi

2) Marketinqin planlaşdırılması sistemi

3) Marketinq xidmətinin təşkili sistemi

4) Marketinq nəzarət sistemi

Marketinqin planlaşdırılması strateji və taktiki planların quruluşu və qarşılıqlı əlaqəsi ilə müəyyən olunur. Marketinq strateji planı uzunmüddətli 3-5 və daha uzun dövrü əhatə etməklə bir neçə il ərzində təşkilata təsir edəcək amilləri və marketinq situasiyalarını xarakterizə edir. Uzun müddətli plana hər il baxılır və dəqiqləşdirilir. Bu planların əsasında illik planlar hazırlanır.

Marketinqin illik planı cari marketinq situasiyasını, onun fəaliyyətinin məqsədini və cari ildə strategiyasını əks etdirir. Bu plan təşkilatın ayrı-ayrı struktur bölmələri səviyyəsində hazırlanır və onun tərkibində əsasən marketinq tədqiqatları. mal, qiymət, bölgü və kommunikasiya siyasəti daxildir.

Firma marketinq xidmətinin elə bir strukturunu işləməlidir ki, o planlaşdırma daxil olmaqla marketinqin bütün fəaliyyətini öz üzərinə götürmüş olsun. Firmanın marketinq xidmətinin yaradılması bir çox firmanın iri və ya xırda olmasından asılıdır. İri firmalarda və şirkətlərdə xüsusi marketinq şöbələri yaradılır. Ümumiyyətlə marketinq təcrübəsində marketinq bir neçə prinsip üzərində qurula bilər: marketinqin funksional təşkili, coğrafi prinsip üzrə təşkili, əmtəə üzrə təşkili və s.

Marketinq nəzarət sistemi müəssisənin bazar fəaliyyətini təhlil edir və qiymətləndirir. Bu köməkçi sistem firmanın fəaliyyətini öyrənməyə, səmərəsiz marketinq metodlarından imtina etməyə imkan verir.