I mövzu: Psixologiyanın predmeti, V ə zif ə L



Yüklə 1,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə16/36
tarix21.01.2017
ölçüsü1,57 Mb.
#6073
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   36

 
II uşaq (14 yaş)
   
41
,
82
14
100
5
,
11 x
IQ
 
 
Burada n
ə
z
ə
r
ə
 
alınır ki, 11 il yarım uşağın  topladığı balların  miqdarı 
120-
ə
   
yaxınlaşmalıdır.  Buradan  da  belə
  bir  sad
ə
  n
ə
tic
ə
 
alınır  ki,  120  xal 
toplamış həır bir uşağın ağıl yaşı 11 il yarıma bə
rab
ər olmalıdır. 
 
 
Qabiliyy
ə
tl
ə
r
in fitriliyi problemi psixologiyada geniş diskusiya doğuran  
probleml
ə
rd
ən  biridir.  Bir  çox  psixoloqlar  qabiliyyə
tl
ə
rin  irs
ən  ötürülmə
si 
fikrini    fikrini  q
əbul etmir, başqaları isə
    qabiliyy
ə
tl
ə
rin  irs
ən ötürülmə
sind
ə
  
sinir sistemi tipinin xüsusiyyə
tl
ə
rin
in beyini funksional imkanlarının, beynin 
quruluşunun başlıca rol oynaması fikri ilə
 
hesablaşırlar.
 
 
Bir  çox  peşə
l
ər  üçün  sə
ciyy
ə
vi  olan    t
əbii  imkanların  üstün  rolu  
h
əssaslıqla  nə
z
ə
r
ə
 
alınır.  Hal
-
hazırda  elm  təbii  imkanların    tə
bi
ə
tini  v
ə
 

mahiyy
ətini öyrə
nm
ə
si sah
ə
sind
ə
 
ilk addımlar atır. Hə
l
ə
lik bu problem
ə
 aid 
ə
ld
ə
 
edilmiş  mə
nfi,  y
əni  neqativ  materiallar  müsbə
t,  y
ə
ni  pozitiv  
materiallardan    çoxdur.  Belə
  ki,  t
əbii  imkanların    qabiliyyə
tl
ə
r
ə
   
çevrilmə
si 
ehtimallardan  daha  çox  təbii  imkanların  qüsurları  haqqında  da  mə
lumat 
vardır. 
 
 
Qabiliyy
ə
tl
ə
rin 
əsasında  duran  təbii  imkanlar  özlə
rinin  genetik, 
morfoloji,  funksional  v
ə
 
psixoloji    prametri  etibarı  ilə
  f
ə
rql
ə
nirl
ə
r.    Rus 
psixoloqu  Pavlov    sinir  prosesl
ərinin  dinamik  xüsusiyyə
tl
ə
rini    t
ə
dqiq 
ed
ə
rk
ən  müəıyyən etmişdir ki, zə
if sinir sistemi tipin
ə
 
malik olan adamların  
sinir  prosesl
ə
ri    fotoplastinkaya  b
ə
nz
ə
yir.  H
ər  bir  kiçik  qıcıq  onların 
psixikasına    güclü  təsir  göstə
rir.  Bel
ə
 
adamların  sinir  proseslə
ri  xarici 
al
ə
min  t
ə
sirl
ə
rin
ə
 
qarşı yüksə
k    h
əssaslığı ilə
  f
ə
rql
ənir. Əksinə, güclü sinir 
sistemin
ə
 
malik  olam  adamlarda  aktivlik  deyil,  reaktivlik  daha  üstün  olur. 
Onlar h
ər xırda kiçik tə
sirl
ə
r
ə
 d
ə
rhal cavab vermir. 
 
Uzun  ill
ə
rdir  ki,  qabiliyy
ə
tl
ərin  formalaşması  və
 
inkişafına  tə
sir  ed
ə

amill
ə
rl
ə
 
qarşılaşılır
  v
ə
  bu  amill
ər    müxtəlif  nöqteyi  nə
z
ə
rd
ə
n  qiym
ə
tlidir. 
Qabiliyy
ə
tl
ərin  inkişaf  və
 
formalaşmasında    başlıca  rol  oynayan  amillə

sırasında  irsiyyət, mühit, tə
rbiy
ə
nin rolu diqq
ə
ti c
ə
lb edir. 
 
Bir  qrup  psixoloqlar  qabiliyy
ə
tl
ə
rin  irsi-genetik  c
ə
h
ə
td
ən  şə
rtl
ə
ndiyini 
deyir.  Bunun 
əsasını  tə
bii  imkanlarda 

 
sinir  sisteminin  quruluşunun 
eyniliyind
ə
 
axtarırlar. Onlar belə
  bir  fikri 
əsaslandırırlar ki, tə
bii  imkanlarda  
orqanların  digə
r  morfoloji  v
ə
  fiziki  keyfiyy
ə
tl
əri  kimi  ümumi  və
  genetik 
qanunlara tabedir. 
 
1875-ci  ild
ə
 
ingilis  psixoloqu  Frensis  Qaltonun”Talantın  irsiliyi,  onun 
qanunları  və
  n
ə
tic
ə
l
əri”  adlı  ə
s
ə
ri  d
ərc  edilmişdir.  Hə
min 
ə
s
ə
rd
ə
  Qalton 
müxtəlif  bir  neçə
 
100  görkəmli  adamların  qohumluq  ə
laq
ə
l
ərini  öyrə
n
ə
r
ə
k  
onları müə
yy
ən etmiş, sonuncu olaraq  belə
  q
ə
na
ə
t
ə
  g
əlmişdir ki, istedad 
ya ata, ya ana x
ə
tti il
ə
  irs
ən keçə
 bil
ə
r. Lakin Qaltonun 
ə
ld
ə
 etdiyi n
ə
tic
ə
l
ə

elmi 
əsaslara tam aid deyildir. Qalton öz ə
s
ə
rl
ə
rind
ə
 
istedadın irsi sə
ciyy
ə
  
daşıması  haqqında  çoxlu  sayda  misallar  gətirmişdir.  Baxlar  ailə
sind
ə
  ilk 

d
ə
f
ə
 
müstəqil istedadı 1950
-ci ild
ə
 
aşkar etmişdir. Yalnız 5 nəsil keçdikdə

sonra    h
ə
min  n
ə
sild
ə
 
parlaq  şə
kild
ə
 
böyük  bə
st
əkar  İohan  Bax  üzə
 
çıxmışdır.  Lakin  çox  keçmə
d
ə
n    1800-
cü  ildə
 
yaşamış  Reginna 
Susannadan  sonra  yoxa  çıxmışdır.    Baxlar  ailə
sind
ə
  60-a  q
ə
d
ər  musiqiçi 
olmuşdur ki, onlardan yalnız 20
-si m
əşhurdur.
 
Qabiliyy
ə
tl
ə
r  v
ə
  f
ə
aliyy
ə
t.    Qabiliyy
ə
tl
ər  uyğun  olaraq  yalnız  fə
aliyy
ə

prosesind
ə
 
formalaşır.    İnsanı  fə
aliyy
ə
t  prosesind
ə
  izl
ə
m
ə
d
ə
n    onda 
müvafiq  qabiliyyə
tin  olub-
olmamasını  söylə
m
ək  olmaz.  Əgər  uşaq  musiqi 
il
ə
  m
əşğul  olmayıbsa,  musiqi  təhsili  almayıbsa  onun  musiqi  qabiliyyə
tini 
olub-
olmadığını bilmək mümkün deyil.
 
 
İnsanın  ayrılıqda  görülmüş  bir  qabiliyyəti  mürə
kk
ə
b  f
ə
aliyy
ə

prosesind
ə
 
uğur  qazanmasını  tə
min  ed
ə
  bilm
ə
z.  Y
əni  hansısa  bir  şə
xsd
ə
 
yüksək  işıq  və
 
forma  qavrayışı  onun  hə
l
ə
  r
əssam  olması  deyil.  Yüksə

musiqi  sluxu  olmaq  da  h
ə
l
ə
 
yaxşı  musiqiçi  olmağa  əsas  vermir.    İstə
nil
ə
r  
f
ə
aliyy
ə
t  sah
ə
sind
ə
 
uğur  qazanmaq  üçün    ayrı
-
ayrı  xüsusi  qabiliyyə
tl
ə
rin 
v
ə
hd
ə
td
ə
 
olması,  sintezi,  özünə
m
ə
xsus  keyfiyy
ət  tamlığı,    necə
  dey
ə
rl
ə

qabiliyy
ətin  ansamblı  lazımdır.    Qabiliyyə
tl
ə
rin  bel
ə
  sintezinin  m
ə
rk
ə
zind
ə
 
onlardan biri dayanır və
 
öz ətrafına  digə
rl
ərini toplayır. Qabiliyyə
tl
ə
rin bel
ə
 
sintezi  heç də
 d
əyişməz qalmır, inkişaf edir, dəyişir

 
Qabiliyy
ə
tl
ərin  müxtəlif  klassifikasiyası  mövcuddur.  Onlardan  birini,  
daha geniş istifadə
 
olunanını aşağıda veririk.
 
1.  T
ə
bii qabiliyy
ə
tl
ə
r. Onun 
əsasını bioloji, abnadə
ng
ə
lm
ə
 imkanlar v
ə
 
onların  əsasında  formalaşan  hə
yati  t
əcrübə,  öyrə
nm
ə
  mexanizmini 
şə
rtl
ə
ndir
ən şə
rti-reflektor 
ə
laq
ə
l
ə
r t
əşkil edir.
 
2.  Spesifik  qabiliyy
ə
tl
ə
r  ictimai-
tarixi  köklə
r
ə
 
bağlı,  sosial  mühitin 
inkişafı  ilə
 
ə
laq
ə
dar  olaraq  h
ə
yati  f
ə
aliyy
ə
ti  t
ə
min  ed
ə
n  qabiliyy
ə
tdir. 
Spesifik qabiliyy
ə
tl
ərin özlə
ri d
ə
  
aşağıdakı yarımbölmə
l
ə
r
ə
 
ayrılı
r: 
a)  Ümumi  qabiliyyə
tl
ə
r.  Bu  qabiliyy
ə
tl
ə

ən  müxtəlif  növ  fə
aliyy
ə
t  v
ə
  
ünsiyyə
td
ə
  (
ə
qli  qabiiyy
ə
tl
ə
r,  nitq  v
ə
  hafiz
ənin  inkişafı,  ə
l  h
ə
r
ə
k
ə
tl
ə
rinin 
çevikliyi və
 d
əqiqliyi) insanın müvə
ff
ə
qiyy
ət qazanmasında əksini tapır.
 

b)  Xüsusi  qabiliyyə
tl
ə
r 
ünsiyyə
t  v
ə
  qabiliyy
ətin  yalnız    müə
yy
ə
n  bir 
sah
ə
sind
ə, xüsusi bir inkişaf sə
viyy
ə
sind
ə
 
əksini tapır. 
 
c)  N
ə
z
ə
ri  qabiliyy
ə
tl
ə
r.  Bu  qabiliyy
ə
tl
ə
r
ə
  malik  olan    insanlarda 
abstrakt-m
ə
ntiqi,  praktik  t
ə
f
əkkür  daha  üstün  olur  və
  onlar  konkret-
praktik  f
ə
aliyy
ə
t
ə
 
meyl  gös
t
ə
rirl
ə
r.  Qabiliyy
ə
tl
ə
rin  bel
ə
  ah
əngdarlığı 
yalnız müxtə
lif istiqam
ətli, xüsusi istedadlı insanlara mə
xsusdur.  
ç) Tə
lim qabiliyy
ə
tl
ə
ri. Pedaqoji f
ə
aliyy
ə
t
ə
, bilikl
ə
rin m
ə
nims
ə
nilm
ə
sin
ə

bacarıq və
 v
ərdişlərin formalaşmasına, naddi və
 m
ə
n
ə
vi nem
ə
tl
ə
rin, yeni 
ideyaların,  kəşflərin,    ixtiraların,  bir  sözlə
 
yaradıcılıqla  məşğul  olan  
f
ə
aliyy
ət  növlə
rind
ə
 
müvə
ff
ə
qiyy
ət  qazanılmasına    imkan  yaradır. 
Şə
xsiyy
ətin  yaradıcı  potensialının  ə
n  yeks
ə
k  s
ə
viyy
ə
si  dahilik, 
qabiliyy
ətin  hansısa  fə
aliyy
ə
tin  bir  sah
ə
sind
ə
 
özünü  yüksə
k  s
ə
viyy
ə
d
ə
 
t
əzahür etdirmə
si is
ə
 talant 
adlanır. 
 
d) 
İnsanlarla  birgə
  f
ə
aliyy
ə
t  v
ə
 
ünsiyyə
t  qabiliyy
ə
tl
ə
ri. 
Müxtə
lif 
insanlarla 
ə
laq
ə
 qura bilm
ək, müxtəlif şə
raitd
ə
 sosial-
psixoloji baxımdan 
qruplaşa bilmək, insanların qavranılması və
  
düzgün qiymə
tl
ə
ndirilm
ə
si, 
gözə
l nitq qabiliyy
ə
tl
ərinin bu növünə
 aiddir. 
 
İnsan  çoxsaylı 
v
ə
 
müxtə
lif  f
ə
aliyy
ət  növlə
rin
ə,  ünsiyyə
t
ə
  qabildir. 
Qabiliyy
ə
tl
ə
rin  bir v
ə
 
ya bir neçə
 f
ə
aliyy
ətin müvə
ff
ə
qiyy
ətli icrası üçün şə
rt 
olan  özünə
m
ə
xsus  birliyi  istedad 
adlanır.  Yəni  istedad  şə
xsiyy
ə
ti 
intellektual  imkanlarının,  ünsiyyə

v
ə
 
f
ə
aliyy
ətinin  özünə
m
ə
xsus 
s
ə
viyy
ə
sinin t
ə
c
əssümüdür. 
 
 
 
 
 
Qabiliyy
ə
tl
ərin formalaşması.
 
Psixoloqların  böyük  ə
ks
ə
riyy
ə
ti  hesab  edirl
ə
r  ki,  t
əbii  imkanların 
qabiliyy
ə
tl
ərin  inkişafı  və
 
formalaşmasının  fə
rdi-t
ə
bii 
əsaslarını  təşkil  edə
n  
anadang
ə
lm
ə
  anatomik-
fizioloji    xüsusiyyə
tl
ə
r
ə
 
bağlıdır.  Lakin  bir  sıra 
psixoloqlar  hesab  edirl
ə
r  ki,  (R.S.Nemov)  t
əbii  imkanların  iki  növü  vardır: 
anadang
ə
lm
ə
 (t
ə
bii) v
ə
 
sonradan qazanılmış (sosial).
 

F
ə
rdi (f
ə
rdi-psixoloji) f
ə
rql
ə
r. Bu psixi prosesl
ə
r, psixi hallar v
ə
 psixi 
xass
ə
l
ər  baxımından    insanların  bir
-birl
ə
rind
ə
n  f
ə
rql
ə
ndirilm
ə
sidir.  F
ə
rdi 
f
ə
rql
ə
r anadang
ə
lm
ə, beyin, sinir sisteminin xüsusiyyə
tl
ə
ri il
ə
 
bağlı olsa da, 
h
əyatı  boyu,  fə
aliyy
ə
t  v
ə
 
ünsiyyə
t,  t
ə
lim-t
ə
rbiy
ə
nin  t
əsiri  altında,  insanın 
ətraf  mühitlə
 
qarşılıqlı  ə
laq
ə
si  prosesind
ə
 
yaranır  və
 
inkişaf  edir.  Fə
rdi 
f
ə
rql
ərin öyrə
nilm
əsi diferensial psixologiyanın predmetidir. 
 
 
 
 
Qabiliyy
ə
tl
ərin  inkişafı
.  Qabiliyy
ə
tl
ə
r  statik,  d
əyişmə
z  deyil,  dinamik, 
d
əyişkəndir.  O,  mütəşə
kkil  f
ə
aliyy
ə
t  v
ə
 
ünsiyyə
t  prosesind
ə
 
inkişaf  edir, 
formalaşır. Qabiliyyə
tl
ərin inkişafı sıçrayışla yox, tə
dric
ə
n, m
ə
rh
ə
l
ə
i olur. 
 
Uşaqlarda  qabiliyytəlrin  inkişafının  vacib  cə
h
ə
ti 
 
bir-birini 
tamamlamayan    bir  neçə
  qabiliyy
ə
tin  eyni  vaxtda  t
ə
kmill
əşdirilmə
si  il
ə
 
şə
rtl
ə
nir. 
 
Qabiliyy
ə
tl
ərin  aşağıdakı    sə
viyy
ə
l
ərini  ayırırlar:  ünsiyyə
t  v
ə
  f
ə
aliyy
ə

nümunə
l
ərinin,  hazır  biliklə
rin  m
ə
nims
ə
nilm
ə
si  v
ə
  f
ə
aliyy
ə
t
ə
  t
ə
tbiq 
edilm
ə
sini    t
ə
min  ed
ə
n    reproduktiv  qabiliyy
ə
tl
ə
r  v
ə
 
orijinalın,  yeninin 
yarad
ılmasını  tə
min  ed
ən  yaradıcı  qabiliyyə
tl
ə
rdir.  Lakin  n
ə
z
ə
r
ə
  almaq 
lazımdır  ki,  qabiliyyə
tl
ə
rin  produktiv  s
ə
viyy
ə
sind
ə
 
yaradıcı  qabiliyyə
tl
ə
rin 
elementl
əri mövcuddur, elə
c
ə
 d
ə
 
ə
ksin
ə

 
F
ə
aliyy
ə
t sh
ə
sind
ə
 
uğur qazanılması qabiliyyə
tl
ə
rl
ə
 
yanaşı  insandan 
ə
m
ə
ksev
ərlik,  mütəşə
kkillik,  m
ə
qs
ədyönlülük,  dözümlülük  kimi  keyfiyyə
tl
ə

t
ə
l
əb edir. Şə
xsiyy
ə
tin bu keyfiyy
ə
tl
əri  olmadan uğur qazanması  mümkün 
deyil.  M
əşhur  fizik  A.Eynişteyn  özü  barə
d
ə
  zarafatla  bel
ə
 
deyirmiş  ki,  o, 
qatır kimi inadkar və
 son d
ə
r
ə
c
ə
 h
ər ş
eyl
ə
 
maraqlanan olduğundan hə
yatda 
möhtəşəm uğurlar qazana bilib.
 
 
Qabiliyy
ə
tl
ərin  daha  yüksə
k  c
ə
viyy
ə
d
ə
 
inkişaf etmiş  forması 
istedad 
adlanır.  İstedad  hər  hansı    bir  fə
aliyy
ə
t  sah
ə
sind
ə
  yeks
ək  uğurlar 
qazanmaqdır.  İstedad  istə
nil
ə
n  f
ə
aliyy
ə
t  sah
ə
sind
ə
 
özünü  göstə
r
ə
  bil
ə
r. 
İstedadlı insan öz sahə
sind
ə
  
yenilik yaradır. Qabiliyyətli musiqiçi yaxşı ifa 
edir, istedadlı musiqiçi isə
  
özünə
m
əxsus, yüksə
k s
ə
viyy
ə
d
ə
 
yenilik yaradır.
 

 
İstedadın daha yüksək inkişaf etmiş  sə
viyy
ə
si  dahilik 
adlanır. Dahi 
o  şə
xsl
ə
rdi
r  ki,  onların  xüsusi,  məxsusi  istedadı  var.  Bununla  belə
 
onların  
yaradıcılığı  ictimai
-tarixi 
ə
h
ə
miyy
ət  daşıyır  və
  c
ə
miyy
ə
tin  m
ə
nafeyin
ə
 
xidm
ət edir. dahinin yaradıcılığı hə
m d
ə
 
dövrünü, zamanı qabaqlayır. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

IX  mövzu 
:   
Yaş psixologiyasının mövzusu,və
zif
ə
l
ə
ri 
v
ə
 
metodları
 
Plan:  
1. 
 Yaş psixologiyasının predmeti, 
m
ə
qs
ə
d v
ə
 v
ə
zif
ə
l
ə
ri  
2. 
Yaş  psixologiyasının  nə
z
ə
ri 
v
ə
 
praktik 
m
ə
s
ə
l
ə
l
əri.  Yaş 
psixologiyasının ə
s
əs bölmə
l
ə
ri. 
3. 
Yaş psixologiyasının eksperimental elm kimi təşəkkülü və
 
inkişafı.
 
4. 
Yaş psixologiyasının tədqiqat metodları.
 
 
                                                    
Ə
d
ə
biyyat: 
1. 
Ə.Ə.Qədirov. Yaş psixologiyası. Bakı, 2003.
 
2. 
M.Ə.Hə
mz
ə
yev. 
Yaş və
 
pedaqoji psixologiyanın əsasları. Bakı, 2000.
 
3. 
N.Z.Çə
l
əbiyev. Uşaq psixologiyası. Bakı, 2005.
 
4. 
Л.Ф.Обухова. Возрастная психология. Педагогическое общество  
Росси. М., 2003.
 
5. 
Педагогическая психология. (Под. ред. Н.В.Клюевой) М., Владос
-
пресс, 2005.
 
6. 
Р.С.Немов. Психология книга 2. М., Академия, 1999.
 
7. 
Ə.Ə.Qədirov., İ.N.Mə
mm
ədov. Yaş psixologiyası. Bakı., 1986.
 
 
Мцасир  дюврдя  юзцнцн  емприк    вя  нязяри  елми  биликляр  фонду  иля  бир  чох 
елмляри  кюлэядя  гоймагда  олан  вя  ХХЫ  ясрин  елми  кими  сяжиййяляндирилян 
психолоэийа  чох  эениш,  шахялянмиш  биликляр  системиня  чеврилмишдир.  Щал-
щазырда  психолоэийа  елминин  100-я  йахын  сащяси  мювжуддур  ки,  онларын  да 
чох бюйцк щиссяси артыг мцстягил билик сащясиня чеврилмякдядир. 
Психолоэийа елминин сящяляри ичярисиндя шяхсиййятин мцхтялиф психи хасся вя 
просесляринин, онун формалашмасынын вя инкишафынын ганунауйьунлугларыны, 
йаш хцсусиййятлярини юйрянян йаш психолоэийасы арыг нцфузлу бир елм 
сащясидир. 
Йаш  психолоэийасынын  тяркибиндя  инсанын  онтоэенездя  психи  инкишафынын 
динамикасыны  вя  ганунауйьунлугларыны  юйрянян  бир  сыра  бюлмяляр:  ушаг 
психолоэийасы,  йенийетмянин  психолоэийасы,  эянжлийин  психолоэийасы,  йашлы 
адамын  психолоэийасы  вя  гожалыг  дюврцнцн  психолоэийасы  хцсуси  олараг 
фяргляндирилир. 

 
Йаш психолоэийасынын хцсуси сащяляриндян бири кими ушаг психолоэийасы  
онтоэенездя    ушаьын  психи  инкишафынын  фактларыны,    ганунауйьунлугларыны, 
динамикасыны  вя  спесифик  хцсусиййятлярини  юйрянир.  Ушаг  психолоэийасынын 
тядгигат обйектини ушаглар тяшкил едир. 
      Ушаьын  шяхсиййятинин  формалашмасында  эцжлц,  тясиредижи  амиллярдян  бири 
сосиал мцщитдир. Инсанын доьулуб бойа-баша чатдыьы сосиал  эерчяклийин фяал 
тясиредижи  ролу  данылмаз  бир  факт  кими  узун    йцзилликляр  бойудур  ки,  дцнйанын 
мцтярягги    алим,  философ  вя  маарифчиляринин  диггят  мяркязиндя  олмушдур. 
Сосиал  мцщити    саьламлашдырмадан  саьлам  шяхсиййят-вятяндаш  тярбийя 
етмяк гейри мцмкцндцр. 
    Фярд,  игтидарсыз  бир  мяхлуг    кими  дцнйайа  эялян  ушаьын  сосиал 
кейфиййятляря,  инсаны  дяйярляря  йийялянмясиндя    йашлылар,  онларын  мцщити  иля 
йанашы, ушаьын шяхси  фяаллыьынын да böyük rolu vardır. Онун доьулдуьу илк 
эцнлярдян  башланан  ирялийя  доьру  даими  щярякяти,  садя    реаксийалардан 
мцряккяб  вя  мязмунлу    ямялиййатлара  кечиди,  нитги  мянимсямяси,  
мцстягиллийинин  илк  тязащцрляринин  мейдана  чыхмасы  психи  инкишафы 
сяжиййяляндирян башлыжа фактлардыр. Ушаг психолоэийасы бу фактлардан хаммал 
кими истифадя едяряк, елми нятижяляр ялдя едир. 
Психологлар  шяхсиййятин  инкишафы  вя  формалашмасында    ики  башлыжа 
мярщялянин  мяктябягядяр  вя  мяктяб  йашы  дюврляринин  ролуну  хцсуси 
олараг фяргляндирирляр. 
Щяр  бир  елмдя  елми  факт,  ганун  вя  ганунауйьунлугларын  ашкара 
чыхарылмасында щямин елмин спесифик тядгигат методлары мцстясна ящямиййят 
кясб  едир.  Метод  сюзц  йунанжа  «метщодс»  сюзцндян  эютцрцлмцшдцр.  Бу 
сюз  адятян  щяр  щансы  идраки  вя  практик  мясялянин  щялли  йолу    мянасында 
ишлянир.  Метод  тядгигат  фактларынын  ялдя  едилмясинин  цмуми  стратеэийасыдыр. 
Психолоэийа  елминин  методлары  системи  цмуми  психолоэийада  эениш  шякилдя 
верилмишдир.  Щяр  бир  елмин  цмуми  методлары  иля  йанашы,  онун  айры-айры 
сащяляринин  мяхсуси,  спесифик  методлары  да  олур.  Щям  йаш психолоэийасынын, 
щям дя онун конкрет бюлмяси олан ушаг психолоэийасынын спесифик методлары 

вардыр.  Ушаг  психолоэийасы  ушаьын  психи  инкишафынын    фактларыны,  
ганунауйьунлугларыны  вя  хцсусиййятлярини  юйряняркян  щям  цмуми 
психолоэийанын,  щям  йаш  психолоэийасынын  тядгигат  методларына,  щям  дя 
юзцнцн спесифик методларына истинад едир. 
Yaş  психолоэийасынын  тядгигат  обйектини  ушаглар  тяшкил  етдийиня,  ушаьын 
психикасы  диэяр  йаш  групларына  аид  едилян  инсанларын  психикасындан 
фяргляндийиня  эюря,  онун  тядгигат  методлары  да  мязмунжа  спесифик 
жящятляря маликдир. 
Yaş  психолоэийасынын  методлары  ушаьын  инкишафынын  психи  фактларыны  ашкара 
чыхармаг цсулларыдыр.
 
Yaş психолоэийасы ушаьын психи инкишафынын юйрянилмясиндя узун илляр бойу  
сынагдан чыхмыш бир сыра етибарлы тядгигат методларындан  истифадя едир. 
 
Эюркямли  рус  психологу  Б.Г.Ананйев  психолоэийа  елминин  методларыны 
дюрд ясас група айырмышдыр. 
Yüklə 1,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   36




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin