İncelemeleri

küyək dayaq verdi. 

 

qüyələmək

ka

: 

qüvələmək. (güvələkləmək: 

<

 güvə + lək. güvəlaq: ayrılmış, 

boşanmış güvə). 

qüvə silkmək. qüvədən qurtarmaq. qorumaq, 

arıtlamaq.  

qüylü 

: 

küylü

. 

külük

ka

. ünlü. şanlı. - 

külük bilgə: ünlü şanlı bilik, alim. 

 

qüysəmək : küysəmək. kösəmək. arzılamaq.  

qüz 

: 

güz

ka

. qüz çağı. sonbahar.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

537 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

qüzə 

: 

küzə. 

1. 

könək

ka

. kövnək

ka

. kövəng. 

2. 

közüc

ka

. gözəç. gödəç. 

3. 

sinək. singəgək

ka

 

qüzəmək

ka

: qüzləmək.  

qüzər 

: 

güzər

. ərtik

ka. 

ərincəli, ged gəlli yer. işlək yol.  

qüzərmək

ka

  

: qüzləşmək.  

qüzəĢt 

: 

- güzəĢdə gedən. gəzürən. kəçürən. keçqürqən. köçqürən. 

bağışlayan.  

qüzgü 

: güzgü. göznü

ka

. ayna.  

qüzkərmək

ka

: qüzləşmək. qüzə doğru gedmək·.  

qüzükmək: 

güzükmək 

güz, payız olmaq.  

 

 

 

 

 

 

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

538 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

 

l 

 

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

539 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

 

 

laçın

ka

  

: şahin. iğit. batur.  

lap 

 

: arıq

ka

. teyxa. büsbütün. tamam. tamamən.  

laq 

 

: 

lağ

. (

<

 

ağ

. 

ağdırmaq

). nərsənin olduğundan 

dəğişib, başqalamaq, oynatmaq. lağa qoymaq. . məsqərə 

edmək. 

- iĢlərimizi lağ edmə. 

 

laqun 

: 

lağun

ka

. 

ləgən

. 

kovaq. tavaq

6

.  

lav

ka

 

: avus. möhür mumu.  

lay lay 

: balu balu

ka. 

bala bala.  

lənətləĢmək: qarqaşmaq

ka

.  

ləngik 

: amqa

ka

. damaq. tamaq. bəndər. iskilə. liman.  

ləpə 

: lopa. - 

ləpə ləpə: lopa lopa.  

ləqən 

: 

lağun

ka

. 

ləgən

. 

kovaq. tavaq

6

.  

lığa

 

: 

qa. 

- qamışqa: qamışlığa.  

lifcik

 

: - qadın göğüslüğü: baqırdaq

ka

. məmə qabı. 

 

liman 

: amqa

ka

. damaq. tamaq. bəndər. iskilə. ləngik.  

ling 

: yeng

ka. 

qolun ətəyi, dəsdəsi.  

liĢ

ka

  

: salya. ağız suyu. bəlqəm. lüab. 

- liĢ axmaq: salya, balqam 

atmaq.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

540 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

liyu

ka

 

: quruyunca balçıq durumuna gələn incə qumlu çamur.  

lopa 

: ləpə. - 

lopa lopa: ləpə ləpə. 

 

luqmə 

: damcı. toncu. donuc. danuc. tançu

ka

. tıqım. tıxım. tikə. udum. 

dürmək. qalbuz

ka

.  

luqmə 

: damcı. toncu. donuc. danuc. tançu

ka

. tıqım. tıxım. tikə. udum. 

dürmək. qalbuz

ka

.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

541 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

m 

 

m 

 

: 

<>

 

nğ. 

- 

sünğük: sümük.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

542 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

ma 

 

: 

ma

ka

 mə

. əmirlərin sonuna gələn nəfi əki.  

mah

ka

 

: 

ma

. 

məh

. bir şey verildiği zaman söylənən "

iĢtə

. 

al

" anlamına 

söz.  

mamız

 

:

 momuz (

>

 

məhmiz

).  

mamo

ka

 

: yengə. qərdək gecəsi gəlinlə bərabər göndərilən qadın.  

man 

: 

1. 

acıqlıq

ka

. ağrı. dərd. kəsəl. 

2. 

dolmuş. batmış.  

mancuq  : bancuq. (

<

 

bağlamaq

). bağlı. xurcun. buxca.  

mançuq

ka

: mindirilmiş, taxılmış nərsələr. 

(yəhərə taxılan heybə, torba kimi 

şeylər). - mançuqlanmaq

ka

.  

mandırı

ka

: 

bandırı

. gəlin, qüveyin başına saçı, töhvə saçılan yer, törən. 

bandeytaxt

2

 törəni.  

mandu

ka

: bir çeşit sirkə.  

mandurmaq

ka

: bandırmaq. batırmaq. quşatmaq.  

manğa

ka

  : bana.  

manğılamaq

ka

: bəyin yemək. sayqı simgəsi olaraq böyüklər üçün kəsilən 

davarın beynin sunmaq.  

manğqu

ka

: 

bax

 

>

 

manqu

.  

manğramaq

ka

: munğramaq. banğıramaq. bağırmaq.  

manğraĢmaq

ka

: munğraşmaq. banğıraşmaq. bağrışmaq.  

manğratmaq

ka

: banğıratmaq. bğırtmaq

ka

. munğratmaq.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

543 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

manılmaq

ka

  

: 

banılmaq. manqılmaq

 (

<

 

bağnılmaq

). batılmaq. 

buqlanmaq. bulanmaq. 

- sirkəyə manılmıĢ üzüm.  

manmaq

ka

 : 

banmaq

. batırmaq. quşanmaq. 

- günaha mandıq. - bunu boyuya 

ban. - sənin əlin bu işə banmadan tutuldun. - əlin el qanına 

manmasın. - çörəyi sikiyə man ye. - sağın manarma başın kötü 

duyquya. - ər tolum mandı: ər yaraqlandı.  

manqırmaq

ka:

 bandırayazmaq.  

manqu 

: baqi. qalan. 

- manqu acun: axirət.  

manqu 

: 

manğqu

ka

 

banqu. əbədi. sonsuz. dayimi.  

manqus  : 

manus

. 

1. 

dikbaş. qorxmaz. 

2. 

utanmaz.  

manraĢmaq 

: banraşmaq. bünrəşmək. münrəşmək. kükrəşmək.  

mantar

ka

: sarmaşıq. ağaclara sarılan bitgi.  

mantarlanmaq

ka

 

: sarmaşıqlanmaq. sarmaşığa tutulmaq.  

manus 

: 

manqus

. 

1. 

dikbaş. qorxmaz. 

2. 

utanmaz.  

maraq 

: ətrək. ataq. öznə. çəki. ələqə.  

maraqlanmaq: qayqurmaq. istəmək. 

- barsın nəru qayqurur: gedsin hara 

istəyir.  

mas mavi  : göm göy

ka

.  

mat

ka

 

: tam. bəs. öylə. ancılayın. 

- andaq mat. o öylə.  

mavin 

: turab. yardımcı. yarav (

>

 

yavər

). uytun.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

544 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

maya 

: 

mayac. mayac. amaĢ. amac. 

hər nəyin, işin gücün, oluncağın, 

bacardan, görən avqarı, əsbabı.  

mayac 

: 

maya. mayac. amaĢ. amac. 

hər nəyin, işin gücün, oluncağın, 

bacardan, görən avqarı, əsbabı.  

mayaq

ka

 : 

qamay

. heyvan kübrəsi. 

- dəvə mayaq. - qoy mayaq. - dəvə böyük 

ərsə, mayaqı böyüməz: dəvə böyüyür, poxu yox.  

mayaĢmaq

ka:

 (

yam

 

<

 met 

>

 

may

). 

yamaĢmaq

ka

. yayılıb yatıb qalmaq. 

təmbəlliklə yerə yapışıp qalmaq. sustalmaq. saymamaq. 

(

buyrulan işi yapmaqdan)

 çəkinmək.  

mayıl

ka

 

: 

mağıl

. 

1

. 

olqun, sulanmış nərsə. 

2

. 

işində, duyqusunda, 

durumunda artığına irəliləmiş, ölçüsün aşmış kişi. qudurmuş. 

əzilən kişi. 

- çox mağıl adamdı. - mağıl ba, gör görməmişdin. 

3

. 

yamıl

. əzilib, büzülmüş, keçmiş nərsə, yemiş.  

mayılmaq

ka

  

: 

yamılmaq

. qəvşəmək.  

mayıĢmaq

ka:

 

<

 met 

>

 

yamıĢmaq

. yamaşmaq. təmbəlliktən yerə yapışıp 

qalmaq.  

mayquq

ka

 : 

<

 met 

>

 

yamquq

. paytaq. qıçları dolaşıq, əğri.  

məclis qurmaq: qurdaşmaq

ka

. sıralanmaq.  

məh

ka

 

: 

ma

. 

mah

ka

. bir şey verildiği zaman söylənən "

iĢtə

. 

al

" 

anlamına söz.  

məjək

ka

   : pislik. - 

it məjəki. it plsliği. 

 

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

545 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

mə

ka

 

!

  

: haydi. yallah.  

mə

ka

 

: oğlaq, quzu səsi.  

məmə 

: - 

qızlarda məmə tomurmaq: büqsüqlənmək

ka

. qunçələnmək. - qızda 

məmə tomurmaq: büksüklənmək

ka

. - məmə qabı: qadın göğüslüğü: 

baqırdaq

ka

. lifcik.  

məməlik: əmzik.  

mən 

: dən. dənə. 

- mənə: dənə. - bir mənə: bir dənə.  

mən 

: 

mən

ka

 

bən.  

məndəĢmək: 

bəndəĢmək

. bənd salmaq.  

mənə 

: dənə. 

- mən: dən. 

 

mənfəət  : tapın

. 

qazanc. 

 

mənğdəĢmək

ka

: bəntləşmək. bənd salmaq. bət salmaq. qıl yoluşmaq.  

mənğiz

ka

: məniz. bəniz. üz.  

mənğizlənmək

ka

: mənizlənmək. bənizlənmək. gözəlləşmək. bənzinə rəng 

gəlmək. üzlənib suratlanmaq.  

mənğ

ka

 

: 

1. 

bənğ. mən. bən. xal. 

2. 

dənə. yem. quş yemi.  

mənğlənmək

ka

: mənləmək. dənləmək. dənə toplamaq.  

mənğlətmək

ka

: mənlətmək. dənlətmək. yemlətmək.  

mənğli

ka

  : mənli. bənli.  

mənğqü ajun

ka

: bənğu acun. sonsuz dünya.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

546 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

mənğzəmək

ka:

 mənzəmək. bənzəmək.  

məni

ka

 

: 

( i <> ə ) 

mənə

. 

- o məni yetdi: o mənə yetişdi.  

mənimsəmək: öğrənmək

ka

. yığmaq.  

məniz 

: mənğiz

ka. 

bəniz. üz.  

mənizləmək: 

bənizləmək

. bəzəmək.  

mənizlənmək: mənğizlənmək

ka. 

bənizlənmək. gözəlləşmək. bənzinə rəng 

gəlmək. üzlənib suratlanmaq.  

mənləmək: dənləmək. mənğlənmək

ka

. dənə toplamaq.  

mənlətmək: mənğlətmək

ka

. dənlətmək. yemlətmək.  

mənli 

: bənli. mənğli

ka

.  

mənzəmək : mənğzəmək

ka

. bənzəmək.  

mərəz

ka

 

: 

mərəs

. 

1. 

mərzə

. 

ərsəm

. 

tutaq. qazan. müzd. 

2. 

gecənin 

tutqunluğu, qaranlığı.  

mərzə 

: 

ərsəm

. tutaq. qazan. müzd  

mınğ mınğ edən: munqan

ka

. gəvəzə. boş boğaz.  

mınqırdamaq: pıqqırdamaq. pıq pıq, mın mın edmək. qaynamaq səsi.  

minəĢmək : birlikdə minmək.  

minğ

ka

  

: 

min

. 

1. 

min. bin. 

- tümən minğ yarmaq: bir milyon para. 

2. 

beyin. 

məğz. 

- onun minisin saçıttı: onun minin, beynin dağıtdı.  

miniĢmək: münğəşmək

ka

. birlikdə binişmək.   

minmək  :

 

artılmaq. 

- mindilər (artıldılar) at üzə.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

547 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

miz

ka

 

: biz.  

moc 

: örgüc.  

moclanmaq 

: örgüclənmək.  

möjlənmək 

: dalqalanmaq. örküçlənmək. şəpələnmək. 

dalqanmaq. 

- su ərkəkləndi. - onun yeyni ərkəkləndi: tükləri biz biz 

durdu.  

momuz 

: 

>

 

məhmiz

. mamız

. 

 

monçuq

ka

: boncuq.   

monçuqlanmaq

ka

: boncuqlanmaq·.  

müfsid 

: ağan. fasid. büzəhkar.  

mühafiz  : qoruyucu. yatqaq

ka

.  

mun  

: dərd bəla. 

- qara mun gəlməyincə, qara yalqaya qaçma.  

muncuq: 

buncuq

. yumuc. yumquc. boğuncuq. bir yerə yığılmış nərsə. 

təcmi. cəmləmə.  

munda

ka

  : bunda. burada

. 

bu arada. bu yerdə. 

- mundaq böylə: buraca 

belə. - o mundaq: o burdadır. -  

mundın

ka

: buradan.  

mündürmək

ka

: bindirmək.  

munduz

ka

  : 

1. 

alıq. qafası bağlı, qapalı. budala. qanmaz. axmaq. 

- munduz 

yorıqa at: yorqa yerişdən başqa yeriş bilməyən at. çapmaq dəngi 

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

548 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

olmayan at. - munduz axın

ka

: ansızın axan sel. - axın munduzı: dəli 

səl. 

- 

munduz axınc

ka

: birdən axan sel. 

2. 

başqa istəklərə 

baxmayıb, bir istəyi güdən adam. pan. fan. fanatik. 

 

münəlmək

ka

 

: ucları, artıqları kəsilmək.  

münəmək

ka

  

: əğríliğini düzəltmək üçün bir şeyinuclarını kəsmək.  

munğadmaq

ka

: bunaltmaq.  

munğar

ka

: buna. bunda.  

münğəĢmək

ka

: birlikdə binişmək.   

munğ

ka

  

: bun. sıxıntı. iztirab. mehnət.  

munğluq

ka

: bunlu. sıxıntılı.  

munğqarmaq

ka

: bunaltmaq. sıxıntiya soxmaq.  

munğramaq: manğramaq

ka

. banğıramaq. bağırmaq.  

munğraĢmaq: manğraşmaq

ka

. banğıraşmaq. bağrışmaq.  

munğratmaq: manğratmaq

ka

. banğıratmaq. bağırtmaq

ka

.  

münğrətmək

ka

: manğratmaq. böğürtmək. bünqüldətmək.   

munğuqmaq

ka

: bunlanmaq. sıxınmaq.  

munğuzgək

ka

: 

buynuzqaq

. buynuzlanma, sümüklənmə. çalışma üzündən 

əldə çıxan qatılıq, pinə.  

münğüz

ka

: boynuz.  

münğüzlənmək

ka

: buynuzlanmaq. buynuzu çıxmaq.  

munı 

: 

munu

ka. 

bunu

. iştə. bu. anlamına söz. "

qanu

"ya cəvap olur. bu.   

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

549 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

mün

ka

 

: çorba. şorba 

mun

ka

 

: qada. bəla. qəza. 

- qara mun: qara bəla.  

münləmək

ka

 

: şorba (

çorba

) içmək. şorbalamaq.  

munmaq

ka

: saçmalamaq. artıqlamaq. qatıqlamaq. səfeləmək.  

münmək

ka

: binmək.  

munqan

ka

: 

munğan

ka

. 

mınğ mınğ edən. çox danışan. gəvəzə. boş boğaz.  

munqlı

6

 

: 

manqlı

. 

manqlı

. 

manlı

. 

bünqli

 

(

<

 büklün 

<

 bük). 

sıxıntılı. dərdli.  

münqrəmək

ka

: böğürmək. manğramaq.  

münqrəĢmək

ka

: bönğrüşmək. böğrüşmək. qürültü edmək. manğraşmaq.  

münqüz baqa

ka

: qaplumbağa. tosbağa.  

münrəĢmək 

: bünrəşmək. kükrəşmək.  

münĢi 

: alımqa

ka

. katib. ılımqa.  

munu

ka 

:

 

munı

. 

bunu

. iştə. bu. anlamına söz. "

qanu

"ya cəvap olur. bu.