İncelemeleri

sapınmaq

ka

: sap kimi görünmək. saplamaq.  

sapıtan

 

: sapıtqan. quyruq sapıtan. 

 

sapıtqan

ka

 : sallayan.  

sapıtmaq

ka

 : sallamaq. təprətmək.  

saplaq 

: sapbal. balsap. sapdal. dalsap. bəsbəl

ka

. sap. tel. söküm.  

saplamaq  : təğmək. taxmaq

ka

. 

taxmaq. əti şişə saplamaq. düzmək.  

saplanmaq 

: sapınmaq

ka

. üzərinə almaq. öhdələnmək.  

saplatmaq

ka

 

: sap taqtırmaq.  

saplıq

ka

 

: qılınc. bıçaq kimi şeylərə sap olmaya yarayan nəsnə.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

643 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

sapmaq

ka

  : 

saplamaq

. 

1. 

ipliği iğnəyə keçirmək. sap taxmaq. 

- yiçi iğnə 

sapdı: dərzi sapladı. 

2. 

bir şeyi sarmaq. buru, yığıb bağlamaq. 

- 

quş qantın sap. 

3. 

cinsindən əksiq qalan bir şeyi başqasıylə 

tamamlamaq.   

sapturmaq

ka

: 

1. 

ördürmək. yamatmaq. rifulamaq. 

2. 

gəlin gedən qıza var 

cehiz, qalın qoşmaq.  

sapuq 

: sapdan çıxmış. sapmış, tərpəşmiş. caymış taymış, çaşmış.  

sar 

: 

( a <> ə )

 

sər

.  

sar 

: 

sər

. sarılı. çulqalı.  

sarağan

ka

  : 

(

<

 sarmaq: yığmaq). saran

. xəsis. cimri. 

paxıllıq  

saraqıc

ka

  : 

sarqıc

. 

sarcıq

. yaşmaq. başörtüsü. yaşmaq.  

saraquclanmaq

ka

: başörtüsü örtünmək.  

saran 

: 

1. 

saranq. sarınq. sarnaq. sarqın. (

<

 

sarınmaq: sarqınmaq: 

qurşanmaq). hər şeydə çoxluğu, aşırılığı göstərən söz. 

2. 

ka. 

(

<

 

sarmaq: yığmaq). sarğan

. xəsis. cimri. paxıllıq

. - nəyin tutar 

bəkləyu, özi yeməz, saranlığ ağlayu, altun yığar. malın saxlar, özü 

yeməz \\ çimrilikdən ağlaya ağlaya, qızıl toplar. 

 

saranq 

: saran. sarınq. sarnaq. sarqın. (

<

 

sarınmaq: sarqınmaq: 

qurşanmaq). 

hər şeydə çoxluğu, aşırılığı göstərən söz.  

saranlamaq

ka

:

 paxıllıq, çimrilik

 

edmək

. 

 

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

644 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

saranlıq

ka

  : paxıllıq. cimrilik.  

sararmaq  : sarqarmaq

ka

  

saray 

: qonuqluq

ka

. qonaqlıq. toy yeri, otağı.  

sarcıq 

: saraqıc

ka

. sarqıc. başörtüsü. yaşmaq.  

sardırmaq : sarlatmaq

ka

.   

sardırmaq : sarmatmaq

ka

. səritmək.  

sardırmaq : yörqətmək

ka

:  

sardırmaq

ka

 

: sarutmaq

ka

. sarıtmaq. səritləmək. sarmaq. 

qablamaq. hörmək. buxcalatmaq. çoğlatmaq

ka

. çulqamaq.  

sarı  

: - 

sarı yapmaq. sarıqlamaq

ka

. sarılamaq.  

sarı  

: (

<

 

sarmaq

). çarpı (

<

 

çarpmaq

). uru (

<

 

vurmaq

). salı (

<

 

salmaq

). 

örtü.  

sarı turma: yer kökü.  

sarıçaq 

: 

sarçqa

ka

. 

1. 

çəkirqə. 

2. 

sarılıb sürüşgən. sölpük. 

- sırıçqa ər

ka

: 

gəvşək. təmbəl adam. 

3. 

yumuşaq. qorxaq. 

3. 

çanaq. kəkəz. 

 

sarıçqa

ka

  : 

sarçaq

. 

1. 

sırıçqa

. 

çəkirqə. 

2. 

sarılıb sürüşgən. sölpük. 

- sırıçqa 

ər

ka

: gəvşək. təmbəl adam. 

3. 

yumuşaq. qorxaq. 

3. 

çanaq. kəkəz. 

 

sarıq

ka

 

: 

1. 

sarı. sarı rəng. 

- sarıq kəzik

ka:

 sarılıq xəstəlığı. - sarıq ərük

ka:

 

qeysi. - sarıq suv

ka

: qarında toplanan sarı su. - sarıq turma

ka:

 həvic. 

kəşür. gəzər. gizri. 

2. 

çərçov. boxca. 

3. 

suvluq

ka

. suluq. dəsmal. 

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

645 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

hovlə. 

4. 

yeşim

ka

. çaqşır. dizə baldıra sarılan, geyilən sarıq. 

5. 

sarqı. çəkə. damcı. 

 

sarıqlamaq

ka

: sarılamaq. sarı yapmaq.  

sarıqlıq

ka

: 

1. 

saılıq. sarıq surıq hərhanki bir sarı rəng. 

2. 

sarılıq xəstəlığı 

olan.  

sarıqmaq  : kehəlmək. 

- ayağım sarıqdı. - ayağın çox sıxma, sarqırar.  

sarılamaq  : sarıqlamaq

ka

. sarı yapmaq.  

sarılı 

: sar. sər. çulqalı.  

sarılıq  

: 

- sarılıq xəstəlığı: sarıq kəzik

ka

. - sarılıq xəstəliyi olan: sarıqlıq

ka

.  

sarılqan  : sarılıb sürüşgən. sarıçqa

ka

  

sarılmaq  : 

1. 

sərməlmək. burulmaq. burşulmaq. 

2. 

sərtəlmək. sərt söz 

söyləmək. sərmək. 

sarmaq

ka

. 

qızmaq. çıqışmaq.  

sarılmaq  : sarmalmaq

ka

. sarmaşmaq. dolanmaq.  

sarılmaq  : sarsılmaq. sərilmək

ka. 

əsmək. səndələmək. yalpıb, ləpələnib 

düşəyazmaq.  

sarılmaq  : yörgənmək

ka

. yürgənmək. örtülmək.  

sarılmaq  : yörqəşmək

ka. 

yürqəşmək. birbirinə girmək. dolaşmaq. 

qarışmaq.  

sarılmaq  : yürqenmək

ka. 

yörqəşmək. örtülmək. birbirinə girmək. 

dolaşmaq. qarışmaq.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

646 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

sarımaq

ka

  : 

1. 

sarmatmaq. sərmətmək. bir şeyi süzmək. ayırmaq. 

2. 

toxumaq. düzətmək. 

- maşın toxumaq: düzəltmək. 

 

sarım

ka

 

: 

sərim

. süzgəç. bir suyuqu süzümək üçün, qapın ağzına 

gərilən, çəkilən parça.  

sarımsaq  : sarmusaq

ka

. sarmısaq. samursaq.  

sarınğulamaq

ka

: 

sərınğulamaq

ka. 

sərilib sürülmək. qaymaq.  

sarınq 

: saran. saranq. sarnaq. sarqın. (

<

 

sarınmaq: sarqınmaq: 

qurşanmaq). 

hər şeydə çoxluğu, aşırılığı göstərən söz.  

sarınmaq

ka

 : 

sarqınmaq

ka. 

bir şeyi ôrtünmək. 

- bir işə sarılmaq: bir işə 

qurşanmaq, girişmək.  

sarıt

ka

 

: satır

. 

tacir. təcimən. satıcı. bəzirqan. 

 

sarıtmaq  : sarutmaq

ka

. sardırmaq. səritləmək. sarmaq. qablamaq. 

hörmək.  

sarıyağ 

: 

<

 

sağyaq

: 

sağ yaq: 

>

 xalis, sadə, qatqısız, arın, təmiz yağ.  

sarqaç

ka

  : qaramuq.  

sarqanıq

ka

 : sarqayıq. heyvanların "

qırq

 

bağır

" içəyi.  

sarqan

ka

  : 

1. 

tikan. şoraq yerdə bitən bitgilərı sarı olduğundan bu adı 

almış. 

- sarğan yer

ka

: çoraq yer. tikanlıq. - sarğan qamıĢ

ka

: quruyub 

saralmış qamış. 

2. 

süzən. çəkən. damcılayan.  

sarqarmaq

ka

: sararmaq.  

sarqayıq  : sarqanıq

ka. 

heyvanların "

qırq

 

bağır

" içəyi.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

647 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

sarqı 

: dartıq

ka

. ip. bağ. hörkən.  

sarqı 

: sarıq. çəkə. damcı.  

sarqı 

: yörgəncü

ka. 

dolaq.  

sarqıc 

: saraqıc

ka

. sarcıq. başörtüsü. yaşmaq.  

sarqıq

ka

 

: qatqat. heyvanların gəviş gətirən ayqıtı.  

sarqım

ka

  : 

salqım

. (

soğuq günlərdə qar kimi yağan

) çiğ. qırov.  

sarqın 

: 

1. 

sağqın. sağın. sarqıntı

ka

. sarğıntı. sağrıntı. damla. çilə. 

silkinti

6

. 

2. 

saran. saranq. sarınq. sarnaq. (

<

 

sarınmaq: 

sarqınmaq: qurşanmaq). 

hər şeydə çoxluğu, aşırılığı göstərən 

söz.  

sarqıntı

ka

  : 

sarğıntı

. 

sağrıntı

. 

sarqın

. 

sağqın

. 

sağın

. damla. çilə. silkinti

6

. 

- 

sarğındı suv

ka

: silkinti su.  

sarqıĢmaq

ka

: damlamaq.  

sarqıtmaq

ka

 

: 

1. 

damlatmaq. 

2. 

sıxıb çəkətmək. - 

çiləkdən su 

sarqıtan. 

 

sarqmaq  : salınmaq

ka. 

 

sarqmaq

ka

 : 

1. 

(

axar nə sızıp)

 damlamaq. 

2. 

uyuşmaq.  

sarqurmaq

ka

: damıtmaq. tökmək.  

sarlamaq

ka

: sarmaq.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

648 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

sarlanmaq

ka

  

: sarınmaq. sarılmaq. bürmək. 

- suvluq salan. - ip 

sarlansın ağaca. - sarlaqıl ipi yeşiyə.  

sarlaĢmaq

ka

 

: sarmaqlaşmaq.  

sarlatmaq

ka

 : sardırmaq.  

sarmaçuq

ka

 

: kiçik kiçik kəsilmiş tikələr.  

sarmaq 

: sarlamaq

ka

.  

sarmaq.   : çuqmaq

ka. 

sıxı bağlamaq.  

sarmaq

ka

   : 

1. 

qızmaq. çıxışmaq. sərtəlmək. qatıb qarışdırıb, sərt söz 

söyləmək. 

2. 

bağlamaq. qablamaq. hörmək. 

- sarmamıĢ sütdən 

qayaq: qaymaq bağlamadı. 

3. 

olqun duruma gəlmək. sarmalmaq. 

sarmaşmaq.  

sarmaqlaĢmaq: sarlaşmaq

ka

.   

sarmal

ka

  : burşuq. çətin. sarp.  

sarmalmaq

ka

: sarılmaq. sarmaşmaq. dolanmaq.  

sarmalmaq

ka

: süzülmək. sarmatmaq. sərmətmək.  

sarmaĢ bolmaq

ka

: nərsə birbirinə qarışmaq.  

sarmaĢ 

: 

1. 

qarışıqlıq. bulğaş

ka

. bulğaq. ürküş. ürküntü. ürkünç. qıyım

ka

. 

qırqın. tezik. dehşət. 

2. 

bir şeyin bir şeyə sarılması. 

3. 

müzahim. 

4. 

çəngəl. cənqəl. çoğul. çuğul. şər kişi.  

sarmaĢıq  : işi sarmaşmaq olan. sarmaş. müzahim.   

sarmaĢıq  : mantar

ka. 

ağaclara sarılan bitgi.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

649 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

sarmaĢıq  : yörgənc

ka. 

ağaclara sarılıp onları qurutan bir çeşit bitgi.  

sarmaĢlıq  : şuluğluq. qalabalıq. tirqəş. tirkəş.  

sarmaĢmaq 

: sarılmaq. sarmalmaq

ka

. dolanmaq.  

sarmaĢmaq

ka

: 

sərməĢmək

. 1. 

sarışmaq. buruşmaq. qarışmaq. 

- işlər 

sarmaĢıb geddi. - yeşik sarmaşmaq: buxca bağlamaq. 

2

. nərsəni 

sarıb, çevrələyəib, torla, kamanla tutmaq. avlamaq. torlamaq. 

- 

balıq sarmaq. 

3. 

süzülmək. bir axarın içindən başqa bir şey 

çıxmaq. 

 

sarmatmaq

ka

: sardırmaq. səritmək.  

sarmısaq  : sarmusaq

ka

. sarımsaq. samursaq.  

sarmusaq

ka

: sarmısaq. sarımsaq. samursaq.  

sarnaq 

: saran. saranq. sarınq. sarqın. (

<

 

sarınmaq: sarqınmaq: 

qurşanmaq). 

hər şeydə çoxluğu, aşırılığı göstərən söz.  

sarnıç

ka

 

: tulum. qab.  

sarnıq 

: sərgək

ka

. sərik, sallaq, əsnək, səndələyən kimsə, nərsə.  

sarp 

: opuzluq

ka. 

obuzluq. sarmal

ka. 

burşuq. çətin. sərt. güc. zor. 

çətin. qadır.  

 

sarpılmaq  : sarpılıb böyümək. düzəlmək. yarpatmaq

ka

. iyiləşmək. ayağa 

qalxmaq.  

sarsaqlamaq: satulamaq

ka

. faydasız söz söyləmək. gəvəzəlik edmək.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

650 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

sarsal

ka

 

: 

sansar

. 

sarsal

. samura bənzər bir heyvancıq·.  

sarsıq

ka

  : 

sasrıq

. 

sassıq

6

. qatı. sərt olan hər şey. yaxımsız. kupal. gobut. 

- 

sarsıq söz: qatı söz.  

sarsılmaq  : sərilmək

ka. 

sarılmaq. əsmək. səndələmək. yalpıb, ləpələnib 

düşəyazmaq.  

sarsılmaz  : kür. gür. yiğit. dəlir. bək yürəkli. qabadayı. cəsur.  

sarsıtmaq

ka

 

: 

<

 

səksütmək

. cana gətirmək. qabalıq görsətmək. 

sərt, qaba davranmaq. bezdirmək. bıkdırmaq.  

sart surt qılmaq

ka

: "

zart zurt" "fart furt

" kimi səs çıxarmaq.  

sart surt

 

: 

"zart zurt" "fart furt" doğal

 

səs

. boşalıb dəprəşmədən, 

laxlamaqdan, suyun dəbərcələnməsindən. . . . . çıxan səs. - 

boş boş danışmaq: zart zurt edmək.  

sart surt

ka

  : "zart zurt". "fart furt" kimi səs bildirən söz·.  

sartlamaq

ka

 

: sart (təcimən. tacir) saymaq·.  

sarumaq

ka

 : sarmaq·.  

sarutmaq

ka

.  

: 

sarıtmaq

. sardırmaq. səritləmək. sarmaq. 

qablamaq. hörmək.  

sasıq barıq

ka

  

: qoqmuç. sası·.  

sasıq 

: sasıqmış. barlanmış. barıq

ka

.  

sasıq

ka

 

: qoqmuş·.  

sasıq

ka

 

: saxsı·.  

 

DĠVAN-Ü LUĞAT-ĠT TÜRK”DEN DERLENMĠġ ETĠMOLOJĠK SÖZLÜK 

 

 

651 

http://WWW.TURUZ.NET

 

 

sasımaq

ka

  : sasımaq. qoqmaq·.  

sasrıq 

: sassıq

6

. sarsıq

ka

. yaxımsız. kupal. gobut.  

sassıq

6

 

: sasrıq. sarsıq

ka

. yaxımsız. kupal. gobut.  

saĢıl 

: 

saçıl. 

buraxılmış.  

saĢılmaq

ka

 : saçılmaq. açılmaq. 

- saĢılqan düğün: açılan düyün.  

saĢılmək

ka

 : saşlımaq. saşülmək. sesinmək. çözülmək

ka. 

ayrılmaq. 

uzanmaq. uzaymaq. sünmək.  

saĢılmək

ka

 : sesinmək. saşlımaq. saşülmək. çözülmək. ayrılmaq.  

saĢ

ka

 

: ürkək. - 

saĢ at. - saĢ uşaq.  

saĢlımaq  : saşılmək

ka

. saşülmək. sesinmək. çözülmək

ka. 

ayrılmaq. 

uzanmaq. uzaymaq. sünmək.  

saĢmaq 

: 

<>

 açmaq.  

saĢmaq

ka

: çözmək.   

saĢturmaq : 

1. 

açtırmaq. 

- bu düyünü saĢtur. 

2. 

bir nəyi başqa biriynən 

paylaşmaq, tax vurmaq, bitirmək. 

- alımıvı verimiviynən ĢaçıĢtır.  

saĢturmaq

ka

 

: sayışmaq. kəsişmək ·. - sayışturmaq.  

saĢtürmaq

ka

: çözdürmək.   

saĢuq

ka

 

: saçuq. çözük. çözülmüş. 

- saĢuq

ka

 at: bağ, bədsiz, boş at.  

saĢurmaq

ka

 

: saçırmaq. saçratmaq. arasını açmaq. ayırmaq. - 

inci ilə yaşı saĢur: mirvarid ilə göy daşı ayır.  

DİVAN-Ü LUĞAT-İT TÜRK İNCELEMELERİ  

HƏSƏN BƏY HADİ

 

 

652 

http://WWW.TURUZ.COM

 

 

saĢülmək  : saşlımaq. saşılmək

ka

. sesinmək. çözülmək

ka. 

ayrılmaq. 

uzanmaq. uzaymaq. sünmək.  

saĢülmək  : sesinmək. saşlımaq. saşılmək

ka

. çözülmək. ayrılmaq.  

sata

ka

 

: mərcan.  

sataq 

: casut. casus.  

satan 

: satqan

ka. 

çox satan.  

sataĢ 

: salım

ka

. savaş. qavqa.  

satıcı 

: satquci

ka. 

sattaci

ka

.  

satıcı 

: sattaçı

ka. 

  

satıq 

: ticarət. mamilə.  

satıq

ka

 

: satış. satma.  

satıqlamaq

ka

: satışmaq.  

satıqlaĢmaq

ka

: satışmaq. satıqlamaq

ka

.  

satıqsaq

ka

  : satmaq istəyən.  

satıqsamaq

ka

: satmaq istəmək.  

satınmaq

ka

: satışmaq.  

satır

ka

 

: "piç1. bic. götvərən. dibiz. həramzada" anlamına sövmə.  

satıĢqan alıĢqan

ka

: alıp satan. - 

satıĢqan tavıĢqan

ka

: alan satan.