Iqtisodiyot asoslari

 Aholi
sonining ekologik muhitga bosimida ifodalanuvchi aholi zichli-
gi. 

Daromadlarning o‘sishi
. Iqtisodiy o‘sish har bir odamning doimiy 
o‘sib boruvchi hajmlarida resurslarni iste’mol qilishi va chiqindilar 
chiqarishni bildiradi. 

Texnologiya.
Texnologik o‘zgarishlar atrof-muhitning ifloslanishin-
ing yana bir sababidir. 

Rag‘batlar
. Foyda olishni mo‘ljal qilgan ishlab chiqaruvchilar, odat-
da, resurslarning eng kam sarflanishini talab qiladigan qo‘shilmasini tan-
laydilar va ekologiyaga o‘zlari bu jarayonda yetkazgan zararni hisobga ol-
masidan faqat eng zarur xarajatlarni qoplashni afzal ko‘radilar. 
 
 

---

21 
ISHLAB CHIQARISH OMILLARI (IChO) 
 
Iqtisodiy resurslar. Ishlab chiqarish omillari
Iqtisodiy tizimda ishlab chiqarish omillarining o‘zaro hamkorlikdagi 
harakati markaziy o‘rinni egallaydi. 
Ishlab chiqarish omillarining tasnifi 
Ishlab chiqarish omillari
– ishlab chiqarishda qo‘llaniladigan va chiqari-
layotgan mahsulotning miqdori ularga ma’lum darajada bog‘liq bo‘lgan resurs-
lardir. Ishlab chiqarish omillariga talab erkin bo‘lib, u ushbu omillar ishlab 
chiqarish jarayonida qatnashganlari tufayli mavjuddir. Demak, ishlab chiqarish 
jarayoni yo‘q bo‘lsa, bunday omillarga talab ham bo‘lmaydi. 
Iqtisodiyot fanidagi to‘rtta asosiy ishlab chiqarish omili bu – 
yer, 
mehnat, kapital
, shuningdek, 
tadbirkorlik qobiliyatidir. 
Ishlab chiqarish omillari:

Tabiiy resurslar – «yer». 

Odam resurslari – «mehnat». 

Ishlab chiqarish resurslari – «kapital». 
Mehnat
ning ishlab chiqarish omili ekanligi haqida gapirganimizda biz 
odamlarning o‘zlarining jismoniy va aqliy imkoniyatlari, shuningdek, ta’lim 
olish paytida qo‘lga kiritilgan ko‘nikmalar va ish tajribalarini ishga solish 
yo‘li bilan tovarlar ishlab chiqarish va xizmatlar ko‘rsatish bo‘yicha faoli-
yatini nazarda tutamiz. Boshqacha qilib aytganda, ishlab chiqarish faoliyati-
ni tashkil qilish uchun odamlarning qobiliyatlari qandoq bo‘lsa, shundoq 
sotib olinmasdan, balki bu qobiliyatlardan ma’lum vaqt davomida, ma’lum 
bir turdagi ne’matlarni sotish uchun foydalanish huquqi qo‘lga kiritiladi. 
Shunday qilib, mehnatni sotib olish deganda aniq mehnat xizmatlarini vaq-
tning ma’lum bir davriga sotib olish nazarda tutiladi. 
Bu jamiyatning mehnat resurslarining hajmi mamlakatning mehnatga 
qobiliyatli aholisining soniga va bu aholi yil davomida ishlab berishi mum-
kin bo‘lgan vaqt miqdoriga bog‘liq demakdir.