Isitish, sovitish va kondensatsiyflash. Issiqlik almashinish uskunalari

L h
isobiga quyi
T
0
temperaturadan yuqori 
T
temperatura sathigacha qancha issiqlik miqdori 
Q
0
ni 
uzatish mumkinligini ifodalaydi. Issiqlik miqdori 
Q
0
sovuqlik
ish unumdorligi
deb 
nomlanadi. 
Ma’lumki, sanoatning turli sohalarida xilma-xil xom - ashyo va mahsulotlarni 
qayta ishlashda issiqlik almashinish jarayonlari va ularni amalga oshiruvchi 
qurilmalar juda keng miqyosda qo’llaniladi. Jarayonlarni o’tkazish shartlari va 
qurilmalarni qo’llash sohasiga qarab, issiqlik almashinish qurilmalarning tuzilishi 
turlicha bo’ladi. 
Ishlash printsipi qarab issiqlik almashinish qurilmalari sirtiy (rekuperativ), 
regenerativ va aralashtiruvchi (gradirnya, skrubber, aralashtiruvchi kondensator va 
h.) qurilmalarga bo’linadi. 
Sirtiy issiqlik almashinish qurilmalarida issiqlik eltkichlar devor bilan 
ajratilgan bo’lib, ularda bir muhitdan ikkinchisiga issiqlik ushbu devor orqali 
uzatiladi. Konstruktsiyasiga ko’ra sirtiy issiqlik almashinish qurilmalari qobiq - 
trubali, zmeevikli, plastinali, spiralsimon, qirrali, gilofli, blok-grafitli va maxsus 

---

Kimyoviy texnologiyaning jarayonlari va qurilmalari
- 10 - 
issiqlik almashinish qurilmalariga bo’linadi. 
Regenerativ issiqlik almashinish qurilmalarida bir issiqlik almashinish yuzasi 
galma-gal issiq va sovuq eltkichlar bilan yuvilib turadi. Agar, issiqlik almashinish 
yuzasi issiq eltkich bilan yuvilib tursa, muhitning issiqligi hisobiga isiydi, sovuq 
eltkich bilan yuvilganda esa - o’z issiqligini beradi. SHunday qilib, issiqlik 
almashinish yuzasi issiqlik eltkichning issiqligini yigib oladi, so’ng esa sovuq 
eltkichga beradi. 
Aralashtiruvchi issiqlik almashinish qurilmalarida ikkala eltkich bevosita 
o’zaro aralashuvi paytida issiqlik almashadi. 
Issiqlik almashinish turiga ko’ra qurilmalar isitkich, buglatkich, sovutkich va 
kondensatorlarga ajratiladi. 
Konstruktsiyasiga qarab ushbu turdagi qurilmalar qobiq - trubali, «truba ichida 
truba», zmeevikli, spiralsimon, yuvilib turuvchi, plastinali, qirrali, gilofli, blok-
grafitli, shnekli va hokazo bo’lishi mumkin.