Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat sanoati mashina va jihozlari

Elevatorning texnik tavsifi

Ish unumdorligi, t/soat	2
Harakatlanish yulduzchasining aylanish chastotasi, ayl/min	8,4
Harakatlanish yulduzchasining bir aylanishda to‗ladigan kovshlar soni, ta	6
Kovshlar sig‗imi, m^3	2,8
Elektr dvigatel quvvati, kvt	1,5
Elektr dvigatel valining aylanish chastotasi, ayl/min	1480
Gabarit o‗lchamlari, mm Uzunligi Kengligi Balandligi	4947 1136 4221
Massasi, kg	1038

Elevatorning ish unumdorligi quydagicha topiladi:

_ 
P  _

_ i 
3 ^{, (12.1)}

 ^a 

bu yerda ^ – transportyor kovshlarining harakat tezligi, m/s;

^a - kovshlar qadami, m;
ⁱ - kovsh sig‗imi, m²;
 ^{– material zichligi, kg/m3;
} ₃ - kovshlar to‗lg‗azish koeffitsiyenti.
Elevatorning harakat uzatish mexanizmi uchun o‗rnatilgan elektr dvigatel quyidagicha aniqlanadi:

^N Dv
_ P_
 V  K ₃

(12.2)

 ^{– harakat uzatish mexanizmi FIK,}  ^{= 0,6…0,8;}

3

3
K – zaxira quvvat koeffistienti K = 1,2…1,25.
Harakatlantirish barabanidagi tortish kuchi

• 
  S
  

P_ 
^{( S} nag sv ⁾
(N) (12.3)

0 ,96
G‗oz bo‗yin rusumidagi elevatorlar uchun zanjirning taranglik kuchi quyidagicha aniqlanadi:

^S nag
 1,1 S  10 0 , 2 L q  q   qh 
(N) (12.4)

1 2 0

1

1
S –zanjirning taranglik kuchlanishi S =3000…4000N;

2
L – elevatorning gorizontal proeksiyadagi uzunligi (m);
q₀= 1 m uzunlikda transportyor zanjiridagi material miqdori Salt zanjirning kuchlanishi

^S sb
 S  2 q L
(N) (12.5)

1 0 r
Barabandagi tortish kuchi

1 g


P  0 ,1 S  2 q L
 5 h 
(N) (12.6)

Elektr dvigatel quvvati

0 ,1 S  2 q L  5 h   V  K

1

g

q
N _Dv  _
(12.7)

q₀=1 m lentaning og‗irligi

Berilgan ma’lumotlar

12.2-jadval

Ko‘rsatkichlar	O‘ b	variant
Kovshning harakat tezligi	m/s	0,25
Kovsh qadami	m	0,2
Kovsh sig‗imi	m3	0,002
Material zichligi	kg/m^3	650
Kovshni to‗lg‗azish koeffistienti		0,7
Transportyorning gorizontal proeksiyasidagi uzunligi	m	4,2
Zanjirning kuchlanish kuchi	N	3150
1 m uzunlikda transportyor zanjiridagi material miqdori	kg	9
Ko‗tarish balandligi	m	3

Berilgan ma’lumotlar bo‘yicha hisoblashlar

Elevatorning ish unumdorligi quyidagicha topiladi:

 ^v 
0 , 25


P  _{ } i  ₃
 0 ,002
 650
 0 ,7  1,1375

 ^a 
0 , 2

Harakatlantirish barbanidagi tortishish kuchi quyidagicha aniqlanadi:

1 g
S  2 q L  5 h   0 ,1  3150
 2  9 4 , 2  5  3   660

,8 N

Elevatorning harakat uzatish mexanizmi uchun o‗rnatiladigan elektr

dvigatel quyidagicha aniqlanadi:


^N Dv
_ P_
 V  K

660

3

,8  0 , 25
0 ,8
 1, 25

 258

,125 Vt

q
Elektr dvigatel quvvati quyidagicha aniqlanadi:

^N Dv
0 ,1 S
_ 1
 2 q L

g

 5 h   V  K
0 ,1  3150

 2  9 4 , 2  5  3   0 , 25
0 ,8

 1, 25

 258 ,12 Vt

Vazifa:

Transportyor lentasining tezligi 0,5 m/sek. Agar lentaning har bir metriga 10 kg bug‗doy (don) to‗g‗ri kelsa, bir sutkadagi transportyor mahsuldorligini aniqlang.

Nazorat savollari

1. 
   Don mahsulotlarni saqlash mashinalarining qanday turlari mavjud?
   
2. 
   Elevatorning vazifasi?
   
3. 
   Don mahsulotlarini elevatorlarda qancha muddat saqlash mumkin?
   

12. AMALIY MASHG‘ULOT

FLOTATSION NAVLASH USKUNASINING HISOB-KITOBI


Ishdan maqsad: Umumiy ma‘lumotlarni o‗rganib, go‗sht mahsulotlari tashish transportyorining ish unumdorligini hisoblash.

Umumiy ma’lumotlar

Flotatsiya yoki gidravlik usulda ishlaydigan navlarga ajratuvchi

mashinalar ko‗k no‗xatlarni va sut jo‗xori donlarini pishib yetilgan jo‗xori donlaridan (kraxmali oshib ketgan, qaysiki mazasini yomonlashishiga olib keladigan donlar) ajratish uchun ishlatiladi.
Bu mashinaning ko‗rinishi 13.1-rasmda ko‗rsatilgan.

13.1-rasm. Flotatsion navlash mashinasi.

bunda 1 - voronka; 2 - po‗kak; 3 - eritma uchun idish; 4 - quvur; 5,7,12 – ventillar; 6 - patrubka; 8 - nasos; 9 - yig‗gich; 10 - ajratgich;
11 - elak; 13 - truba; 14 - lotok.
1. Ko‗k no‗xat va jo‗xori suzib chiqish tezligini quyidagi ifoda orqali topiladi:



0
 2 , 27 
, m/s (13.1)

bunda

• 
  suyuqlikning zichligi, kg/m³;
  
• 
  mahsulotning zichligi,
  





c

м
^{kg/m3; d – bo‗lakning diametri, m;}  ^{- qarshilik kriteriysi, Reynolds kriteriysi 100 dan 1000 bo‗lsa,}  ^{=0,-0,5 (ko‗k no‗xat uchun}  ^=0,4).
Masala:
Ko‗k no‗xatning suzib chiqish tezligini aniqlang, qachonki donning diametri 5 mm, donning og‗irlik zichligi 1020 kg/m³, eritmasining zichligi 1070 kg/m³.



0
 2 , 27 


(13.2)

Nazorat savollari

1. 
   Konserva mahsulotlari ishlab chiqarishda nimalarga ko‗proq e‘tibor qaratish lozim?
   
2. 
   Flotatsion navlash mashinalari qaysi korxonalarda foydalaniladi?
   
3. 
   Konveyerning ritmini qaysi ifodadan bilish mumkin?
   

12. AMALIY MASHG‘ULOT KORXONANING SERMEHNATLILIK QUVVATINI

ANIQLASH
Ishdan maqsad: Korxonaning sermehnatlilik quvvatini hisoblashni o‗rganish.

Umumiy ma’lumotlar

Topshiriq. Aholining soni va iste‘mol me‘yorlari asosida qaymog‗i olinmagan sut mahsulotlari ishlab chiqaradigan korxonaning sermehnatlilik quvvati aniqlansin.
Korxonaning, uning sexlari va uchastkalarining ishlab chiqarish quvvatini hisoblash uchun quyidagi ma‘lumotlar asos qilib olinsin:

• 
  jihozlar tarkibi va ularning turlari bo‗yicha soni;
  
• 
  har qaysi jihozdan foydalanishning ilg‗or me‘yorlari;
  
• 
  mahsulot nomenklaturasi va uning sermehnatliligi;
  
• 
  jihozlar ishining vaqt fondi.
  

Yechish: Avval smenalik, keyin yillik ishlab chiqarish quvvati hisoblanadi. Hisoblashda uzluksiz va davriy ishlaydigan yetakchi texnologik jihozlar, shuningdek, ishlab chiqarishning ishlab chiqarish jarayoni sikli uzoq vaqt davom etadigan yetakchi uchastkalari ajratiladi. Yillik ishlab chiqarish quvvati M_y quyidagi formula bilan aniqlanadi:
M_y = M_sR _s (14.1)

bu yerda M_s - o‗rtacha yillik smenalik quvvat; R_s- bir yilda ish smenalari soni.

Uzluksiz ishlaydigan yetakchi texnologik jihozning smenalik ishlab chiqarish quvvati M_s quyidagi tenglamadan topiladi:
M s_.u.i ⁼ N_t.sV_Ef (14.2)
bu yerda N_t.soat - jihozning bir soatlik ishining texnik ish unumdorligi me‘yori, tayyor mahsulot birligi;
V_Ef – jihozning bir smenada foydali ishlash vaqti, soat.
Uzluksiz ishlaydigan yetakchi texnologik jihozning smenalik ishlab chiqarish quvvati M s_.u.i quyidagi formuladan aniqlanadi:
M_Sk = V_stp_st = (EK / N_x._s)  (V_EF/ D_st), (14.3) bu yerda V_st - jihozning bir sikldagi unumdorligi yoki jihozni bir yo‗la
yuklash;
(E  K/N_xs); p_st- jihozning smenalik sikllari yoki aylanishlar soni; (V_EF / D_st); E - jihozning sig‗imi; K -jihozni yuklash koeffitsiyenti; N_x.s - mahsulot birligi uchun xomashyo sarflash me‘yori;
D_st - bir siklning davomiyligi (shu jumladan yuklash va tushirish vaqti). Ishlab chiqarish jarayoni sikli uzoq davom etadigan (masalan,
pishloqning yetilishi, kolbasalarni quritish), yetakchi uchastkalarni o‗tkazish qobiliyati M_q , ishlab chiqarish maydoni S, 1 m² maydonga to‗g‗ri keladigan mahsulot yuklash me‘yori N₃, ishlov berish sikli davomiyligi D_s dan kelib chiqib aniqlanadi:
M_q = SN ₃ B_CM / D_s = O_Kn_u (14.4)

Qaymog‗i olinmagan sut mahsulotlari	ishlab	chiqaradigan
korxonaning smenalik quvvatini asoslashda foydalanish mumkin:	quyidagi	formuladan
P= NA/ p		(14.5)

bu yerda P - korxonaning loyihaviy quvvati, bir smenada kg;

N- bir odamning qaymog‗i olingan sut mahsulotlari iste‘mol qilish me‘yori, sutga o‗tkazib qayta hisoblanganda, kg;
A - aholining hisobiy soni, odam;
p - korxonaning yillik ish smenalari soni (shaharsut zavodlari, sut- konserva, yog‗ va pishloq ishlab chiqarish zavodlari uchun tegishlicha yiliga 600, 650, 300 va 500 smenaga teng).
Qaymog‗i olinmagan sut mahsulotlari iste‘mol qilish me‘yorini 14.1- jadvalda keltirilgan ma‘lumotlar asosida aniqlash mumkin.

14.1-jadval Bitta odamning 1 yilda iste‘mol qiladigan qaymog‗i

olinmagan sut mahsulotlari me‘yori

Mahsulot	Sutkalik me‘yor, gr	Yillik ehtiyoj, kg	3,2% yog‗likdagi sutga o‗tkazilib qayta hisoblashda, kg
Qaymog‗i olinmagan sut	400-600	146-219	146-219
Suzma	30	10,95	37,23
Qaymoq	20-25	7,3-9,125	41,61-52,01
Yog‗	5-10	18,25-36,5	472,0-854,1
Pishloq	15	54.75	50,92
Hammasi	-	-	703-1213

Jadvalda ko‗rsatilganlardan tashqari, me‘yorlar bo‗yicha yog‗i olinmagan sutga o‗tkazib qayta hisoblaganda yiliga 16,4 kg kam yog‗ sut mahsulotlari iste‘mol qilish ko‗zda tutilgan.
14.1-formuladan go‗shtni qayta ishlaydigan korxonaning smenalik quvvatini aniqlashda foydalanish mumkin. Bu holda yog‗-moy, kolbasa va konserva ishlab chiqarishning, shuningdek yarim fabrikatlar va go‗sht- suyak uni chiqaradigan sexlar uchun bir yildagi ish smenalari soni mos ravishda 300, 500, 450, 500 va 360 ni tashkil etadi.