Şəkil 1.8. Qurudulmuş tərəvəz toz halında
Cəfəri və kərəviz ətirli bitkilər olub xörəyin dad keyfiyyətini yüksəldir, iştahı artırır.
Onlardan konserv və tərəvəz qurutma sənayesində, aşbazçılıqda istifadə edilirlər (Şəkil 1.6).
Cəfəriyə ətir verən cəfəri efir yağıdır, bu kökündə 0,03 %, yarpağında 0,3-0,4 %, toxumunda 5
%-dir. Cəfərinin kökü və yarpağını şorbalara, yarpaqlarını isə salata və ətli xörəklərə tökürlər.
Ondan tərəvəz və ət konservlərində də istifadə edirlər.
1.3. Ədviyyat, bitki çayları və dərman bitkilərinin kimyəvi tərkibi və çoxalma növləri
Ədviyyat bitkiləri özünün kök, göydə, yarpaq, çiçək, qabıq, toxum və sairə hissələrinin
xoş ədviyyat xüsusiyyətlərinə malik olması ilə seçilir. Bunların əksəriyyəti vitamin və bioloji-
aktiv maddələrlə çox zəngindir. Onların tərkibində olan üzvi turşular, vitaminlər, pektin
maddələri və qələvi xassəli mineral maddələr, fermentlər, enzimlər, xüsusi tamlı, ətirli
maddələr, A, B, Bı, D, PP, E, C və digər vitaminlər orqanizmdə maddələr mübadiləsini
tənzimləyir və müxtəlif sistemlərin fəaliyyətini yaxşılaşdırır. Ədviyyat bitkilərinin tərkibində
olan acımtıl qlükozidlər, pektin, jelatin, piqmentlər, aşı maddələri, yağlar, efır və sairə
radiasiyaya məruz qalmış xəstələrin müalicəsinə müsbət təsir göstərir. Ədviyyat məhsulları
dad və tam etibarilə acımtıl, acımtıl-şirin, turşməzə, şorməzə, xoş ətirli olduqlarından
onlardan geniş istifadə olunur. Ədviyyat bitkiləri əsasən kərəviz, dalamaz, kələm, astra və
yolotu fəsilələrinə daxildir. Ədviyyat bitkilərinin əksəriyyətinə yabanı halda rast gəlinir,
bəziləri (tərxun, zirə, cirə, zəfəran, qızılgül, sarımsaq, dəfnə, nanə, yarpız, xardal, ətirşah,
reyhan, sarıçiçək və sairə) isə sənaye əhəmiyyətinə malik olduğundan mədəni halda becərilir.
|
