Kasbiy psixologiya
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Iroda bilan bog‘liq xarakter hislatlari
|
XARAKTER STRUKTURASI
Bizda yangicha xarakter xislatlari tarkib topmoqda. Bu kishilarning mehnatiga yangicha munosabat, jamiyat manfaatlariga sodiqlik, mehr-muruvvatli bo‘lish, yordamga muhtoj kishilarga iltifotli bo‘lish kabi yuksak fazilatlar shakllanmoqda. Kishilarimizning xarakter xislatlari ularni dunyoqarashi va e’tiqodlari bilan belgilanadi va ularning qiziqish, qobiliyatlari bilan mahkam bog‘langandir. Dunyoqarash va e’tiqodlar Vatanimizga fidokorona muhabbat, jasorat, mehnatsevarlik, mardlik, sabot va rostgo‘ylik singari xarakter xislatlarini shakllantiradi va noxaqliklarga nisbatan sezgirlik singari xarakter xislatlarining vujudga kelishi, ko‘proq kishining hissiyotlarida zohir bo‘ladi. Kishi xarakterida markaziy o‘rinni ishg‘ol etadigan sifatlar mazkur odamning iroda sifatlari va ma’naviy qiyofasida ifodalanadigan sifatlardir. XARAKTER Atrofdagi olamga munosabati O‘ziga ishongan O‘ziga ishonmagan Irodaviy sifatlari Qat’iyatli Talabchan O‘z-o‘zini boshqarish Mustaqillik Tashkilotchilik Faoliyatga munosabati Emotsional sifatlari Mehnatkash Dangasa Hissiyotga beriluvchanlik Inertlik Befarqlik Toqatlilik Insonlarga munosabat Muloqotga kirishuvchan Muloqotga kirisha olmaydigan Aqliy sifatlari Chuqur fikr yuritish Hozirjaboblik Topqirlik Qiziquvchanlik O‘ziga munosabat Altruistik Xudbin 80 Kishining xarakteri uning o‘ziga xos xislatlarining majmuidir. Ana shu xislatlar orasida shu kishini jamiyat a’zosi sifatida xarakterlab beruvchi xususiyatlar eng muhim ahamiyatga egadir. Iroda bilan bog‘liq xarakter hislatlari Kishidagi mustahkamlanib, uning shaxsiy xususiyatiga aylanib qolgan iroda sifatlari xarakterning iroda bilan bog‘liq bo‘lgan hislatlaridir. Shu sababli, xarakter haqidagi ta’limotda ham o‘zini tuta bilish, dadillik, qat’iyat singari iroda sifatlari ustida yana to‘xtalib o‘tishga to‘g‘ri keladi. Lekin bu yerda biz ularning kishida ahyon-ahyonda ko‘rinishi ustida emas, balki bunday sifatlar kishining shaxsiy fazilatlariga aylanib ketishligi to‘g‘risida, ularning ayrim kishi xarakteri hislatlari tariqasida namoyon bo‘lishi haqida gapiramiz. Kishining iroda bilan bog‘liq bo‘lgan xarakter hislatlari, odatda, undagi emotsional xususiyatlar bilan muayyan nisbatda namoyon bo‘ladi. Ba’zi odamlarning irodasi tuyg‘u-hissiyotlarida ustun turadi. Bunday odamlar o‘z maqsadiga yetishiga halal berishi mumkin bo‘lgan har qanday his-tuyg‘ularini darhol bostira oladilar. Odatda bunday odamlarni irodasi kuchli, mustahkam irodali odam deyiladi. Shunday odamlar ham bo‘ladiki, ularning hatti-harakatida hissiyot ko‘proq o‘rin oladi; bunday odamlar o‘z hatti-harakatlarida ko‘pincha tasodifan tug‘iladigan his-tuyg‘ulari ta’siri ostida ish ko‘radilar. Bunday odamlarning hissiyoti kuchli bo‘lib, tasodifiy kayfiyat va tuyg‘u - hissiyotga tez beriluvchan bo‘ladilar, shu sababli ularning xarakteri hissiy xarakter deb ta’riflanadi. Ba’zi odamlarda esa irodaviy faollik undagi tuyg‘u - hissiyotlar bilan birlikda «monand ravishda» namoyon bo‘ladi, Masalan, mehnatsevarlik mana shunday xarakter hislatiga ega bo‘lishdir. Mehnat faoliyati kishidan chidam va irodaviy zo‘r berishni talab qiladi, buni esa unda mehnatga bo‘lgan muhabbat hissi yengillashtiradi, mehnatni serunum qiladi. Iroda bilan tuyg‘u - hissiyotlarning mana shunday nisbati bequsur, uyg‘un xarakter alomatidir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|