Teqvim-2015. pdf

Ə d ə b i y y a t
Abbaslı, T.  Kültür qa-
ranlığında tacir aydın-
lığı: Çox rollar oynamış 
Cahangir Zeynalovun 
öz obrazı //Mədəniyyət.- 
2012.- 21 sentyabr.- S.11.
Əhmədalılar, T. Mil-
li mədəniyyət mərdi 
/T.Əhmədalılar                  
//Mədəniyyət.-2013.- 25 
sentyabr.- S.13.
Teatr tarixini yaradan bö-
yük insanlardan biri: Evin 
“səhnəsindən” başlanan 
teatr //Azadlıq.- 2013.- 10 
yanvar.- S.14. 
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
www.adam.az
www.nasiba-zeynalova.az
www.medeniyyet.az
Teatr xadimi
Cahangir Zeynalov     
1865-1918  

---

358
Teatr.Kino 
135 
illiyi
2015
Əhməd Haşım oğlu Məlikov 
(Qəmərlinski) 1880-ci ildə Bakı 
şəhərində anadan olmuşdur.  İçə-
rişəhərdə boya-başa çatan Əhməd 
Sultanməcid Qənizadənin məktəbində 
təhsil almışdır.
Səhnəyə ilk dəfə 1906-cı ildə Bala-
xanıda həvəskar aktyorların hazırladı-
ğı “Adı var, özü yox” (N.B.Vəzirov) 
tamaşasında çıxıb. Sonralar “Nicat” 
Cəmiyyətinin nəzdindəki teatr truppası-
nın aktyoru olmuşdur.
Səhnədə tanınmış aktyorlar Sidqi Ru-
hullanın, Hüseyn Ərəblinskinin oyununu 
gördükdən sonra Əhməd Qəmərlinski 
dərk etmişdir ki, o, yalnız aktyor ola 
bilər. Çünki onun fitri istedadı və sənətə 
olan tükənməz məhəbbəti var idi.
1908-ci ildən etibarən  Əhməd 
Qəmərlinski azərbaycanlı aktyorlarla 
birlikdə Azərbaycanın bir sıra kənd və 
rayonlarını  gəzmiş,  ən ucqar guşələrdə 
aktyor dostları ilə birlikdə  çıxışlar et-
miş, Azərbaycan, eyni zamanda dün-
ya dramaturgiyasının  ən tanınmış 
əsərlərində müxtəlif obrazlar yaratmış-
dır. Onun teatr məktəbi bax, beləcə ya-
ranıb.  Məsələn, Nadir şah faciəsində 
Ədhəm xan, “Otello” tamaşasında se-
nator Brabansion obrazlarını yaradıb. 
Əhməd Qəmərlinskini bir aktyor kimi 
şöhrətləndirən onun Ə. Haqverdiye-
vin “Pəri-cadu” tamaşasındakı  şeytan 
obrazı olmuşdur. Bu tamaşadan sonra 
aktyorların, o cümlədən tamaşaçıların 
Əhməd Qəmərlinskiyə olan münasibəti 
dəyişmişdir. Onun özünə  məxsus ifa 
tərzi, nitq mədəniyyəti diqqəti cəlb et-
mişdir. “Qəmərlinski” ləqəbini ona 
Hüseyn  Ərəblinski vermişdir. Qəmərli 
kəndindən qastroldan qayıdarkən dostu-
na Qəmərlinski təxəllüsünü təklif etmiş 
və  Əhməd həyatının sonunadək bu so-
yadı daşımışdır.
O, həmçinin yazıçılıqla da məşğul ol-
muş, tarixi və müasir mövzuda yazdığı 
12 əsərinin demək olar ki, hamısı 1910-
1920-ci illərdə H. Ərəblinski, S. Ruhulla 
və başqa görkəmli sənətkarlar tərəfindən 
tamaşaya qoyulmuşdur. Bunlardan “Ca-
vanlar”, “Tufan Kərbəla”, “Rüstəm və 
Söhrab”, “Məkri-zənən”, 1920-1945-
ci illərdə yazılmış “Eşq-məhəbbət”, 
“Məktəb vodevili”, “Ziyarət nəticəsi”, 
“Maymaq” və s. kiçik həcmli pyeslərdə 
Ə. Qəmərlinski ictimai həyatda baş verən 
mühüm problemlərə toxunmuşdur. Onun 
köhnəliyi, fanatizmi ifşa edən acı satira-
sı qaraguruhçu adamları  qəzəbləndirir 
və onlar müəllifə qarşı kəskin hücumlar 
edirdilər.  Əhməd Qəmərlinskinin yaz-
dığı kiçik həcmli  əsərlər bu gün də öz 
əhəmiyyətini itirməyib.
Ə.Qəmərlinski Azərbaycanda yeni 
yaranmaqda olan kino sahəsinə də ma-
raq göstərmiş, “Almaz”, “Səbuhi” və 
“İsmət” filmlərində bir sıra epizodik rol-
lara çəkilmişdir.
1940-cı ildə “Əməkdar incəsənət xa-
dimi” fəxri adına layiq görülmüşdür.
Əhməd Qəmərlinski 1952-ci il mar-
tayının 9-da, Bakıda vəfat etmişdir.