Kirish bob. Ijodyorlikni rivojlanishning nazariy asoslari. Qobiliyatlar

1.4. Ijodkorlikni shaxsiy qobiliyat sifatida rivojlantirish muammolari.Ijodiy kompetentsiya tushunchasi
E.Torrensning fikricha, ijodkorlik muammolarga nisbatan sezgirlikni oshirish, bilimlarning etishmasligi yoki nomuvofiqligi, bu muammolarni aniqlash, gipotezalar asosida ularning yechimlarini topish, gipotezalarni sinab ko'rish va o'zgartirish, yechim natijasini shakllantirish bo'yicha harakatlarni o'z ichiga oladi. - an'anaviy yoki qabul qilingan fikrlash shakllaridan chetga chiqadigan tubdan yangi g'ayrioddiy g'oyalarni yaratishga tayyorlik, shuningdek, statik tizimlar ichida paydo bo'ladigan muammolarni hal qilish qobiliyati bilan tavsiflangan shaxsning ijodiy qobiliyatlari. Ijodiy ehtiyojga ega bo'lgan ko'p odamlar ijodiy qobiliyatga ega emaslar. Bunday kompetentsiyaning uch jihatini ajratib ko‘rsatish mumkin: birinchidan, zamonaviy madaniyatning ko‘p qirrali va muqobilligi sharoitida insonning ijodkorlikka qanchalik tayyorligi; ikkinchidan, u turli xil ijodiy faoliyat turlarining o‘ziga xos “tillarini”, ta’bir joiz bo‘lsa, turli sohalardagi ma’lumotlarni shifrlash va uni o‘z ishining “tiliga” tarjima qilish imkonini beruvchi kodlar to‘plamini qanchalik bilishi. bir psixologning majoziy ifodasi, ijodkorlar bugungi kunda insoniyat madaniyatining bir daraxtining olis shoxlarida o‘tirgan qushlarga o‘xshab, yerdan uzoqda bo‘lib, bir-birini zo‘rg‘a eshitib, tushunmaydilar. Ijodiy kompetentsiyaning uchinchi jihati - bu shaxsning "texnik" ko'nikma va qobiliyatlar tizimini (masalan, rasm chizish texnologiyasi, fotografiya bilan ishlashning o'ziga xos xususiyati) o'zlashtirish darajasi, bunda o'ylab topgan va " ixtiro qilingan” g‘oyalariga bog‘liq.
Ijodkorlikning har xil turlari ijodiy qobiliyat darajasiga turlicha talablarga ega. Ijodiy qobiliyatning etarli emasligi tufayli ijodiy potentsialni amalga oshira olmaslik ommaviy havaskor ijodkorlikni, ya'ni "bo'sh vaqtdagi ijodkorlikni", sevimli mashg'ulotni keltirib chiqardi. Ijodkorlikning bu shakllari deyarli hamma va har bir kishi, monoton yoki o'ta murakkab kasbiy faoliyatdan charchagan odamlar uchun ochiqdir.
"Ijodiy kompetensiya" - bu ijodiy qobiliyatning namoyon bo'lishining shartidir. Xuddi shu shartlarga o'rtacha darajadan oshib ketadigan umumiy intellektual va maxsus qobiliyatlarning mavjudligi, shuningdek, bajarilayotgan vazifaga bo'lgan ishtiyoq va, albatta, amalga oshirilmagan shaxslar ortda yashirishni yaxshi ko'radigan holatlar deb ataladigan muayyan hayotiy omillar kiradi. zamonaviy dunyo tobora ko'proq jarayon sifatida emas, balki faoliyat sifatida emas, balki insonning o'ziga xos xususiyati, tasviri yoki turmush tarzi, dunyoga munosabati sifatida qaralmoqda. Shaxsning rivojlanishidagi ijod taqdiri shaxsning madaniyat bilan o'zaro ta'siri, muloqoti bilan belgilanadi. G. Allport o'zining birinchi fundamental kitobi "Shaxsiyat"da shunday yozgan edi: "Har bir rassom, har bir bastakor, pianinochi, haykaltarosh, raqqosa, shoir, dramaturg, rassom, notiq, fotograf, akrobat, uy bekasi va mexanik kabi o'z uslubiga ega. Biz Shopinning sonatalarini, Van Gogning rasmlarini va Salli xolaning piroglarini faqat bitta uslubdan taniy olamiz. Uslub har doim shaxsning yaxshi integratsiyalashgan va etuk xulq-atvori ishtirok etganda namoyon bo'ladi.” Boshqacha qilib aytganda, ijodkorlik cheklangan amaliyot sohalarida o'z individualligini ifodalash sifatida rasm chizishni anglatmaydi, u kundalik va oddiy ko'rinadigan narsalarda ham namoyon bo'lishi mumkin. kechki ovqat pishirish, mashina ta'mirlash va hatto tozalash kabi.