Kitab Azərbaycanın kənd təsərrüfatının inkişafında və təşəkkül tapmasında misilsiz
4864 7690 1011 2049 2001
Yüklə 7,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2000 4864
7690 1011
2049 2001 4422
7211 956
2059 2002 4245
2907 914
2145 2003 4637
3421 919
2266 2004 5951
3991 980
2570 2005 7238
4731 1039
2867 2006 8926
5484 1182
3302 2007 9860
6655 1374
3834 2008 10181
8259 1768
4532 2009 9495
7713 1739
4519 2010 11862
9156 2014
5399 2011 17346
16979 2379
6122
7
Çili v ə qonşu-ölkələrin ÜDM-nin artım templərinin dinamikası, %, 2000 – 2011-ci illər İl Çili Argentina Boliviya Peru 2000 102,7
100 101,2
101,9 2001 92
94,7 96,4
101,9 2002 97,1
37,9 97,5
105,6 2003 110,4
127,5 102,5
107 2004 129,7
117,7 108,6
114,8 2005 122,9
119,6 108
112,9 2006 124,6
116,9 115,8
116,5 2007 111,6
122,4 118,2
117,4 2008 104,3
125,2 130,8
119,4 2009 94,2
94,2 100
100,8 2010 126,1
119,7 117,6
120,8 2011 122,7
121,1 120
114,6
Çili v ə lider-ölkələrin ümumi daxili məhsulu (ÜDM), milyard ABŞ dolları, 2000 – 2011-ci illər İl Çili ABŞ Çin Yaponiya Almaniya Fransa 2000 75
9899 1193
4667 1886
1326 2001 69
10234 1317
4095 1881
1338 2002 67
10590 1456
3918 2007
1452 2003 74
11089 1651
4229 2424
1792 2004 96
11798 1943
4606 2726
2056 2005 118
12564 2284
4552 2766
2137 2006 147
13315 2787
4363 2903
2256 2007 164
13962 3494
4378 3324
2582 2008 171
14219 4532
4880 3624
2832 2009 161
13864 5051
5033 3292
2625 2010 203
14447 5739
5459 3280
2560 2011 281
15040 11300
4389 3085
2214
8
Çili v ə lider-ölkələrdə əhalinin hər nəfərinə ÜDM, ABŞ dolları, 2000 – 2011-ci illər İl Çili ABŞ Çin Yaponiya Almaniya Fransa 2000 4864
35041 940
37122 22903
22456 2001 4422
35840 1031
32527 22832
22529 2002 4245
36711 1132
31083 24347
24291 2003 4637
38068 1276
33515 29388
29775 2004 5951
40121 1494
36469 33033
33929 2005 7238
42329 1747
36015 33511
35035 2006 8926
44448 2120
34500 35173
36756 2007 9860
46188 2644
34605 40283
41817 2008 10181
46621 3412
38563 43941
45605 2009 9495
45059 3784
39770 40034
42037 2010 11862
46546 4279
43142 39853
40773 2011 17346
48517 8433
34560 37170
35143 Çili v ə lider-ölkələrin ÜDM-nin artım templərinin dinamikası, %, 2000 – 2011-ci ill ər
102,7
106,4 108,4
106,8 88,5
91,1 2001 92
103,4 110,4
87,7 99,7
100,9 2002 97,1
103,5 110,6
95,7 106,7
108,5 2003 110,4
104,7 113,4
107,9 120,8
123,4 2004 129,7
106,4 117,7
108,9 112,5
114,7 2005 122,9
106,5 117,6
98,8 101,5
103,9 2006 124,6
106 122
95,8 105
105,6 2007 111,6
104,9 125,4
100,3 114,5
114,5 2008 104,3
101,8 129,7
111,5 109
109,7 2009 94,2
97,5 111,5
103,1 91
92,7 2010 126,1
104,2 113,6
108,5 99,4
97,5 2011 122,7
103,8 125,5
107,5 109,9
108,4
9
Çilinin k ənd təsərrüfatının əlavə dəyəri, 2000 – 2011-ci illər İl K ənd t əsərrüfatı, milyard ABŞ dolları Dünya k ənd t əsərrüfatında payı, % Əlavə dəyərdə k ənd t əsərrüfatının payı, % Əhalinin hər n əfərinə kənd t əsərrüfatı, ABŞ dolları K ənd t əsərrüfatının artım templ əri, % 2000 4,2
3,75 5,9
272 102,4
2001 3,3
2,96 5,1
211 78,6
2002 3,5
3,05 5,6
222 106,1
2003 3,6
2,8 5,1
226 102,9
2004 4,1
2,78 4,5
254 113,9
2005 5 3,28 4,5 307
122 2006 5,6
3,42 4 340 112 2007 5,9
3,01 3,8
355 105,4
2008 5,7
2,5 3,5
339 96,6
2009 5,5
2,48 3,6
324 96,5
2010 6,3
2,45 3,2
368 114,5
2011 7,8
2,67 3,4
452 123,8
Çilinin ümumi milli g əliri, 2000 – 2011-ci illər İl Milli g əlir, milyard ABŞ dolları Əhalinin hər n əfərinə milli gəlir, ABŞ dolları Dünya milli g əlirində payı, % Milli g əlirin artım templəri, % 2000 72
4669 2,23
101,4 2001 66
4230 2,05
91,7 2002 64
4055 1,92
97 2003 70
4386 1,87
109,4 2004 88
5455 2,08
125,7 2005 108
6625 2,36
122,7 2006 128
7772 2,57
118,5 2007 146
8778 2,61
114,1 2008 158
9407 2,58
108,2 2009 149
8787 2,58
94,3 2010 188
10985 2,97
126,2 2011 235
13607 3,34
125
Braziliyanın kənd təsərrüfatı Ərazisi 8,5 milyon km 2 ,
milyard ABŞ dollarıdır, hər nəfərə 11 594 ABŞ dolları düşür. Braziliyanın kənd təsərrüfatında ümumi işçi qüvvəsinin 20 faizi məşğuldur. K ənd təsərrüfatı məhsullarının ixracına görə Braziliya dünyada üçüncü yeri tutur, onun bu m əhsulların dünya ixracında payı 6,1 faiz təşkil edir. Braziliyanın ixracında k ənd təsərrüfatı məhsullarının payı ümumi ixracın 1/3 hissəsinə çatır. K ənd təsərrüfatı sahəsinin strukturunda bitkiçilik üstünlük təşkil edir (ümumi m əhsulun dəyərinin 60 faizi), bununla yanaşı torpaq istifadəsinin və torpaq sahibliyinin inkişaf prosesində iri torpaq sahibliyinin institutu olan latifundiya yaranmışdır (bütün becərilən torpaqların 80 faizi). Həmçinin kiçik torpaq sahibliyi olan minifundiyalar da inki şaf etmişdir. Minifundiyaların xüsusi çəkisi az olmasına baxmayaraq, d ənli bitkilər, paxlalılar, kartof kimi bitkilərin əsas hissəsini istehsal edirl ər (latifundiyaların plantasiyalarında bitkilər ixrac üçün becərilir). Braziliya q əhvə, şəkər qamışı, soya, qarğıdalı, kakao, banan, pambıq kimi bitkilərin, həmçinin iribuynuzlu mal- qaranın ənənəvi istehsalçısı və ixracçısıdır. Braziliyanın şimalında, ölkənin ümumi sahəsinin 60 faizini təşkil edən Amazoniya nın iri meşəlik əraziləri yerləşir. Braziliyanın ixracının əsasını qəhvə təşkil edir. 2008-ci ild ə 2 790,8 min ton qəhvə istehsal edilmişdir, beləliklə Braziliya bu göst
əriciyə görə dünyada birinci yerdədir. Braziliya həmçinin, əsasən avtomaşınlar üçün yanacaq kimi istifad ə edilən etanolun alındığı şəkər qamışının istehsalına görə d ə birinci yerdədir. 2008-ci ildə 648 milyon ton şəkər qamışı yığılmışdır. Həmçinin kakao (208 min ton), pambıq (3,9 milyon ton) və soya (59,9 milyon ton) istehsal edilir. Braziliyada buğda, qarğıdalı və düyü əsas istehlak bitkiləridir. 2008-ci ildə 59 milyon ton qarğıdalı (məhsul ildə iki dəfə yığılır), 12 milyon ton düyü, 5 milyon ton buğda yığılmışdır. Heyvandarlıq Braziliyada əsasən ət istehsalına istiqamətləndirilib və kənd t əsərrüfatı məhsullarının dəyərinin təxminən 40 faizini təşkil edir. Otlaq maldarlığı, h əmçinin tərəvəzçiliklə uyğunlaşdırılmış ət heyvandarlığı üstünlük təşkil edir. Heyvandarlıq daha çox ölkənin mərkəzi-qərbində yayılmışdır. Ölkədə iribuynuzlu mal-
qaranın sayı 180 milyon, donuzların 30 milyon, ev quşlarının 1 050 milyon və qoyunların 20 milyon təşkil etmişdir. Braziliya C ənubi Amerikanın mərkəzi və şərq hissəsində yerləşən ən iri dövl ətdir. Quru sərhədlərinin uzunluğu təxminən 16 min km, şərqdə isə ölkə 7,4 min km Atlantika il ə əhatə edilir. Braziliya inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında birincilərdən biridir. İnvestorların istehsalı və etibarlığı bərpa edilmiş və ÜDM inkişaf templəri 2010-cu ild ə müsbət olmuşdur. İxracın bərpası iqtisadi inkişafa müsbət təsir göstərmişdir. Hal- hazırda Braziliyanın sabit inkişafı və yatırımların yüksək faizi ölkənin iqtisadiyyatını xarici investorlar üçün cəlbedici etmişdir. 2010-cu il ərzində kapitalın
2
ölk
ə daxilinə böyük axını yerli valyutanın məzənnələrinin artmasına şərait yaratmış və hökum
əti bəzi xarici investisiyalara vergilərin qaldırılmasına məcbur etmişdir. 2008- ci ild
ə Braziliyanın prezidenti, dövlət büdcəsi hesabına maliyyələşən (ÜDM 3,8 faizin
ədək təşkil edən) 6 milyard ABŞ dollar məbləğındə “suveren rifah fondu”nun formalaşdırılması barədə fərman imzalamışdır. Fondun məqsədi xarici kreditləşmə m ənbələrinin iflasa uğraması şəraitində Braziliya şirkətlərini investisiya qoyuluşları il ə təmin etməkdir. İllər üzrə ÜDM-nin nisbi dəyişikliyi; +5,1 faiz (2008), -0,2 faiz (2009), +7,5 faiz (2010). 2010-cu ild ə ÜDM-nin həcmi 2,284 trilyon ABŞ dolları təşkil etmişdir. ÜDM h
ər nəfərə 11594 ABŞ dollara çatmışdır. İnflyasiya 4,5 faiz, işsizliyin səviyyəsi 5,7 faiz t əşkil etmişdir. Braziliya inkişaf edən dünyanın əsas ölkələrindən biridir. O, ÜDM görə Latın Amerikasında birinci yeri tutur, sənaye istehsalının həcminə görə isə dünyanın ən iri ölk
ələrin onluğuna daxildir. ÜDM-də sənayenin payı 26,4 faiz, kənd təsərrüfatının isə 6,1 faiz t əşkil edir. Sənayedə işçi qüvvəsinin 14 faizi məşğuldur.
645
3698 2 109.9 2001 554
3132 1.73
85.9 2002 506
2822 1.51
91.3 2003 552
3039 1.47
109.1 2004 664
3611 1.57
120.3 2005 882
4742 1.93
132.8 2006 1089
5794 2.2
123.5 2007 1367
7202 2.45
125.5 2008 1653
8630 2.7
120.9 2009 1593
8243 2.75
96.4 2010 2284
11594 3.31
131.1
3
Braziliyanın və qonşu-ölkələrin ÜDM, milyard ABŞ dolları, 2000 – 2010-cu illər
İl Braziliya Argen- tina Boliviya Peru Kolum- biya Venesuela Paraq- vay Uruq- vay 2000 645
284 8.4
53 100
117 7.1
23 2001 554
269 8.1
54 98
123 6.4
21 2002 506
102 7.9
57 98
93 5.1
14 2003 552
130 8.1
61 95
84 5.6
12 2004 664
153 8.8
70 117
112 6.9
14 2005 882
183 9.5
79 147
146 7.5
17 2006 1089
214 11
92 163
183 9.3
20 2007 1367
262 13
108 207
230 12
24 2008 1653
328 17
129 244
311 17
31 2009 1593
309 17
130 235
326 14
31 2010 2284
709,7 20
157 288
391 18
52
Braziliyanın və qonşu-ölkələrin ÜDM, %, 2000 – 2010-cu illər
Braziliya Argentina Boliviya Peru Kolumbiya Venesuela Paraqvay Uruqvay 2000 52.12
22.95 0.68
4.28 8.08
9.45 0.57
1.86 2001 48.88
23.73 0.71
4.76 8.65
10.85 0.56
1.85 2002 57.3
11.55 0.89
6.46 11.1
10.53 0.58
1.59 2003 58.25
13.72 0.85
6.44 10.02
8.86 0.59
1.27 2004 57.96
13.35 0.77
6.11 10.21
9.78 0.6
1.22 2005 59.96
12.44 0.65
5.37 9.99
9.93 0.51
1.16 2006 61.14
12.01 0.62
5.16 9.15
10.27 0.52
1.12 Yüklə 7,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|