Korxona iqtisodiyoti

Strategik rejalashtirish bosqichlari

Ђoyani shakllantirish

Global maqsadni aniqlash

Lokal maqsadlarni aniqlash

Muammoni tahlili

Ob’ektga ta’sir qiluvchi omillarni tahlili

Alternativ variantlarni izlash

Istiqbolni belgilash

Optimal variantlarni baholash

Rejani optimal variantini tanlash va qaror qabul qilish

Rejani bajaruvchilarga yetkazish

Rejani ishlab chiqish jarayoni ham uning turlariga qarab alohida bosqichlardan iborat bo`ladi. Masalan: uzoq muddatli rejalashtirish quyidagi bosqichlarni o`z ichiga olishi mumkin (5.1.2-chizma).

5.1.2-chizma.

O‘zoq muddatli rejalashtirishning bosqichlari:

Marketing tadqiqotlari asosida korxonaning rivojlanish istiqbolini aniqlash va uni raqobatga bardosh berishligini baholash

Bozor vaziyatiga bog‘liq muammolarni aniqlash, ularni hal qilish variantlarini asoslash va tanlagan variantning oqibatini baholash

O‘zoq muddatli rejani tuzish

Xo`jalik faoliyatining strategik sohalari bo`yicha maqsadli dasturlar ishlab chiqish

O‘zoq muddatli rejalar quyidagi tartibda tuzilishi ham korxonalar tajribasida ishlatilib kelinmoqda: - korxonaning maqsadi, investitsiya va ishlab chiqarishni takomillashtirish, resurslarning ishlatilish samarasi, boshqarishni takomillashtirish, raqobat vaziyatlarining tahlili, korxona tarkiblarining resurslari, ularning samaradorligi kabilar.

Chet el korxonalarining tajribasi shuni ko`rsatadiki, rejalarning bajarilishi qat’iy harakterga ega. Rejalarda asosiy masalalar o`z ifodasini topadi. Masalan: ishlab chiqarishning assortimenti, foyda (yoki daromad) darajasi, harajatlar miqdori, kapital mablag‘larning samarasi kabilar. Bunday bo`limlarning har biri bo`yicha aniq chora-tadbirlar, konkret javobgarlar aniqlaniladi. Alohida bo`limlar bo`yicha (kalendar) taqvim rejalar tuzilib, kim nima qiladi, qanday bajaradi kabi savollarga javoblar belgilab qo`yiladi.
Rejalashtirish jarayoniga qo`yiladigan talablarni quyidagicha ifodalash mumkin:
- korxonalarning rivojlanish g‘oyasini, maqsadini aniqlash;
- asosiy maqsadga erishishni ta’minlaydigan tijorat g‘oyalarini namoyon qilish;
- rejalashtirish-uzluksiz jarayon bo`lib, barcha jamoaning ijodiy yondashishini, rag‘batlantirishni taqozo qiladi (jamoa a’zolari rejalashtirish jarayonida faol qatnashishi, pirovard natijalarda ularning ish haqi undan bog‘liqligidadir);
- reja barcha funksional bo`limlarni, mutaxassislarni, boshliq bilan uning qaramog‘idagi xizmatchilarni o`zaro ta’siri va tig‘iz bog‘lanishda, birgalikda optimal aniqlashga erishish asosida tuzilishi kerak;
- bozor konyukturasi o`zgarish ehtimollariga mo`ljallangan alternativ variantlar mavjud bo`lishi shart;
- bozor iqtisodi sharoitida barcha resurslardan (ular chegaralangan) oqilona, ratsional foydalanish, harajatlarning tejamliligini, natijalarning optimalligini ta’minlash;
- korxonaning faoliyatini chuqur, har tomonlama baholash maqsadida uning samaradorligi me’zonini, ko`rsatkichlarini aniqlash;
- korxona faoliyatiga ta’sir qiluvchi omillarni aniqlash, ularning ta’sir qilish darajalarini chuqur tahlil qilish, asoslash, imkoniyatlarni, yangi rezervlarini aniqlash;
- va nihoyat ishlab chiqarilgan hamda qabul qilingan dasturning bajarilishini ta’minlash va nazorat qilish kabilardir.

2.