M ü n d ə r I c a t

2.11.2.  Aqroekosistemlərin dəyişkənliyi və davamlılığı 

Təbii mühitin optimallaşdırılması - bu sistemin istismarı, onun qorun-

ması və məqsədyönlü yenidən yaradılması arasında balanslaşmış münasibət-

lərin  yaranmasıdır.  Bu  arada  insan  fəaliyyəti  təbii  mühitdə  əhəmiyyətli  və 

davamlı  dəyişikliklər  yaradır.  Məlum  olduğu  kimi  aqroekosistemlərdə  belə 

dəyişikıliklərə  eroziya  və  defilyasiya  prosesləri;  torpağın  və  təbii  suların 

kimyəvi  maddələrlə  çirklənməsi,  su  hövzələrinin  evtroflaşması;  torpağın 

kipləşməni,  turlaşması  və  bioloji  aktivliyinin  azalması;  flora  və  faunanın 

növ tərkibinin, sayının və yayılmasının dəyişməsi və s.  

Bununla  əlaqədar  olaraq,  sistemdə  mühiti  sabitləşdirən  tədbirlərin 

həyata keçirilməsi lazımdır. Nəzəri olaraq aqroekosistemin davamlılığını tə-

min edən sistemlərin hazırlanması, aqrolandşaftın formalaşan ekologiyasına 

---

267 

 

xidmət edir. Bu zaman aqrolandşaftın struktur elementləri arasında qarşılıqlı 

əlaqələrin  və  qarşılıqlı  asılılıqların xarakterini,  uyğun  strukturların  ierarxik 

səviyyəsini sisemli öyrənmək lazımdır.  

A.Q.İsaçenkonun (1980) qeyd ediyi kimi, landşaftları bütövlükdə opti-

mallaşdırmadan, təbii mühitin ayrı - ayrı komponentlərinin rasional istifadə-

sinin və mühafizəsinin real əhəmiyyəti yoxdur.  

Davamlı  aqroekosistemlərin  formalaşdırılmasının  ilkin  şərtlərinə  ba-

xarkən,  landşaft  -  ekoloji  yanaşmalara  əsaslanmaq  lazımdır.  Hansı  ki,  təbii 

hadisələrin və proseslərin, eləcə də onların ehtiyat potensialının inventarlaş-

masına zəmin yaradır.  

Təbii sistemlər xarici təsirlərə onların münasibətini təyin edən bir sıra 

xassələrlə  xarakterizə  olunurlar:  bütövlük,  davamlılıq,  elasiklik,  inersiya, 

həcm, dəyişkənliklərin yol verilən həddi. Bu xassələri qısa xarakterizə edək.