M ü n d ə r I c a t

 

ġəkil 5.1. Ekoloji sertifikatlaşlaşma obyektlərinin təsnifatı  

(standartlar və keyfiyyət. - 1996.- №9) 

 

  İçməli  suyun  sertifikatlaşdırılması  probleminin  həllində  xeyli 

irəliləyiş  qeydə  alınır  ki,  öz  növbəsində  sertifikatlaşmanın  bu  obyektinə 

tələbat normativlərinin dəqiq olmamasından gərginlik yaradır. 1995- ci ildə 

dövlət  standartı  qəbul  olunub  ―Suyun  keyfiyyəti.  İçməli  su.  Keyfiyyətə 

nəzarət‖,  içməli  suyun,  materialların,  texnoloji  proseslərin  və  təsərrüfat  - 

içməli  su  təchizatında  istifadə  olunan  qurğuların  sertifikatlaşdırma  sistemi 

hazırlanıb.  Müxtəlif  həcmlərdə  qablaşdırılmış  içməli  suyun  sertifikatlaş-

dırılması  həyata keçirilir, mərkəzləşmiş su təchizatı sistemindən daxil olan 

içməli  suyun  sertifikatlaşdırılması  problemi  həll  olunur.  Hər  şeydən  əvvəl 

yeni  növ  məhsul  və  proseslərin  ekolojiliyinin  qiymətləndirilməsinə  böyük 

diqqət  ayrılır.  Onlara  hər  şeydən  əvvəl  normativ  sənədlərdə  uyğun  olan 

tələbatları  müəyyən  etmək  lazımdır.  Məsələn,  yeni  konstruksiya  və 

texnologiyalara  ekoloji  tələbatların  standartlaşdırılması  üzrə  işlərə  başlan-

TƏM 

obyektləri 

Təbii  

obyektlər 

Təbii  

ehtiyyatlar 

Təbii 

komponentlər 

TƏM-in çirklən-

mə mənbələri 

Təbiət mühafizə 

texnologiyaları 

Ekoloji informasiya 

ehtiyyatları

 məhsullar 

və texnologiyalar 

Texnogen 

mənbələr 

Istehsalat, texno 

loji proseslər 

Komunikasiya 

kompleksləri 

vasitələri və 

obyektləri 

Istehsalat və 

istehlak 

tullantıları 

Təbiət mühafizə 

yönümlü 

məhsullar 

(xidmət..,, iş) 

Ekoloji  

xidmətlər 

Təbiət mühafizə 

qurğuları və 

məhsulları 

Ekologiya sahəsində 

informasiya 

məhsullar 

Ekoloji məlumatlar 

bazaları və banklar 

Ekologiya sahəsində 

proqramlaşmış

 

məhsullar

 

TƏM-in bütün 

mühitlərinin 

çirklənməsinin 

ekoloji modeli 

Ekoloji  

metodikalar 

 

Ekoloji sertifikatlaşdırmanın əsas obyektləri 

---

443 

 

mışdır. Müəyyən qədər İSO – BSC –nin (seriya 14000) beynəlxalq standart-

ları  ilə  harmoniya  təşkil  edən,  ―Ətraf  mühitin  keyfiyyətinin  idarə  olunma 

sisteminin‖ dövlət standartının layihəsi hazırlanıb. Qərbi Avropa ölkələrində 

ekosertifikatlaşma  kifayət  qədər  geniş  inkişaf  edib.  O  adi  sertifikatlaş-

dırmanı tamamla yır və həmişə mütləq xarakter daşıyır. Fransada, məsələn, 

kənd  təsərrüfatı  məhsullarının  ekosertifikasiyası  1960-cı  ildən  qanunveri-

cilik  səviyyəsində  həyata  keçirilir.  Onun  əsasında  həm  məhsulun  növünə 

görə,  həm  də  ayrı-ayrı  istehsal  müəssisələrin  və  ya  istehsalçılar  ittifaqının 

ekonişanları verilir. Bu nişanlar ―qırmızı işarələr‖ adlanır və istehlakçıların 

məlumatlandırılması  üçün  yayımlanmışdır.  Bütün  ekonişanlar  MF  -  nın 

milli uyğunluq nişanını tamamlayır. Ekosertifikatlaşmanın prinsipləri isteh-

lakçı  və  ətraf  mühit  üçün  məhsulun  təhlükəsizliyinin  təmin  olunmasından 

ibarətdir.  Fransanın  ekosertifikatlaşdırılmasının  əsas  qaydalarına  daxildir: 

istehlakçılar məhsulun ekoloji təmiz olmasına nəzarət edə bilər;  ekosertifi-

kat  verən  orqanın  tərkibinə  ətraf  mühitin  mühafizəsi  üzrə  ictimai  təşkilat-

ların nümayəndələri və istehlakçılar mütləq daxil olmalıdırlar; ekosertifikat 

sertifikatlaşdırılan  məhsulun  bütün  həyat  dövriyyəsini  əhatə  etməli  və 

istehsalçıda  ekosertifikat  almağa  iqtisadi  maraq  oyatmalıdır.  Toplanmış 

təcrübələr  ekosertifikatlaşmanın  vahid  milli  sistemini  yaratmağa  imkan 

verdi,  hansı  ki,  devizi  –  istehlakçılar  məhsulun  zərəri  haqqında  hər  şeyi 

bilməli  deyil,  lakin  onların  NF  nişanı  olan  məhsulun  bütün  hallarda  daha 

təhlükəsiz  olduğuna  mütləq  inanmağa  haqqı  var.  Almaniyada  ekoserti-

fikatlaşma üzrə işlər 1974-cü ildən başlanmışdır. Bir neçə ildən sonra indiki 

nişana  oxşayan  ―Mavi  mələk‖  ekonişanı  yaradıldı.  Bu  nişan  altında 

markalanmış  məhsul  onun  ekoloji  təhlükəsizliyinə  təminat  verən  müəyyən 

olunmuş  meyarlar  qrupuna  uyğun  gəlir.  Məsələn,  ekonişanı  olan  maşın 

tullantı qazlarının etibarlı təmizləyici sistemi ilə təchiz olunmuşdur. Alman 

ekosertifikatlaşdırma  əməliyyatının  diqqətini  cəlb  edir.  Əvvələr  yalnız 

Almaniyanin  ekonişanı  olan  ―Mavi  mələk‖  və    ―Yaşıl  nöqtə‖  indi  ümum-

avropa əhəmiyyətlidir.