Mantiq. Reja

Taqqoslanadigan tushunchalar 
umumiy belgilarga ega bo’lgan, mazmuni va hajmi 
jihatidan bir-biriga yaqin turgan tushunchalardir. Masalan, «Metallurg» va «Ishchi» tushunchalari 
ana shunday taqqoslanadigan tushunchalar hisoblanadi. 
Taqqoslanmaydigan tushunchalar
esa, bir-biri bilan uzoq aloqada bo’lgan, ko’p hollarda 
moddiy yoki ideal bo’lishdan boshqa umumiy belgiga ega bo’lmagan predmetlarni aks ettiruvchi 
tushunchalardir. «Ijtimoiy progress» va «Zuxro yulduzi», «Ideal gaz» va «Go’zallik» 
tushunchalari taqqoslanmaydigan tushunchalar deb hisoblanadi. Mantiqda taqqoslanmaydigan 
tushunchalar o’rtasidagi mantiqiy munosabatlar o’rganilmaydi.
Taqqoslanadigan 
tushunchalar
esa hajm jihatidan 
sig’ishadigan
va 
sig’ishmaydigan 
bo’ladi. 
Sig’ishadigan tushunchalar
ning hajmi bir-biriga butunlay, to’laligicha yoki qisman mos 
keladi. Ular o’rtasida 
uch xil
munosabat mavjud: 
moslik
, 
qisman moslik
va 
bo’ysunish
.
MOSLIK MUNOSABATIDAGI tushunchalar
bitta predmetni (predmetlar sinfini) aks 
ettiruvchi tushunchalar bo’lib, ular bir-biridan faqat mazmuni bilangina farq qiladi. 
Masalan,
«
I.A. Karimov», «O’zbekiston Respublikasining Prezidenti» tushunchalari xuddi shu 
munosabatda mavjuddir
.
Buni quyidagi sxema yordamida ko’rsatish mumkin. 
A
- I.A. Karimov. 
V
- O’zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti.
А.В. 

---

 
QISMAN MOSLIK
munosabatidagi tushunchalarning hajmi qisman umumiylikka ega. 
Masalan: 
A
-Sportchi. 
V
-Talaba. 
 
Bo’ysunish munosabatida
tushunchalardan birining hajmi ikkinchisining hajmiga to’liq 
kirib, uni tashkil qiluvchi qism hisoblanadi. Masalan: