Maxsus fanlarkafedrasi defektologiya asoslari

III. Yakuniy bosqich (5 daqiqa)	3.1. Mavzu bo‘yicha yakuniy xulosa qiladi. 3.2. Guruhlarga o‘zaro qo‘ygan baholarini e’lon qiladi. O‘quv mashg‘ulotini natijalarini sharhlaydi. 3.3. Mustaqil ishlashlari uchun vazifa beradi: mavzuning keyingi rejasi savollariga tayyorlanib kelish, nazorat savollariga og‘zaki javob berish (3-ilova).
Eshitadilar. Vazifani yozib oladilar.

1-ilova (4.1)
«NUTQ NUQSONLARINING OLDINI OLISH VA BARTARAF ETISH YO’LLARI » ma’ruza mashg‘ulotida talabalar faoliyatini baholash ko‘rsatkichlari va mezonlari
1,5 – 2 ball - «a’lo»
1,0 – 1,4 ball - «yaxshi»
0,5 – 0,9 ball - «qoniqarli»
0 - 0,4 ball - «qoniqarsiz»


Ekspert guruhlari ish natijalarini baholash mezonlari

M ye z o n l a r	Maks. ball	Guruh faoliyati natijalarini bahosi
Ma’lumotning to‘laligi	1,0
Ma’lumotning aniq, chizmali tarzda taqdim etilganligi	0,5
Guruh ishtirokchilarining faolligi (to‘ldirish, savollar berish, javoblar berish)	0,5
Ballarning maksimal hajmi	2

2-ilova (4.1)

Эксперт varag‘i Harakat-tayanch azolari jarohatlangan bolalar serebral falajipoliomielit (shol kasalligi asorati) harakat-tayanch azolarining turli tо‘g‘ma va orttirilgan deformasiyasi – artrogripoz oyoq-qо‘llarning majruxligi axondroplaziya yoki xondrodistrofiya – tana, bо‘yin, boshning normal rivojlanayotgan bir paytida tug‘ma oyoq-qо‘l suyaklri о‘sishining orqada qolishi miopatiya – mushak tо‘qimalarida moddaalmashinuvi bilan bog‘liq bо‘lgan irsiy kasallikda mushaklar yaxshi qisqarmaydi,kishi qо‘l-oyoqnixarakatga keltiraolmaydi.

3-ilova (4.1)

O‘z-o‘zini tekshirish va baholash uchun nazorat savollar va vazifalar:

1. 
   Logopediya qanday fan?
   
2. 
   Logopediya fanining vazifalari nimalardan iborat?
   
3. 
   Logopediya qaysi fanlar bilan bog‘liq?
   
4. 
   Logopediya fanining metodologik asosini nimalar tashkil etadi?
   
5. 
   Logopediya fanining prinsiplari.
   
6. 
   “Nutq nuqsonlari” tushunchasini tariflab bering.
   
7. 
   Kelib chiqish sabablariga ko‘ra nutq nuqsonlarining qaysi xillari mavjud?
   

(4-ilova)
Mavzu: Nutq nuqsonlarining tavsifi
Reja:

1. 
   Nutq nuqsonlari
   
2. 
   Nutq buzilishlarning turlari.
   
3. 
   Logopediya fanida tovushlar hosil qilish.
   

Tayanch so’z va iboralar: O.V.Pravdina, nutq nuqsonlari, nutq buzulishlar, funksional harakterdagi buzilishlar, markaziy nutq buzilishlar, pereferik buzulishlar, artikulasion apparat, funksional buzilishlar

Nutq nuqsoni logopediya fanida muayyan tilning me’yorlaridan chetga chiqish deb ta’riflanadi. O.V.Pravdina o’zining «Logopediya» kitobida logopedik nutq nuqsonlarini quyidagicha xarakterlagan:

1. 
   Nutq nuqsoni o’z-o’zidan barham topmaydi, balki vaqt o’tgan sari yanada mustahkamlanib, zo’rayib boradi.
   
2. 
   Nutq nuqsoni gapiruvchining yoshiga mos kelmaydi.
   
3. 
   Nutqiy nuqsonlari bo’lgan kishilar logopedik yordamga muhtoj bo’ladi.
   
4. 
   Og’ir nutq nuqsoni kishining nafaqat nutqiga, balki umumiy rivojlanishiga ham salbiy ta’sir ko’rsatadi.
   

Yuqoridagi ko’rsatilgan nutq nuqsonlari o’z xususiyatlari jihatidan bolalarda va katta yoshdagi kishilarda ba’zan vaqtincha uchrab turadigan nutqiy kamchiliklardan farq qiladi. Yosh bolalarda, keyinchalik o’zidan-o’zi to’g’rilanib, barham topib ketadi.Kattalarda esa bunday hodisalar asosan charchash, hayajonlanish, asabiylashish natijasida uchrab turadi.Ular ko’pincha o’z xatolarini sezib, bularni tuzatishga harakat qiladilar.Goho esa sezmasliklari ham mumkin.Lekin vaqti bilan bunday xatolar ham o’z-o’zidan to’g’rilanib ketadi.Nutqiy nuqsonlar ajnabiylarda, boshqa millatli kishilarda ham kuzatilishi mumkin.Ular tilni o’rganib borganlari sari, nutqdagi kamchiliklar barham topib boraveradi.
Hamma nutq buzilishilari kelib chiqish sabablariga ko’ra ikki guruhga bo’linadi.