MƏDƏNİYYƏt və turizm naziRLİYİ F. KÖÇƏRLİ adına respublika uşAQ

                                                                         Rusiya Federasiyasının Xalq artisti Y. Simonov.
 
 
Bədəlbəyli Şəmsi Bədəlbəy oğlu — tanınmış Azərbaycan 
aktyoru və rejissoru, Azərbaycanın xalq artisti 
23  fevral  1911-ci  ildə  –  ġəmsi  Bədəlbəyli  Azərbaycanın  qədim 
mədəniyyət  mərkəzi  olan  ġuĢa  Ģəhərində  görkəmli  pedaqoq  və 
ictimai  xadim  Bədəlbəy  Bədəlbəylinin  (1875-1932)  və  Rəhimə 
xanım Qacarın (1880-1966) ailəsində dünyaya gəlmiĢdir. 
Bakıda  orta  məktəbdə  ibtidai  təhsil  almıĢdır.  Orta  məktəbi 
bitirdikdən 
sonra 
ġ.Bədəlbəyli 
Azərbaycan 
Pedaqoji 
Texnikumuna  daxil  olur.  1927-1932-ci  illərdə  Azərbaycan 
Dövlət  Konservatoriyasında  təhsil  alır:  iki  il  xalq  çalğı  alətləri 
Ģöbəsində,  daha  sonra  kompozisiya  nəzəriyyəsi  sinfində  Üzeyir  Hacıbəylinin  tələbəsi 
olur.  1939-cu  il,  23  oktyabr  -  Azərbaycan  Dövlət  Dram  Teatrında  ġ.Bədəlbəylinin 
rejissor  kimi  ilk  müstəqil  iĢi  olaraq,  C.Məmmədquluzadənin  "Ölülər"  əsəri  tamaĢaya 
qoyulur.  Bu,  onun  yaradıcılığında  yeni  mərhələnin  baĢlanğıcı  olur.  ġ.Bədəlbəyliyə 
Azərbaycan incəsənətinin inkiĢafında böyük nailiyyətlərinə görə Azərbaycan Ali Soveti 
Pəyasət  Heyəti  tərəfindən  əməkdar  incəsənət  xadimi  fəxri  adı  verilir.  ġ.Bədəlbəyli 
bundan  sonrakı  illərdə  də  bir  sıra  hökümət  mükafatlarına  layiq  görülmüĢ,  fəxri 
fərmanlarla,  orden  və  medallarla  təltif  olunmuĢdur.  1943-1949-cu  illərdə  Azərbaycan 
Dövlət Musiqili Komediya Teatrında bədii rəhbər vəzifəsinə təyin olunur. 1946-cı il, 17 
iyul - Azərbaycan Dövlət Musiqili Komediya Teatrının səhnəsində F.Əmirovun "Gözün 
aydın"  musiqili  komediyası  ġ.Bədəlbəyli  tərəfindən  tamaĢaya  qoyulur.  1948-ci  il,  31 
dekabr  -  ġ.Bədəlbəyli  həmin  səhnədə  S.Ələsgərovun  "Ulduz"  musiqili  komediyasına 
quruluĢ  verir.  Azərbaycan  Dövlət  Musiqili  Komediya  Teatrında  ġ.Bədəlbəyli  1947-ci 
ildə  Ü.Hacıbəylinin  "O  olmasın,  bu  olsun",  1956-cı  ildə  "ArĢın  mal  alan"  musiqili 
komediyalarına  yeni  quruluĢ  vermiĢdir.  1952-ci  ildə  Azərbaycan  Dövlət  Akademik 
Opera və Balet Teatrında Ü.Hacıbəylinin "Koroğlu" operasına yeni quruluĢ verir. 1987-
ci il, 24 mayda ġəmsi Bədəlbəyli vəfat etmiĢ, Bakıda Fəxri xiyabanda dəfn olunmuĢdur. 
Filmoqrafiya: O qızı tapın (film, 1970), Axırıncı aĢırım (film, 1971)(tammetrajlı bədii 
film)  -  rol:  ġabanzadə,  Xatirələr  sahili  (film,  1972),  Ömrün  səhifələri  (film,  1974), 
Tikdim  ki,  izim  qala.  III  film  (film,  1998),  Hər  Ģey  olduğu  kimi.  BeĢinci  film.  RəĢid 
Behbudov (film, 2000),  Maestro Niyazi (film, 2007) və s.  
 
 
 

56 
 
24.Xalq rəssamı Oqtay Sadıqzadənin anadan olmasının 95 illiyi 
 (24.02.1921-20.12.2014) 
Sadıqzadə Oqtay - Müasir Azərbaycan təsviri sənətinin 
görkəmli nümayəndəsi, Azərbaycan Respublikası xalq 
rəssamı, Azərbaycan Respublikası əməkdar incəsənət 
xadimi, Azərbaycan Respublikası Dövlət 
Mükafatı laureatı, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 
fərdi təqaüdçüsü (11.06.2002).
 
Oqtay Sadıqzadənin 
yaradıcılığı hər zaman sənətsevərlərin diqqət mərkəzində 
olub və dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. Rəssamın 
müstəqil respublikamızın ali mükafatları olan ―Şərəf‖ və 
―Şöhrət‖ ordenləri ilə təltif edilməsi onun sənətinə, şəxsiyyətinə diqqət və 
ehtiramın parlaq ifadəsidir. O, 2014-cü ildə təsviri sənətin inkişafında xidmətlərinə 
görə Azərbaycan Respublikasının Dövlət mükafatına layiq görülüb.  
Oqtay  Sadıqzadə 24  fevral 1921-ci  il Xızıda Azərbaycan  ədəbiyyatının  tanınmıĢ 
nümayəndələri- yazıçı Seyid Hüseynin və Ģairə Ümgülsümün ailəsində anadan olub. O, 
1935–1939-cu  illərdə Bakı  Rəssamlıq  Texnikumunda təhsil  alaraq  ilk  əsərləri  ilə 
sənətĢünasların  diqqətini  cəlb  edib.   Təhsilini  davam  etdirmək  üçün  o, Surikov  adına 
Moskva  Dövlət  Rəssamlıq  Ġnstitutunadaxil  olub  və  1956-cı  ildə  oranı  qrafika  ixtisası 
üzrə  bitirib.  Azərbaycan incəsənətinin inkiĢafında  xüsusi  xidmətləri  ilə  seçilən  fırça 
ustasına çevrilib. Milli rəssamlıq sənətinin inkiĢafında müstəsna rol oynayan sənətkarın 
ayrı-ayrı  janr  və  mövzularda  yaratdığı  boyakarlıq  və qrafika əsərləri  dövrün  sənət 
salnaməsi  olub,  təsvir  formalarının  sadəliyi  və  rəngarəngliyi  ilə  səciyyələnərək 
incəsənət 
tariximizdə 
özünəməxsus  yer  tutur.  Azərbaycan  Milli  Elmlər 
Akademiyasının  
Nizami 
Gəncəvi 
adına 
Milli 
Azərbaycan 
Ədəbiyyatı 
Muzeyinin, Azərbaycan  Milli  Tarixi  Muzeyinin, Üzeyir  Hacıbəyli, Hüseyn  Cavid, 
Səməd Vurğun və Bülbülün ev muzeylərinin tərtibatında rəssamın əsərlərinə xüsusi yer 
verilib.  Rəssamın  Azərbaycan  xalqının  görkəmli  Ģəxsiyyətlərinin  portretlərindən  ibarət 
rəsmlər qalereyası milli mədəniyyətimizə dərin hörmət aĢılamaqla yanaĢı, nadir kolorit 
bütövlüyü və səlisliyi ilə səciyyələnir. Onun obrazların təkrarolunmazlığı, kompozisiya 
üsullarının  müxtəlifliyi  və  rəngkarlıq  həllinin  mükəmməlliyi  ilə  seçilən  ―Nizami 
Gəncəvi  və  dünya  mədəniyyəti‖  adlı  monumental  silsilə  əsərləri,  Qətran  Təbrizinin, 
XurĢidbanu  Natəvanın  portretləri,  ―1937-ci  il  repressiyasının  qurbanları‖  tablosu  və 
―Hüseyn  Cavidin  aləmi‖  triptixi  məhz  bu  qəbildəndir.  Sənətkarın  əsərləri Azərbaycan 
Dövlət Ġncəsənət Muzeyində, eləcə də Tretyakov Qalereyası kimi  mötəbər  mədəniyyət 
mərkəzində  nümayiĢ  etdirilir, Amerika  BirləĢmiĢ  ġtatları, Almaniya, Kanada, Ġsrail və 
digər  ölkələrdəki  Ģəxsi  kolleksiyalarda  saxlanılır.  Azərbaycanda  müasir  rəssamlıq 
məktəbinin  təĢəkkülü  və  inkiĢafında  Oqtay  Sadıqzadənin  böyük  xidmətləri  vardır. 
Pedaqoji  sahədə  səmərəli  fəaliyyət  göstərməklə  o,  özünün  zəngin  bilik  və  təcrübəsini 
gənc  rəssamlar  nəslinin  yetiĢdirilməsi  iĢinə  həsr  etmiĢdir.  Oqtay  Sadıqzadə 20 
dekabr 2014-cü ildə 93 yaĢında Bakı Ģəhərində vəfat etmiĢdir.  
 

57 
 
26.Xalq artisti Sofya Hüseynovanın anadan olmasının 90 illiyi   
(26.02.1926-30.06.2015) 
Sofya Hüseynova C.Məmmədquluzadə adına 
Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının aparıcı 
aktrisası komik, psixoloji və dramatik rolların 
məharətli ifaçısı; Azərbaycanın xalq artisti, Şöhrət 
Ordenli 
 
 
 
Sofya  Hüseynova  26  fevral  1926-cı  ildə  Bakı  Ģəhərində  anadan  olub.  Qızlıq  soyadı 
Ġsmayılovadır.  Atası  Həsən  Ġsmayılov  hərbçi,  anası  Xədicə  Qazıyeva  isə  aktrisa  olub. 
Atası  iĢləməyə Naxçıvana göndərilir  və  burda  Naxçıvanın  ilk  aktrisası  olan  Xədicə 
xanımla  tanıĢ  olur.  Sofya  Hüseynova  orta  məktəbi  Naxçıvanda  bitirib.  ġagird 
vaxtlarında  uĢaq  rollarında  səhnəyə  çıxıb.  Anasının  tövsiyəsi  ilə  1944-cü  ildən  teatrın 
truppasına daxil olub. 1945-ci ildə qısa müddət Zaqatala DDT-də iĢlədikdən sonra yenə 
Naxçıvana  qayıdıb.  Sofya  Hüseynova  1  iyun  1974-cü  ildə  Azərbaycan 
Respublikasının əməkdar  artisti,  1  dekabr  1982-ci  ildə xalq  artisti fəxri  adları  ilə  təltif 
olunub. Ğülnar və Xuraman, Fitnə ("Vaqif" və "Fərhad və ġirin" Səməd Vurğun), Sara 
və  Gülnisə,  Susanna,  Nadya  ("Solğun  çiçəklər",  "Aydın"  və  "Oqtay  Eloğlu",  Cəfər 
Cabbarlı),  Tərgül  ("Məhsəti",  Kəmalə  Ağayeva),  Humay  ("Komsomol  poeması", 
Ġsgəndər CoĢqun), Zöhrə ("EĢq və intiqam", Süleyman Sani Axundov), Nərminə ("Göz 
həkimi", Ġslam Səfərli), Zalxa ("Toy", Sabit Rəhman), GünəĢ ("GünəĢ", Hüseyn Razi), 
Tanya ("Alınmaz qala", Həsən Elsevər), Tovuz xanım ("Bir cüt bədmüĢk ağacı", Əkrəm 
Əylisli), Gülnaz və Sənəm, Gülçöhrə, Minnət xanım ("MəĢədi Ġbad", "ArĢın mal alan" 
və "Ər və arvad", Üzeyir bəy Hacıbəyov), Gülcamal ("Qatır Məmməd", Zeynal Xəlil), 
Qızbacı ("Hicran", Sabit Rəhman və Emin Sabitoğlu), ġölə xanım ("Özümüz bilərik", 
ġıxəli  Qurbanov  və  Süleyman  Ələsgərov),  Güllücə  ("Dan  ulduzu",  Cahangir 
Məmmədov) rolları aktrisanın yaradıcılıq nailiyyətləri sayılır. Milli koloriti həmiĢə əsas 
götürən aktrisa, eyni zamanda əcnəbi dramaturqların pyeslərinin tamaĢalarında oynadığı 
obrazların  yaĢadığı  dövrün  etiket  qaydalarını,  sosial  mənĢəyini,  kübar  davranıĢ  tərzini 
dərindən mənimsəyib. Mənimsədiklərini isə ifa etdiyi rollarda yaradıcılıqla reallaĢdırıb. 
Bu  baxımdan  kruçinina,  Larisa  ("Günahsız  müqəssirlər"  və  "Cehizsiz  qız",  Aleksandr 
Ostrovski), Liana ("Bostan iti", Lope de Veqa), Xanuma ("Xanuma", Avksenti Saqareli) 
rolları aktrisanın ifasında məharətlə oynanılmıĢdır. Aktrisa 30 iyun 2015-ci il tarixində 
89 yaĢında vəfat edib. 
Filmoqrafiya:Tale yükü (film, 1997) və s. 
 
 

58 
 
Milli qəhrəmanlıq zirvəsi 
 
2.Kərimov Bəşir Bəylər oğlunun 40 illiyi  (02.02.1976-17.03.1995) 
 
Bəşir Kərimov — Azərbaycanın Milli 
Qəhrəmanı; Qarabağ müharibəsi şəhidi. 
 
 
 
 
 
 
2  fevral 1976-cı  ildə Füzuli  rayonunun Qacar  kəndində  anadan  olmuĢdur. 1983-cü  ildə 
burada  orta  məktəbə  getmiĢ, 1991-ci  ildə  səkkizinci  sinfi  bitirərək  texniki-peĢə 
məktəbində  təhsilini  davam  etdirmiĢdir.  Erməni  qəsbkarları  bu  illərdə Qarabağa geniĢ 
planlı hücumlar edir Azərbaycanın əsrlərdən yadigar torpaqlarını iĢğal edirdilər. 
BəĢir 1993-cü  ildə  artıq  döyüĢ  meydanlarında  idi…o,  burada  patron  daĢıyır,  əsgərlərə 
yemək  çatdırılmasında  iĢtirak  edirdi. 1993-cü  il  ermənilər Qacar kəndinə  hücum 
etdikləri  vaxt  BəĢir  də  qanlı  döyüĢə  girmiĢdi. Füzuli  rayonuiĢğal  edildikdən  sonra  isə 
onun ailəsi ĠmiĢli rayonunda məskunlaĢır. 1994-cü il 19 may BəĢir Milli Ordu sıralarına 
çağırılır. 1995-ci  il 13-17  mart  hadisələri zamanı  o,  dövltəçiliyimiz  uğrunda  silahlı 
dəstənin  zərərsizləĢdirilməsində  iĢtirak  edir  və  bu  qarĢıdurma  zamanı  Kərimov  BəĢir 
qardaĢ gülləsindən həlak oldu. Bakı Ģəhərinin ġəhidlər xiyabanında dəfn edilmiĢdir. 
Azərbaycan Respublikası prezidentinin 4 aprel 1995-ci il tarixli, 307 saylı fərmanı 
ilə  Kərimov  Bəşir  Bəylər  oğluna  ölümündən  sonra  "Azərbaycanın  Milli 
Qəhrəmanı" adı verilmişdir. 
 
                                   Göz açıb dünyaya gəldiyim gündən, 
                                  Ömrümü adına bağlamışam mən. 
                                  Sənsiz mən kiməm ki, vətən, ay vətən, 
                                 Ay arzum, diləyim, ruhum, vicdanım 
                                   Könlümün sevinci azərbaycanım. 
                                                                                                                    Seyran Cavadov 
 
 
 
 

59 
 
Mart 
Əlamətdar tarixi günlər və bayramlar 
Ümumdünya Ucadan Oxu Günü 02.03. 
Azərbaycan Respublikasının BMT - nin üzvlüyünə qəbul olunduğu gün (02.03.1992) 
Ümumdünya Yazıçı Günü- 03.03.1986  
Bədən tərbiyəsi və idman günü (05.03.2005)  
Beynəlxalq Qadınlar günü (08.03.1857) 
 Milli Teatr günü (10.03.1873)  
 Novruz bayramı (20-21.03) 
Beynəlxalq MeĢə Günü- 21.03.1971.  
Beynəlxalq poeziya günü (21.03.1999) 
Beynəlxalq Kuklaçı Günü – 21.03.2003.  
―Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı‖ fəxri adının təsis edildiyi gün (25.03.1992) 
Beynəlxalq teatr günü.  YUNESKO və Beynəlxalq Teatr Ġnstitutunun təĢəbbüsü ilə 
1961- ci ildən təqvimə salınıb.(27.03.1961) 
Tariximizin qan yaddaşı 
Azərbaycanlıların soyqırımı günü    (31.03. 1918)   
Yubilyar yazıçı və şairlər 
ġairə Hökumə Billurinin 90 illiyi (03. 03.1926-1999) 
Tənqidçi, ədəbiyyatĢünas YaĢar Qarayevin 80 illiyi (05.03.1936-2002) 
Yazıçı Fərman Eyvazlının 85 illiyi (06.03.1931-1996) 
ƏdəbiyyatĢünas, tənqidçi Vəkil Hacılının  80 illiyi (06.03.1936-20.03.2008) 
Xalq Ģairi Süleyman Rüstəmin 110 illiyi (12.03.1906-1989) 
Yazıçı Əmir Mustafayevin 80 illiyi (12.03.1936) 
Yazıçı, dramaturq Nahid Hacızadənin 80 illiyi (14. 03.1936) 
ġair, tərcüməçi Ġsa Ġsmayılzadənin 75 illiyi (15.03.1941-1997) 
ġair Ələkbər Salahzadənin 75 illiyi (15.03.1941) 
ġair, tənqidçi, ədəbiyyatĢünas Ġsmayıl Vəlibəyli (Öməroğlu) 65 illiyi (16.03.1951) 
ġair Böyükağa Qasımzadənin 100 illiyi (18.03.1916-1957) 
Xalq Ģairi Səməd Vurğunun 110 illiyi (21.03.1906-1956) 
Yazıçı, publisist Nurəddin Babayevin 95 illiyi (21.03.1921-1991) 
Yazıçı Ġsa Hümmətovun 85 illiyi (21.03.1931-1990) 
Yazıçı Nemət Veysəllinin 75 illiyi (21.03.1941) 
Aktyor Kazım Ziyanın 120 illiyi (21.03.1896-1956)  
ġair Əli Kərimin 85 illiyi (22.03.1931-1969) 
Yazıçı Seyran Səxavətin 70 illiyi (23.03.1946) 
Xarici ədəbiyyat 
Norveç yazıçısı Klaus Hagerupun 70 illiyi (05.03.1946)  
  
 
 

60 
 
 İncəsənət 
Xalq artisti AğadadaĢ Qurbanovun 105 illiyi  (08. 03.1911-1965) 
Bəstəkar Zakir Bağırovun 100 illiyi (1916-1996) 
Aktyor, rejissor Hüseyn Ərəblinskinin 135 illiyi (1881-1919) 
Xalq artisti Ələkbər Seyfinin 115 illiyi (1901-1977)  
Xalq artisti Sidqi Ruhullanın 130 illiyi (1886-1959) 
Xanəndə Cabbar Qaryağdıoğlunun 155 illiyi (1861-1944) 
Xalq artisti Rafiq Babayevin 80 illiyi (31.03.1936-19.03.1994) 
 
Milli qəhrəmanlıq zirvəsi 
Nəzərli Hikmət Baba oğlu  (07.03.1966-26.02.1992) 
Ġbrahimov Nurəddin Ġslam oğlu (16.03.1951-10.02.1995) 
Nəsrəddinov Rafiq Hüseyn oğlu  (18.03.1961-06.09.1992) 
Əsədov Əsəd Soltan oğlu (22.03.1956- 29.10.1991) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

61 
 
MART 
Əlamətdar tarixi günlər və bayramlar 
2.Ümumdünya Ucadan Oxu Günü -2 mart tarixdən LitWorld şirkətinin təşəbbüsü 
ilə mart ayının birinci həftəsinin çərşənbə günü qeyd olunur.  
 
 
 
 
 Lit  World  Ģirkətinin  təĢəbbüsü  ilə  hər  il  mart  ayının  birinci  həftəsinin  çərĢənbə  günü 
Ümumdünya Ucadan Oxu Günü qeyd olunur. Bu günü qeyd etmənin məqsədi mütaliəni 
ətraf dünya  ilə qarĢılıqlı  təsir  üsulu və   öz  emosiyalarını baĢqa  insanlara səslənən söz 
vasitəsilə  çatdırmaq  imkanı  kimi  göstərməkdir.  Bu  Gün  –  Söz,  Kitab,  Mütaliə 
bayramıdır.  Bu  ümumdünya  aksiyasında  iĢtirak  etməklə,  insanlar  dünyadakı  bütün 
uĢaqların savad alması hüququnu dəstəkləyirlər. Hal-hazırda Ümumdünya Ucadan Oxu 
Günü dünyanın 80-dən artıq ölkəsində bir milyondan çox insan tərəfindən qeyd olunur. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

62 
 
2.Azərbaycan Respublikasının BMT-nin üzvlüyünə qəbul olunduğu  gün (1992) 
 “Azərbaycan  Respublikası  dünya  birliyi  ilə  tam  hüquqlu  inteqrasiyaya  istiqamət 
götürmüşdür və bunun üçün bütün imkanlara malikdir.”
  
                                                                                                       Ümummillilider Heydər Əliyev 
                                                                                  
Məlum  olduğu  kimi,  mühüm  geosiyasi  məkanda 
yerləĢən  Azərbaycan  Respublikasının  1991-ci  il 
oktyabrın  18-də  öz  dövlət  müstəqilliyini  bəyan 
etməsi  və  80-ci  illərin  sonu  90-cı  illərin 
əvvəllərində  beynəlxalq  aləmdə  baĢ  verən 
dəyiĢikliklər milli dövlətçilik prinsiplərinə uyğun 
yeni xarici siyasət kursunun formalaĢdırılması və 
həyata  keçirilməsini  ən  vacib  məsələ  kimi  ön 
plana  çəkdi. Qısa  müddət  ərzində dünyanın  bir  sıra  dövlətləri  tərəfindən  rəsmi  surətdə 
tanınmıĢ  Azərbaycan  Respublikası  1992-ci  il  martın  2-də  BMT-nin  üzvlüyünə  qəbul 
edildi. Bu dövrdə yeni formalaĢmağa baĢlayan Azərbaycanın müstəqil xarici siyasəti, ilk 
növbədə,  ölkənin  ərazi  bütövlüyünün  və  suverenliyinin  tezliklə  bərpa  edilməsi,  qonĢu 
dövlətlərlə mehriban və qarĢılıqlı surətdə faydalı münasibətlərin inkiĢaf etdirilməsi, yeni 
dünya nizamı çərçivəsində regional və qlobal proseslərdə ölkənin fəal iĢtirakının təmin 
edilməsi,  regionda  sabitliyin  və  təhlükəsizliyin  gücləndirilməsi,  Avropa  və  Trans-
Atlantik  strukturlarına  inteqrasiya  məsələlərinə  və  s.  yönəldilmiĢdi.  Azərbaycan 
Respublikası dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra, dövlətçiliyini inkiĢaf etdirərək 
möhkəmləndirmək üçün tarixi fürsət əldə etmiĢ oldu. Belə bir Ģəraitdə milli dövlətçilik 
prinsiplərinə  uyğun  olaraq  yeni  xarici  siyasət  kursunun  formalaĢdırılması  və  həyata 
keçirilməsi  ən  vacib  məsələ  kimi  qarĢıda  dururdu.  Əsas  prioritet  istiqamət  isə  hərbi 
iĢğal,  etnik  təmizləmə,  bir  milyona  yaxın  azərbaycanlı  qaçqın  və  məcburi  köçkünün 
hüquqlarının  kobudcasına  pozulması,  ölkənin  böyük  bir  hissəsində  tarixi  və  mədəni 
irsimizin  ermənilər  tərəfindən  dağıdılması  faktlarını  özündə  cəmləĢdirən  Ermənistanın 
Azərbaycana  qarĢı  təcavüzü  ölkənin  təhlükəsizlik  mühitinin  əsas  təyinedici  amili  oldu 
və  bu  da  öz  növbəsində  Azərbaycanın  təhlükəsizlik  və  xarici  siyasətinin 
formalaĢdırılmasında əsas rol oynadı.   
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

63 
 
3.Ümumdünya Yazıçı Günü 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Maraqlı tarixi olan bu  bayram 1921-ciildə PEN-klub (bu ad ingiliscə üç sözün poets 
(Ģair), essayists (oçerkçi) və nvelists (novella, roman müəllifi) –ilk həriflərindən yaranan 
qısaltmadır‖ qeyd olunmağa baĢlayıb. 1923-cü ildə isə Londonda PEN-klubun ilk 
beynəlxalq konqresi keçirilib. 1986-cı il yanvarın 12-dən 18-dək artıq PEN-klubun  sayca 
48-ci beynəlxalq konqresi baĢ tutub. Məhz həmin konqresin iĢtirakçıları mart ayının 3-ü 
Yazıçının ―Ümumdünya Sülh Günü‖ elan   edilməsi  barədə  qərar  qəbul  ediblər.  Həmin 
vaxtadək  artıq  dünyanın  yüzdən çox ölkəsində    PEN-mərkəzləri  fəaliyyət  göstərirdi. Bir 
sıra  ölkələrdə  bu  bayram  sadəcə,  ―Yazıçı  günü‖  adlanır  və  bir  növ  daha  çox  fərqlənmiĢ 
ədibləri təbrik etmək və mükafatlandırmaq üçün münasib gün kimi qeyd olunur. 
Bayramı  keçirməkdə  məqsəd  ―Dördüncü  hakimiyyət‖in  -  demokratik  mətbuatın  mənfi 
aspektlərinə  qarĢı  çıxmağa,  yalan  yazılara,  məqsədli  təhriflərə,  faktların  bilərəkdən 
saxtalaĢdırılmasına, yaxud siyasi, qrup və Ģəxsi maraqlar naminə gerçəyin vicdansızcasına 
yozulmasına  yol  verməməyə  çağıran  peĢə  bayramıdır.  Qeyd  edək  ki,  eyni  adlı  təĢkilat  – 
PEN klub bizim ölkəmizdə də yaradılıb. Üzvləri də kifayət qədər tanınmıĢ adamlardır.  
Bu  təĢkilat  ölkəmizdə    2011-  ci  ildə  yaradılıb  və  prezidenti  postuna  Çingiz  Abdullayev 
seçilib. Bütün dünyada fəaliyyət göstərən PEN klubun məqsəd və vəzifələri bizdə də hədəf 
götürülüb.  Ölkəmizdə    PEN  klubun  digər  məqsədi  Azərbaycan  yazıçılarını  dünya 
ölkələrində tanıtdırmaqdır: Bu da təbii ki, tərcümə vasitəsilə mümkündür. Bu günün qeyd 
olunmasında  məqsəd  Azərbaycanla  baĢqa  ölkələr  arasında  mədəni  körpülər  yaratmaqdır. 
Amerika, Yaponiya, Çin və s. ölkələrin yazıçıları ilə yaxından tanıĢ olmaq, onları ölkəmizə 
dəvət  etmək,  mətbuat  konfransları  keçirmək,  həmçinin  öz  yazıçılarımızı  həmin  ölkələrə 
göndərməkdir. PEN klubun üzvləri ən istedadlı, görkəmli və fəal yazıçılardır.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

64 
 
5.Bədən tərbiyəsi və idman günü 
 
“İdman, bədən tərbiyəsi xalqın sağlamlığı ilə bağlı olan mühüm sosial sahədir. 
Azərbaycan bayrağı dünyada, demək olar ki, iki dəfə qaldırılır. Bu, bir Azərbaycanın 
dövlət başçısı hər hansı ölkəyə gələrkən və bir də idmançılarımız beynəlxalq 
yarışlarda çempion adını qazanarkən baş verir. Azərbaycan himni səslənir, dövlət 
bayrağı qaldırılır”. 
                                                                     
Ümummillilider Heydər Əliyev 
5  mart  ölkəmizdə  Bədən  tərbiyəsi  və  Ġdman 
günüdür.  Bu  tarix  Prezident  Ġlham  Əliyevin 
―Bədən  tərbiyəsi  və  idman  günü‖nün  təsis 
edilməsi  haqqında  4  mart  2005-ci  il  tarixli 
Sərəncamına  əsasən  qeyd  edilir.  Ölkəmizdə 
idmanın  inkiĢafı  isə  ildən-ilə  geniĢ  vüsət  alır. 
Azərbaycanda  Bədən  tərbiyəsi  və  Ġdman 
gününün  martın  5-də  qeyd  olunması  təsadüfi 
deyil.  Məhz  1995-ci  il  martın  5-də  ulu  öndər  Heydər  Əliyev   Bakı  Ġdman  Sarayında 
dünya  və  Avropa  çempionatlarının  qalibləri  və  mükafatçıları  ilə  görüĢüb,  Ġdman 
Fondunu  təsis  edib, bədən tərbiyəsi  və  idmanın  inkiĢafında  yeni  strategiyanın  təməlini 
qoyub. Prezident  Ġlham Əliyevin hələ 1997-ci ildə Milli Olimpiya Komitəsinin rəhbər 
seçilməsindən  sonra  ölkəmizdə  idmana,  bədən  tərbiyəsinə  diqqət  daha  da  artdı.  Və 
idmanın maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, idmançıların peĢəkar səviyyədə 
hazırlanmasına göstərilən qayğı isə tezliklə öz  müsbət nəticəsini göstərdi. 2008-ci ilin 
avqustunda  Pekində  keçirilən  Olimpiya  oyunlarında  Azərbaycan  idmançılarının 
qazandığı  qələbəni  xüsusilə  qeyd  etmək  lazımdır.  Pekin  Oimpiya  oyunlarında 
Azərbaycan  7  medal  qazandı  və  dünyanın  iki  yüzdən  çox  ölkəsi  arasında  38-ci  yeri 
tutdu.  Olimpiya  oyunlarında  qazanılan  bu  qələbə  də,  heç  Ģübhəsiz,  dövlətin  idmana 
münasibətinin  nəticəsi  idi.  Azərbaycan  idmançılarının  müxtəlif  səviyyəli  beynəlxalq 
yarıĢlarda beĢ mindən artıq medala layiq görülməsi, Olimpiya oyunlarında qazanılan 4 
qızıl, 3 gümüĢ və 9 bürünc medal böyük tarixi nailiyyətdir. Heydər Əliyev Fondunun 
Prezidenti,  Azərbaycanın  Birinci  xanımı,  Azərbaycan  Gimnastika  Federasiyasının 
Prezidenti  Mehriban  xanım  Əliyevanın  ölkəmizdə  idmana  qayğısı  da  bu  sahənin 
inkiĢafına  böyük  töhfələr  verir.  Azərbaycan  idmanı  əsl  yüksəliĢ  dövrünü  yaĢayır. 
Prezident  Ġlham  Əliyevin  rəhbərliyi  ilə  ölkədə  idmanın  və  bədən  tərbiyəsinin  inkiĢafı 
sahəsində  ardıcıl  olaraq  görülən  tədbirlər  Azərbaycanı  həm  də  idman  dövləti  kimi 
tanıdır.  ―Sağlam  bədəndə  sağlam  ruh  olar‖  pirinsipinə  söykənərək  demək  olar  ki, 
Azərbaycan həm də sağlam gəncliyi və sağlam gələcəyi olan bir dövlətdir. 
 
 
 
 
 
 

65