MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

 

Çiling tədarükü üçün plantasiya salmaq  

Plantasiyanın salınmasında  əsas məqsəd,  əkin materialı (çiling) hazırlamaq üçün pöhrə yetişdirməkdir. 

Plantasiya salmaq üçün təsərrüfatda yalnız əkilməsi təklif olunan qovaq növləri və sortlarından istifadə etmək 

lazımdır. Bu məqsədlə seçilmiş torpaq sahəsi düzən, su ilə təmin olunmuş və əlverişli fiziki-mexaniki xassələrə 

malik olmalıdır. Əkin üçün torpağı 30-35 sm dərinlikdə şumlamaq və yuxarıda göstərilən qayda üzrə hazırlamaq 

lazımdır.  

Plantasiya salmaq üçün birillik pöhrələrdən hazırlanan çilinglərdən və ya 1-2 illik tinglərdən istifadə etmək 

olar. Bu məqsədlə birillik tinglərdən istifalə etmək daha əlverişli hesab edilir.  

Sahədə torpağın münbitliyindən və aparılacaq qulluq işlərinin növündən asılı olaraq, plantasiyada bitkilərin 

arası 0,4-1 m, cərgələrin arası isə 0,8-2,0 m olmalıdır.  

Plantasiyanı 2 üsulla – kolşəkilli və ştamb saxlamaqla salmaq olar: 

K o l ş ə k i l l i  p l a n t a s i y a l a r saldıqda əkilmiş bitkilər kök boğazından və ya ona yaxın yerdən 

kəsilir.  

Ş t a m b l ı  p l a n t a s i y a l a r d a əkilmiş bitkilər 0,5-1 m qədər hündürlükdən kəsilir.  

Xarici ölkələrdə əsasən kolşəkilli plantasiyalardan istifadə edilir və əkilmiş bitkilər yer səthindən 10-20 sm 

hündürlükdən kəsilir.  

Respublikanın Qarabağ, Mil-Muğan,  Şirvan, Gəncə-Qazax düzənliklərində  və  Şəki-Şirvan zonasında 

aparılan təcrübə  işlərinin nəticələri göstərmişdir ki, plantasiyada bitkiləri 0,5 m hündürlükdən kəsdikdə sayca 

çox və keyfiyyətcə yaxşı  əkin materialı (çiling) əldə edilir (Cəlilov, 1972). Bu üsulun tətbiq edilməsinin 

əhəmiyyətli cəhətlərindən biri də odur ki, qulluq işləri aparmaq və pöhrələri kəsmək asan olur.  

Adətən əkinin 2-ci ilində etibarən plantasiyadan istifadə edilməyə başlanılır. Plantasiyadan maksimum əkin 

materialı 3-5 yaşlarında alınır. Plantasiyanın istismar müddəti orta hesabla 10-12 il hesab olunur.  

Təcrübələr göstərir ki, Qarabağ, Mil-Muğan və  Şirvan zonası düzənliklərində plantasiya birillik köklü 

tinglərlə salındıqda,  əkinin birinci ilindən etibarən orada çiling hazırlamaq üçün xeyli pöhrə  əmələ  gəlir. Bir 

hektar plantasiya sahəsindən əkinin 1-ci ilində 50-60 min, 2-ci ilində 500-600 min və 3-cü ilində isə 1 milyona 

yaxın  əkin üçün yararlı çiling tədarükü etmək olar. Çiling üçün yararlı pöhrələri  əsas gövdədən 2-4 sm 

hündürlükdən (aralı), xırda pöhrələri isə gövdəyə birləşən yerdən kəsmək lazımdır.  

---

 

299

Plantasiyaya qulluq işləri sahəni vaxtaşırı suvarmaqdan və  gətmənləməkdən ibarətdir.  Əkinin 1-ci ilində 

sahənin 7-8 dəfə suvarılması  və 3-4 dəfə alaq edilməsi tələb olunur. Sonrakı illərdə suvarma və alaqvurma 

işlərini tədricən azaltmaq olar.