“Menejment” fanining predmeti, mazmuni va vazifalari



Yüklə 52,26 Kb.
səhifə3/18
tarix14.09.2023
ölçüsü52,26 Kb.
#143413
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18
javoblar

Menejment qonunlari va tamoyillari
16. Менежментнинг қонун-қоидалари ва тамойиллари.
Иктисодиётни бошкаришда конунлардан канчалик тулик ва изчил фойдаланилса, мехнат сарфи шунчалик самарали булади. Ва, аксинча, бошкариш жараёнида иктисодий конунларни хисобга олмаслик жамият учун кутилмаган, салбий окибатларга олиб келади. Шу сабабли бошкарув конунларини урганишда уларга факат амал килишни эмас, балки бошкарув жараёнида онгли равишда фойдаланиш куп жихатдан уларни урганиш билан боғлик. Конунлар канчалик чукур урганилса, улардан амалда туғри фойдаланиш имкониятлари шунчалик ортади.
Курастилган шаклни тахлил этиш жараёнида учта узаро боғлик ва кетма-кет, иктисодий конунлар тизимидан фойдаланилган холда ечиладиган масалаларни куриб утиш зарур: - мавжуд конунларни уларнинг у ёки бу боскичда намоён булиш хусусиятларини хисобга олган холда чукур ва хар тамонлама билиш; - иктисодий ва ижтимоий ривожланиш максадларини белгилаш ва уларни хал этиш йулларини аниклаш; - хужалик юритишнинг бозор иктисодиёти шароитида ривожлантириш ва унга мос шакл ва услубларни куллаш.
Иктисодиётни бошкариш тизимида иктисодий конунлар етакчилик килади. Инсонлар мехнатини эркин бирлаштирувчи ва тартибга солувчи бошкарув тизими максадларини аник белгилаш, уларни амалга ошириш йулларини излаш, эришилган натижаларга бахо бериш, иктисодий самарадорликда акс этувчи иктисодий конунларнинг талабларини аник хисобга олиш лозим.
1. Жамият эхтиёжларини мумкин кадар ресурсларни кам сарфлаб, эхтиёжни иложи борича тулик кондириш конуни.
2. Киймат конуни ёки нарх конуни. Товарларнинг пулда ифодаланган киймати нарх деб аталади. Нарх эса талаб ва таклифга боғлик равишда аникланади. Нарх бозор барометридир: агар талаб ва нарх юкори булса, ишлаб чикариш кенгаяди. Талаб ва нарх пасайганда ишлаб чикариш кискаради. Талаб хажми ва таркиби таклиф хажми ва таркибига тенг булган холдаги нарх мувозанат нархи дейилади.
3. Талаб конуни. Унинг мазмуни шундан иборатки нарх канча юкори булса, талаб шунчалик кам булади. Талаб харидорнинг тулов имкони ифодалайди. Бунда талаб эластиклиги коэффициенти кандай аникланишини куриб чикамиз: талаб хажмининг усиши % Кталаб элас.= ______________________________________________ нархларнинг пасайиши %
4. Таклиф конуни. У нарх ортиши билан таклиф ортишини ифодалайди. Талкиф – товар ва хизматларнинг нархдаги кийматидир. Бунда таклиф эластиклиги коэффициенти куйидагига тенг: таклиф усиши хажми % Кталаб элас.= ______________________________________________ нархнинг усиши %
5. Ракобат конунининг мохияти шундан иборатки, ракобат шароитида зарар курмай, энг яхши натижага эришиб булмайди, чунки барча товар ишлаб чикарувчилар даромадининг ошиш тартибини урнатиб булмайди.
6. Истеьмолчи нуктаи назаридан нафлилик конуни. Нафликтовар ва хизматлар истеъмолидан коникишни билдиради. Умумий нафлилик маълум товар ва хизмат бирлигидан коникишни билдиради; сунгги нафлик – шу товар ва хизматнинг яна сотиб олишдан коникишни билдиради.
Шундай килиб, бозор муносабатлари шаклланаётган шароитда иктисодий конунлардан фойдаланиш имкониятлари хар томонлама кенгайиб боради.

Менежмент принциплари (тамойиллари) Тамойил фаолият юритиш, халкнинг асосий коидаси, етакчи ғоядир. Илмий адабиётларда одатда бошкарув тамойиллари деганда иктисодиётга рахбарлик килишда асосланадиган асосий коида, йул – йурик, хулк-меъёрлари тушунилади. Бошкарув тамойиллари иктисодиёт конунлари таъсири натижасида бошкарув усулларига боғлик ходисалар мохиятини акс эттиради. Бошкарув механизми шаклини куйидагича ифодалаш мумкин: конунлар тамойиллар услублар усуллар Бошкарув тамойиллари узаро боғлик ва биргаликда кулланилиши лозим. Асосий тамойилларга куйидагилар киради:
1. Бошкарувда яккабошчилик ва коллегиялик тамойили. Яккабошчилик тамойили бевосита ишлаб чикаришда ишлаб чикариш персонали аъзоларининг ягона рахбар буйрукларига катъий буйсунишини талаб килади. Юкори даражадаги рахбар куйи буғин рахбари ваколатига кирувчи масалаларни хал этмаслиги лозим.
2. Илмий тамойили. Бошкарувда волюнтаризмни инкор килувчи иктисодий конунлар, жамият ривожланишининг обьектив йуналишларини, бу сохада миллий ва чет эл тажрибаси кулланилишини такозо килади.
3. Режалилик тамойили. Бозор иктисодиёти шароитида ишлаб чикаришни режали бошкариш, бизнес ва стратегик режасини тузиш иктисодий сиёсатларни амалга оширишнинг мухим шартидир. Бу тамойил ишлаб чикариш ривожланишининг узок муддатга мулжалланган йуналишлари, суръатлари ва нисбатларини, белгилашни ифодалайди.
4. Бошкарув шакл ва усулларини такомиллаштириб бориш тамойили. Бозор иктисодиёти шароитида бошкарувнинг уч шакли мавжуд. Хусусий, жамоа, давлат бошкаруви. Бошкарувнинг хусусий шаклида мулкдор якка узи карор кабул килади ва бутун иш учун жавобгар булади.
5. Кадрлар танлаш ва жойлаштириш тамойили. Бозор иктисодиёти шароитида кадрларни танлаш ва жой-жойига куйиш мухим ахамият касб этади. Бозор муносабатлари бошкарув кадрларига катъий талаблар куяди, уларнинг ишбилармонлик сифатлари, ишлаб чикариш олдида турган масалаларни белгилайди.
6. Агентлар мустакиллиги ва эркинлиги тамойили. Бозорда агентлар фаолияти иктисодий жавобгарлик билан биргаликда амалга ошиши керак.
7. Шахсий ташаббус тамойили. Бозорда ишбилармон, омилкор, шахсий фойда учун харакат килувчи тадбирли кишилар фаолият юритиши керак.
8. Жавобгарлик ва таваккалчилик тамойили. Тадбиркор уз фаолияти учун жавобгар булади, бунда маълум таваккалчилик хам хисобга олинади, яъни тадбиркорнинг уз хукук мажбуриятлари булиши керак.



Yüklə 52,26 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   18




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin