Microsoft Word 2020-21 ijtimîiy majmua so'ngisi

Shaxsga orientirlangan ta’lim va uni amalga oshirish shartlari 
Shaxsga orientirlangan 
Ta’limning asosiy 
nazorat holati 
Amalga oshirish shartlari 

---

143 
Ta’lim 
oluvchilarning 
shaxsi - ta’lim tizimining 
maqsadi, 
prioritetli 
sub’ekt.
Ta’lim 
jarayonining 
barcha 
qatnashchilarini 
to‘laqonli rivojlanishi: 
•
O‘qitish 
jarayonini 
individuallashtirish 
va 
differensiyalashtirish: 
Kasbiy 
tayyorgarlik 
yo‘nalishlari 
bo‘yicha 
DTS 
talablariga 
rioya 
qilgan 
holda 
ta’lim 
oluvchi 
shaxsi 
rivojlanishini 
individual 
traektoriyasiga 
orientir 
olish.
•
Ta’lim 
oluvchini 
psixologik-kasbiy 
va 
shaxsiy 
xususiyatlarini, 
qobiliyatlarini 
hisobga 
olish.
Quyidagilarni 
nazarda 
tutuvchi 
diologik 
yondashuv: 
•
o‘quv 
jarayoni 
qatnashchilarini sub’ektiv 
o‘zaro harakati.
•
o‘quv 
jarayoni 
qatnashchilarini 
erkinlik 
darajasini ko‘paytirish 
•
shaxsni 
o‘z-o‘zini 
aktuallashtirishini va o‘z-
o‘zini taqdim etishini.
O‘quv 
jarayoni 
qatnashchilari faoliyatini 
shaxsni 
motivatsiyalashtirish bilan 
ta’minlash.
Ta’lim oluvchi shaxsini har tomonlama erkin va ijodiy rivojlanishi 
uchun komfortli, konfliktsiz va xavfsiz sharoitlarini ta’minlash, 
uning tabiiy imkoniyatlarini amalga oshirish.
Ta’lim beruvchi tomonidan ta’lim oluvchi shaxsini qabul qilish: 
uning maqsadlarini, hayajonlarini, qiziqishlarini, qarashlarini, 
munosabatlarini, ularni qimmatli xususiyat sifatida tan olish, ularga 
ishonish, uning kuchi va imkoniyatlariga ishonish.
Ta’lim texnologiyasini ishlab chiqish va amalga oshirish jarayonida 
quyidagilarni hisobga olish: 
•
ushbu bilim sohasida o‘qimishlilik darajasini va shaxs 
madaniyatining umumiy rivojlanganlik darajasini; 
•
ta’lim oluvchining psixologik – fiziologik xususiyatlarini: 
Har bir ta’lim oluvchi uchun, o‘quv dasturiga nisbatan individual 
xarakterga ega bo‘lgan o‘qitish dasturini tuzish uning individual 
xususiyatlariga asoslanadi va uning imkoniyatlariga, o‘qitish ta’siri 
ostida uni dinamik rivojlanishiga nozik moslashadi; unga o‘zligini 
anglashga, o‘zligiga aniqlik kiritishga, o‘z-o‘zini rivojlantirishga va 
o‘zining imkoniyatlarini amalga oshirishga yordam beradi.
Ta’lim oluvchining shaxsiy rivojlanishini aniqlash, keyin esa uni 
rivojlanish istiqbollarini yoki so‘nishini korreksiya qilish uchun 
ob’ektiv nazorat va tashhis qilish.
Ta’lim beruvchining umumiy pedagogik mahoratini, o‘z-o‘zini 
rivojlantirishni nafaqat professional sifatida, balki shaxs sifatida 
ham rivojlanish texnologiyasini ishlab chiqish va amalga oshirish.
O‘quv jarayonini ta’lim beruvchi va ta’lm oluvchining dialogi 
sifatida qurish hamda uni hamkorlikdagi dasturli faoliyatiga 
yo‘naltirish.
•
Ta’lim beruvchining vazifasi: 
•
ta’lim oluvchi bilan shaxsiy-teng huquqli pozitsiyani o‘rnatish: 
•
ta’lim oluvchini nafaqat o‘qitish, balki uni rivojlanishga 
rag‘batlantirish, uning mustaqil harakatlar bajarishiga sharoit 
yaratish: 
•
ta’lim oluvchilarda mustaqil tafakkur yuritishga, mustaqil 
rejalashtirish va muammolarni yechish yo‘llarini taklif qilish olingan 
natijalarni baholash va yoki tekshirishga tayyorlikka motivatsiyani 
shakllantirish.
Buning uchun quyidagilar amalga oshiriladi: 
•
holatli loyihalashtirish: 
•
mazmunli izlanuvchan dialog: 
•
o‘quv vazifalarini hayotiy muammolarning matniga qo‘shish: 
•
ta’lim oluvchilarda mustaqil o‘qish, o‘z-o‘zini aniqlash, 
mustaqillik, o‘zining imkoniyatlarini amalga oshirish va o‘z-o‘zini 
taqdim etish qobiliyatlarini rivojlantirish uchun sharoit yaratish.
Ushbu maqsad, o‘qitish va shaxsni rivojlantirish, ta’lim beruvchi 
hamda ta’lim oluvchi uchun hayotiy va kasbiy mohiyatga ega 
bo‘lganda, ushbu faoliyatga nisbatan mustahkam qiziqish paydo 
bo‘lganda, o‘qish va rivojlanish shaxsning hayotiy ehtiyojiga 
aylangandagina erishilgan deb hisoblanishi mumkin.

---

144 
Insonparvarlik-shaxsli ta’lim texnologiyalari,
avvalambor, o‘zining insonparvarlik 
mohiyati, shaxsni qo‘llab-quvvatlashga, unga yordam berishga qaratilgan psixoterapevtik 
yo‘nalganligi bilan ajralib turadi. Ular, bolaga nisbatan har tomonlama hurmat va muhabbat, 
uning ijodiy kuchiga optimistik ishonch g‘oyalarini o‘zida mujassam qiladi va majburlashdan 
voz kechadi.
Hamkorlik ta’lim texnogogiyalari
pedagog va bolaning sub’ekt-sub’ektli munosabatlarida 
demokratizmni, tenglikni, hamkorlikni amalga oshiradi. O‘qituvchi va o‘quvchi hamkorlik, 
hamijodkorlik holatida bo‘lib, birgalikda maqsadlarni, mazmunni ishlab chiqadilar, baho 
beradilar.
Erkin tarbiyalash ta’lim texnologiyalari
bolaga, uning hayot faoliyatidagi katta yoki 
kichik sohalarida erkin tanlov va mustaqillikni taqdim etishga aksent qiladi. Bola, tanlovni 
amalga oshirish paytida, natijaga tashqi ta’sir ostida emas, balki ichki da’vati orqali borib, 
sub’ekt pozitsiyasini eng yaxshi usul bilan amalga oshiradi.