Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc

To‘g‘ri qo‘l bilan pastdan irg‘itish 
Dastlabki holat: oyoqlar yelka kengligidan sal kengroq, 
o‘ng oyoq orqaroqda, o‘ng qo‘l bilakda yarim bukilgan, 
siltashda o‘ng qo‘l pastga-orqaga yo‘naltirilib, uloqtirish qo‘l 
haraktining oldinga-yuqoriga yo‘nalishida amalga oshiriladi
To‘g‘ri qo‘l bilan yonboshdan irg‘itish 
Dastlabki holat: oyoqlar yelka kengligidan sal kengroq, 
o‘ng oyoq orqada, o‘ng qo‘l predmet bilan-gavda yo‘nalishida, 
siltash vaqtida gavda tortilib, o‘ng qo‘l oxirigacha orqa 

---

-
151
-
uzatilib, gavda og‘irligi bukilgan holatdagi o‘ng oyoqqa 
tushiriladi. Siltash vaqtida o‘ng oyoq to‘g‘rilanadi, gavda 
chapga-oldinga o‘girilib, o‘ng qo‘l oldinga yo‘naltirilib, kaft 
yordamida predmet uloqtiriladi. 
Tirmashish – 
siklli harakatlar tipiga mansubdir. 
Tirmashib chiqish va tushish yugurishdagiga o‘xshash harakat 
elementlarining qisqa muddatli takroriga egadir: narvon 
zinapoyasiga har bir oyoqda tayanish va unda ikkala oyoqqa 
tayanib 
turishda 
qo‘l 
va 
oyoq 
navbatma-navbat 
harakatlantiriladi. Maktabgacha yoshdagi bolalar tirmashib 
chiqishning quyidagi turlarini egallaydilar: emaklab o‘tish, 
oshib o‘tish, oradan suqilib o‘tish, gorizontal va qiya 
tekistlikda (polda, gimnastika skameykasida) to‘rt (“sinf” 
o‘yini) oyoqlarni to‘g‘ri va chalishtirgan holda yengil 
sakrashlar, polga qadar qilib qo‘yilgan buyumlardan sakrab 
o‘tish mashqlari; burilib va qo‘llarni turlicha harakatlantirib 
bajariladigan sakrashlar; oldinga, orqaga yon tomonlarga siljib 
sakrashlar tavsiya etiladi. 
 

---

-
152
-
UMUMRIVOJLANTIRUVCHI MASHQLAR
. 
Umumrivojlantiruvchi mashqlar bu maxsus mashqlardir. 
Ular butun organizmning rivojlanishi va sog‘lomlashishida 
muxim rol o‘ynaydi va yelka kamari, gavda, oyoq kabi yirik 
muskul guruhlarining rivojlanishi va mustahkamlanishiga, 
bo‘g‘imlarning 
xarakatchan 
bo‘lishiga 
muskullar 
taranglashuvi va bo‘shashuvi jarayonini normallashtirishga 
yordam beradi. Bu mashqlarning vazifasi to‘g‘ri qad-qomatni 
shakllantirish, 
butun 
tayanch 
xarakat 
apparatini 
mustaxkamlash va qon aylanish, nafas olish, almashinish 
jarayonlari, asab tizimi faoliyatini yaxshilashdan iboratdir. 
Umumrivojlantiruvchi mashqlar harakatlarni idora qiluvchi 
oliy motor markazlari ishini faollashtiradi; tezkorlik, 
chaqqonlik, kuchlar nisbati, chidamlilik, egiluvchanlik kabi 
jismoniy sifatlarni namoyon qilishga yordam beradi, ijobiy-
emotsional kayfiyat uyg‘otadi.
Umumrivojlantiruvchi mashqlar bir necha guruhga 
bo‘linadi: 
1. Yelka kamari va qo‘l mushaklarini rivojlantirish va 
mustahkamlash uchun mashqlar. 
2. 
Gavda, 
orqa 
mushaklarini 
rivojlantirish 
va 
mustahkamlash uchun mashqlar. 
3. Oyoq va qorin mushaklarini rivojlantirish va 
mustahkamlash uchun mashqlar.