Microsoft Word F?LS?F? -d?rs v?saiti -b-5 eco

Rabindranat Taqor
 
(1861-1941) böyük yazıçı və şair olsa da fəlsəfə ilə ciddi 
maraqlanmışdı. Taqorun fəlsəfəsi - Ali Reallığa olan poetik münasibətə əsaslanır. 
Onun fikrincə Ali Varlıq – mənəvi reallıqdır. Ali Başlanğıc insana belə müraciət 
edir: “Mən səni sevirəm və səndən də məni sevməyi xahiş edirəm, bizim bir-birimi-
zə ehtiyacımız var”. Bu məsələdə Taqor upanişad təlimindən bəhrələnir. Bu təlimə 
görə şəxsiyyətsiz Mütləq Ali varlıqdır. Taqor upanişad təlimini qəbul etsə də, belə 
hesab edirdi ki, şəxsiyyətsiz Mütləq İnsan qarşısında özünü İlahi Şəxsiyyət kimi 
göstərir. Məhdudlaşmayanın (Ali Başlanğıcın) məhdudlaşması Şəxsiyyət deməkdir. 
Allah (Ali Başlanğıc) yaradan vaxt Şəxsiyyət kimi mövcud olur. 
Taqora görə insan idrakının üç mənbəyi var: duyğular, ağıl və hiss üzvləri. 
Duyğularla insan dünyanı dərk edir, ağıl vasitəsilə insan məntiqə əsaslanan elm və 
fəlsəfəni yaradır, yalnız hisslər vasitəsilə Ali Varlıq açılır, reallaşır. Taqor göstərir-
di ki, Ali Varlığın reallaşması insanı əsl rifaha gətirir. Məhəbbət isə ali rifahdır. Al-
lah (Ali Şəxsiyyət) insanı sevmək səadətinə çatmaq üçün yaradır. Bu isə o vaxt 
mümkün olur ki, sevən ilə sevilən ayrılıqda mövcud olurlar. Bu yolla Sonsuz Var-
lıq ayrılır ki, özünü reallaşdırmaq üçün ikilik yaratsın. Taqora görə insan haqqında 
əsl həqiqət onun ikili təbiətidir. İnsan Yerin oğlu və Göyün varisidir. Kökü palçıq-
da olan, çiçəyi isə parlaq günəş işığına tərəf yönələn, bataqlıqda bitən lotos kimi, 
insanın da iki qütbü var: onun sonlu qütbü zərurət dünyasında, sonsuz qütbü isə İla-
hi qüvvəyə doğru can atmasında yerləşir. Son mərhələdə biz ikilikdən vəhdətə doğ-

---

111
ru hərəkət edirik. Taqor məktublarının birində yazırdı: “Biz gərək bütün dar sərhəd-
ləri aradan qaldıraq və irəliyə baxaraq Buddanın, İsanın və Məhəmmədin birləşdiyi 
günü gözləyək”. 
R.Taqor 1913-cü ildə ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatına layiq görülmüşdü.