Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
ISLOMSHUNOSLIK - dinshunoslikning islom tarixi, manbalari va marosimlarini 
o‘rganuvchi, tadqiq qiluvchi sohasi. Islom dini va uning yozma manbalari paydo 
bo‘lgandan keyin I. islom tarqalgan mamlakatlarda, xususan, Movarounnahrda 
rivojlandi. Ayniqsa, hoz. O’zbekiston zaminida yetishib chiqqan imom Buxoriy, Abu Iso 
Termiziy, Hakim Termiziy, Abu Mansur Moturidiy, Abu Lays Samarqandiy, Zamaxshariy, 
Qaffol Shoshiy, Burhoniddin Marg‘inoniy, Abdulholiq G’ijduvoniy kabi faqih, ilohiyotchi, 
muhaddis, tafsirchilar boy ilmiy meros qoldirdilar. Islom tarixi va Qur’onni o‘rganish 
Yevropada 9-a.dan boshlangan. Amerika, Yevropa va Rossiya islomshunosligi va 
Qur’onshunosligida olib borilgan tadqiqotlar ko‘pligi, ma’lumotlarga boyligiga qaramay, 
ularda cheklanganlik, biryoqlamalik bor. Mamlakatimiz mustaqillikka erishgandan 
keyingina I. bo‘yicha ilmiy tadqiqot olib borish imkoniyati tug‘ildi. 1992 y.da Toshkent 
davlat sharqshunoslik in-tida I. kafedrasi, 1995 y.da Toshkentda Xalqaro islom 
tadqiqotlari markazi, 1999 y.da Toshkent islom un-ti ochildi. Universitet tarkibida I. 
bo‘yicha tadqiqot markazi tashkil qilindi. Bu ilm maskanlari islom dinini har tomonlama 
chuqur va puxta o‘rganish, uning asoslari, ahkomlari, jahon madaniyatining yuksalishiga 
qo‘shgan ulkan hissasini tadqiq qilish va natijalarini keng jamoatchilik diqqat-e’tiboriga 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
139
yetkazish yo‘lida faoliyat ko‘rsatmoqda. I. fan sifatida Toshkent islom un-ti va Toshkent 
davlat sharqshunoslik in-tida o‘qitilmoqda. 
 
ISMOIL (as) - Qur’onda nomi zikr qilingan payg‘ambarlardan biri. Ibrohim (as)ning 
ayoli Soradan farzandi yo‘q edi. Ibrohim (as) Allohga duo qilib farzand ato etishini 
so‘radi. Ibrohim (as)ning farzandga bo‘lgan ishtiyoqini sezgan Sora o‘zi farzand 
ko‘rmayotgani uchun Ibrohim (as)ga o‘zining Hojar ismli joriyasiga uylanishni tavsiya 
qiladi. Ibrohim (as) Hojarga uylangach, undan farzand ko‘radi va uni Ismoil deb 
nomlaydi. Hojar farzanddik bo‘lgach, Soraning nafsida unga nisbatan g‘ayirlik ko‘paya 
bordi va Ibrohim (as)dan uni farzandi bilan olisroq yerga olib borib qo‘yishini talab qildi. 
Allohning irodasi va amri hamda Soraning talabiga binoan Ibrohim (as) emizikli I.(as)ni 
o‘z onasi Hojar bilan birga bir cho‘lu biyobonga, hozirdagi Ka’ba yoniga olib borib qo‘ydi. 
Qaytib ketishi arafasida Hojarning nolasiga javoban Ibrohim (as) bu ishni Allohning amri 
bilan qilayotganini aytgach, u taskin topdi. Ibrohim (as) qaytgach, qoldirgan suv va 
oziqa tugab, Hojar o‘zi va farzandi uchun suv axtarib Safo va Marva tepaliklari orasida 
yetti marta u yokdan bu yoqqa yugurgan (hojilarning bu tepaliklar orasida yugurish 
ibodatining kelib chiqishi ushbu voqea bilan bog‘lanadi). Shu payt I.(as) oyog‘i ostidan 
Zamzam bulog‘i paydo bo‘ladi va undan muqaddas suv otilib chiqadi. Ibrohim (as) 
gohida kelib ulardan xabar olib ketar edi. Alloh Ibrohim (as)ni imtihon qilish maqsadida 
o‘zining suyukli farzandi I.(as)ni Alloh yo‘lida kurbonlik qilishga amr qiladi. Ibrohim (as) 
bu voqeani farzandi I.(as)ga aytganida u otasiga "Parvardigor nimaga amr qilgan bo‘lsa 
bajaravering, men roziman" - deb javob beradi. Ibrohim (as) farzandi I.(as)ni qurbonlik 
qilmoqchi bo‘lganida Allohdan xitob kelib I.(as) o‘rniga bir qo‘chqorni yuborib shuni 
so‘yishlikka amr qiladi. I.(as) voyaga yetgach, Allohning amriga binoan o‘z otasi Ibrohim 
(as) bilan birga Ka’bani bino kdladilar. I.(as) shu atrofda yashovchi Jurhum qabilasidagi 
bir qizga uylanadi, lekin bu ayolning noshukur va besabrligini bilgan I.(as) ushbu 
qabiladan yana boshqa bir qizga uylanadi. Ulardan arab tilini o‘rganadi. Rivoyatlarga 
ko‘ra, shim. arab qabilalarining hammasi I.(as)dan tarqalgan. I.(as) 137 y. umr ko‘rib, 
Makkada vafot etgani va onasi Hojar yoniga dafn qilingani rivoyat qilingan.