Microsoft Word Materiallar Full Mənim gənclərə xüsusi



Yüklə 10,69 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə106/144
tarix06.03.2017
ölçüsü10,69 Mb.
#10325
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   144

 

 

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

479 


 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

ГУМАНИЗАЦИЯ ОБУЧЕНИЯ КАК ОСНОВА ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ОБЩЕНИЯ                    

В УСЛОВИЯХ  ВЫСШЕЙ ШКОЛЫ 

 

магистрант : Сёнмяз Тофик оглы МУХТАРОВ 

Бакинский Славянский Университет 

Специальность : Теория и история педагогики 

Научный руководитель : д.п.н., проф. Кулиева Эллада Муса гызы 

senmez@mail.ru 

 

Гуманизация  – важная   составляющая  нового  педагогического   мышления, которая утверждает полисубъект-



ную основу учебного  процесса.  Основой образования становится  развитие  личности. Это приводит к изменению  

задач   стоящих  перед  преподавателем. Гуманизация  ставит  задачу  –  способствовать всевозможными  методами  

развитию  студента. Она требует  изменения  отношений  в  системе  «преподаватель- студент»  установления связей 

сотрудничества и сотворчества. 

Педагогическое  общение – это  комплекс  различных    методов  и  приёмов,  которые  обеспечивают  достижение 

целей обучения и определяют характер взаимодействия обучающего и обучаемого.  

Вуз отличается от общеобразовательной школы  формой и содержанием обучения. Одна из главных функций 

высшей школы - формирование личности специалиста.  

Вузовское педагогическое общение между преподавателем и студентом значительно отличается от школьного 

тем , что они приобщаются к общей профессии, а это положительно влияет на преодоление возрастного барьера, 

который мешает эффективной совместной деятельности. 

Взаимоотношения  в  учебном  процессе  должны  строиться  так,  когда  обе  стороны  общаются  на  равных,  как 

личности,  как  равноправные  участники  процесса  общения.  При  соблюдении  этого  условия  устанавливается  не 

межролевой контакт "преподаватель-студент", а межличностный контакт, в ходе которого  осуществляется диалог, 

следовательно,  и  наибольшая    открытость  и  восприимчивость  к  воздействиям  одного  участника  общения  на 

другого.  Создается  оптимальная  база  для  положительных  изменений  в  эмоциональной,  познавательной , 

поведенческой  сферах  каждого  из  участников  общения.  Замена  межролевого  общения - межличностным 

способствует  отходу  от  формализма    в  обучении.  Однако  переход  от  директивно-императивного  к 

демократическому,  равноправному способу общения, от монологического - к диалогическому общению никогда не 

произойдет,  если  к  нему  не  готовы  обе  стороны.  Для  того  чтобы  такой  вид  общения  реализовался,  необходимо 

сформировать  гуманистическое  по  характеру  коммуникативное  ядро  личности  как  у  студента,  так  и  у 

преподавателя.  

"Коммуникативное ядро личности" включает всевозможные психологические свойства, успевшие развиться у 

личности  и  проявляющиеся  в  общении.  Данные  свойства  отражают  опыт  общения  личности  с  различными 

категориями  людей, как отрицательный,  так  и  положительный. Важно  каждому участнику общения формировать 

положительный  опыт  и  прививать  культуру  общения,  вырабатывать  способность  видеть  в  человеке  высшую 

ценность, а в собеседнике, участнике общения - личность, столь же значимую, как и он сам. 

Оптимальность  вузовского  педагогического  общения,  зависит  от  преподавателя,  от  коммуникативной 

культуры  и  его  уровня  педагогического  мастерства.Для  установления  положительных  взаимоотношений  со 

студентами педагог обязан проявлять дружелюбие и уважение к каждому из участников учебного процесса, быть 

сопричастным к победам и поражениям, успехам и ошибкам обучаемых, сопереживать им.  

 

 



ИНТЕГРИРОВАННЫЙ УРОК В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ – ОДНА ИЗ                         

ФОРМ НЕТРАДИЦИОННОГО ОБРАЗОВАНИЯ 

 

Самира МЕЛИКОВА 

Бакинский Славянский Университет 

Педагогика и методика начального образования 

Доц. Д.Б. Джавадова 



melikovasamira@rambler.ru 

 

 В последние годы в методике преподавания время от времени появляются такие слова-названия как  “техноло-

гия учебного процесса”,  “методист-исследователь”, “мультимедийные средства”“ИКТ” и т.д.  

Латинское слово «integratio» принято к употреблению в 2 значениях: 



II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

480 


 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

3.  процесс  взаимного  приспособления  и  объединения  национальных  хозяйств  двух  и  более  государств  с 

однотипным общественным строем; 

4.  объединение в целом каких-либо частей, элементов. 

Исходя из вышесказанного, интеграция в методике преподавания – это процесс приспособления и объединения 

определенных элементов или частей разных видов учебной деятельности в единое целое при условии их целевой и 

функциональной однотипности. 

Интеграция  в образовании  необходима,  т.к.  у  современных школьников  из-за множества учебных дисциплин 

формируется фрагментарность мировоззрения и трудности с адаптацией в современном интегрированном мире. 

Интеграция  должна  проводиться  постепенно,  от  внутрипредметной  к  межпредметной.  Подготовка  к  урокам 

такого рода кропотлива. А для этого  преподаватель: 

5.  должен в полной мере владеть содержанием своего предмета; 

6.  хорошо знать содержание учебного предмета, с которым будет интеграция; 

7.  уметь создать для себя единую картину мира, единое пространство; 

8.  если же урок проводится несколькими учителями-предметниками, то между ними важна психологическая 

связь, должно быть взаимопонимание с полуслова. 

Существуют несколько типов уроков: 

первый – это урок формирования новых знаний, где решается комплекс задач, поставленных учителем путём 

сочетания разных методов, технологий  и средств. Формами проявления такого урока являются: урок-путешествие, 

урок-экскурсия,  урок-исследование, проблемный и мультимедийный урок. 

При данной форме организации применяются как объяснительно-иллюстративные, так и частично поисковые, 

исследовательские  методы  обучения,  дискуссии,  разнообразные  источники  знаний,  кинофрагменты,  программы 

телевидения,  интернет-технологии,  другие  технические  средства  обучения  и  контроля.  Также  широко 

используются  разнообразные  формы  работы  такие  как:  групповая,  звеньевая,  фронтальная,  индивидуальная, 

парная. 

На таких уроках создаются большие возможности для решения познавательных задач, высказывания предложений 

реализации творческого потенциала, словом создаются условия для полного развития личности учащегося. 

Второй тип - это урок–открытия нового знания. На данном уроке используются следующие формы обучения: 

урок-путешествие, урок-практикум, урок – деловая или ролевая игра, урок-сочинение, комбинированный урок. 

Далее  выделяется  урок  обобщения,  который  способствует  более  глубокому  усвоению  знаний,  высокому 

уровню обобщения, систематизации. Такие уроки  обычно проводятся после изучения крупных тем программы или 

в конце учебной четверти, года. К ним можно отнести и итоговые уроки. На уроке повторения и систематизации 

знаний  учащиеся  включаются  в  различные  виды  деятельности.  Проводятся  беседы,  дискуссии,  практикуется 

самостоятельное    выполнение  заданий,  решение  задач,  где,  наряду  с  беседой,  включаются  краткие  сообщения 

учащихся, выступления с устными ответами, посвященные разбираемому вопросу. 

Интегрированные  уроки  представляют  собой  достаточно  сложную  систему.  Для  того  чтобы  эффективно, 

профессионально  использовать  их  на  практике  необходимо  знать  теоретические  аспекты  интегрированного 

обучения, а также усвоить особенности их использования в начальной школе. 

Так  как  нет  однозначного  понимания  сущности  интеграции,  авторы,  занимающиеся  данной  проблемой, 

предлагают  разные  варианты  ее  решения.  Несмотря  на  отсутствие  единого  подхода  к  проблеме,  процесс 

интеграции - это  новый  современный  подход  на  пути  к  модернизации  образования,  ведущий  к  созданию 

предпосылок в формировании целостного представления об окружающей действительности у учащихся начальных 

классов. 

 

 



TƏLİM  MATERİALLARININ İNTEQRATİV YOLLA ÖYRƏDİLMƏSİ PROBLEMİ 

 

Əsmər SƏFƏRLİ 

Bakı Slavyan Universiteti 



esi.seferli@mail.ru 

 

Cəmiyyətin informasiyalaşması, demokratikləşməsi, cəmiyyətdə təhsilin rolunun artması, Azərbaycan Respublikasının 



Avropa və dünya təhsil məkanına inteqrasiyası, Boloniya prosesinə qoşulması bütövlükdə  təhsil sistemində, o cümlədən 

fasiləsiz pedaqoji təhsil sistemində  əsaslı islahatların aparılması  zərurətini yaradır. Müasir dövrdə informasiya-

kommunikasiya texnologiyalarının təhsil sisteminə inteqrasiyası ən mühüm məsələlərdən biridir. 

Sovet təhsil sisteminin “Eşit, yadda saxla!” tələbi  əvəzinə, indi Fransa və  İngiltərə sistemindəki “Axtar, düşün və 

öyrən!” metoduna üstünlük verilir. Əgər əvvəllər tədris prosesində biliklərin şagirdlərə hazır şəkildə mənimsədilməsi tələb 


II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

481 


 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

olunurdusa, indi şagirdin özünün tədris olunan mövzu ətrafında müstəqil fikr yürüdə bilməsinə, meylinin yaradıcılıq 

axtarışlarına doğru yönəldilməsinə daha çox diqqət yetirilməlidir. Bunun üçün müəllimin özü yeni-yeni metodlar düşünüb 

tapmalı, əvvəlki metodların müsbət cəhətlərini yaradıcı şəkildə, yeni tələblərə uyğunlaşdırıb fəaliyyətində tətbiq etməlidir. 

Azərbaycan təhsil sistemində inteqrativ üsuldan istifadə bir anlayış kimi son dövrlərdə  işlədilir və  təlim prosesində 

ondan istifadə  tələbi irəli sürülür. Ədəbiyyat proqramlarında “inteqrasiya” sözünə  təsadüf edilmir, lakin həmin anlayış 

mahiyyət etibarilə ona yaxın “fənlərarası əlaqə” adı ilə proqramda bir tələb kimi qoyulmuş və bir müddət (XX əsrin 70 - 90-

cı illərində) məktəblərdə müəllimlər ondan bir prinsip kimi istifadə etmişlər. Həmin anlayışlar (inteqrasiya və  fənlərarası 

əlaqə) bir-birinə olduqca yaxın anlayışdı, təlim prosesində onlardan bir prinsip kimi istifadə edilib, həmin  ənənə  bəzi 

müəllimlər tərəfindən indi də davam etdirilir. 

Ədəbiyyatdan təlim materiallarının inteqrativ yolla öyrədilməsi mənimsəməni xeyli asanlaşdırır. Bu yolla verilən bilik 

daha  əhatəli və möhkəm olur. Bəzən belə bir fikir səslənir ki, inteqrasiya bu vaxta qədər bizə  məlum olan və 

respublikamızda metodik cəhətdən kifayət dərəcədə  işlənən fənlərarası  əlaqə ilə üst-üstə düşür.  Əlbəttə, bu fikrə 

düşünmədən birmənalı cavab vermək düzgün olmaz. Belə bir fikiri ancaq məktəb təcrübəsi təsdiq, yaxud inkar edə bilər. 

İnteqrasiya ilə  fənlərarası  əlaqə mahiyyət etibari ilə bir-birinə yaxın anlayışlardır, lakin eyniyyət təşkil etmirlər. Bunlar 

arasında müəyyən fərq var. Tədqiqat göstərir ki, fənlərarası  əlaqə proqram materialları arasında yaranır,  əlaqədə 

əlaqələndiriləcək materialın şagirdlərə məlum olub-olmaması ön plana çəkilir. İnteqrasiyadan isə bu tələb olunmur. Şagird 

və  tələbələrə veriləcək bilik müxtəlif elm sahələrinə aid məlumatla  əlaqələndirilir, fikir qüvvətləndirilir, tamlaşdırılır, 

bütövləşdirilir. Bədii materialların izahında bunları bir-birindən ayrı düşünmək çətindir. Elə ədəbi-bədii materiallar var ki, 

onları  şagirdlərin nəzərinə çatdırmaq üçün onun açılması,  şərh edilən nümunələrdən aydın görmək olur. Ümumiləşmiş 

şəkildə demək lazımdır ki, xüsusilə çox yığcamlıq tələb edən poeziyada tez-tez müraciət olunan təşbeh, sineqdoxa, istiarə və 

s. kimi təsvir vasitələri inteqrativ ifadələrdir. Onların  şagirdlərə çatdırılması, həyati mənasını  və  mətndə  işlədildiyini 

məktəblilərə başa salmaq üçün əlavə məlumatlar tələb olunur. 

Qeyd edək ki, ədəbiyyat dərslərində fəndaxili əlaqələrdən istifadə edilməsinin özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır. Bəzi 

tərcümeyi-hal materiallarının ( aşağı siniflərdə həyat və yaradıcılıqları öyrənilən sənətkarlar) öyrədilməsində buna qismən 

nail olmaq asandır. Bədii əsərlərin məzmunun öyrədilməsi dərslərində bu, qeyri-mümkündür. Əgər müəllim hər hansı bədii 

əsərin təhlilinə qədər o əsərin məzmunu üzərində sinifdənxaric oxu və ya dərs prosesində geniş iş aparıbsa, şagirdlər həmin 

əsərin məzmunu öyrənmişsə, onda onlar müəllimin köməyi ilə həmin əsərin təhlilini qismən özləri araşdıra bilərlər. 

İnteqrasiya prinsipinin tələbinə görə, təlim prosesində müəllimin yeni mövzu ilə əlaqədar olaraq fəndaxili və fənlərarası 

əlaqələrdən elə bacarıqla və  səmərəli  şəkildə istifadə etməlidir ki, sinifdə mövzu ilə bağlı  zəngin informasiya bolluğu 

yaransın. Bu əlavə informasiyalar nə  qədər çox olsa və onlar mövzu ilə  sıx  əlaqələndirilsə, keçilmiş mövzu şagirdlər 

tərəfindən daha tez mənimsənilir və şagirdlər bir çox cəhətdən silahlanmış olarlar. 

 

 

 



AUTİST YENİYETMƏLƏRİN XÜSUSİYYƏTLƏRİ  

 

Tünzalə VERDİYEVA 

Azərbaycan Respublikası Təhsil Problemləri İnstitutu                                                                          



tunzaleverdiyeva@mail.ru 

 

Autizm sindromu üç yaşına qədər meydana çıxır və bütün həyat boyu davam edir. Autizmi bir sıra ölkələrdə xəstəlik, 



bəzilərində isə fərqlilik və qeyri adilik kimi qəbul edirlər. Autizmin bir psixoloji vəziyyət, eləcə də xəstəlik kimi ən ümumi 

xarakteristikası arasında sosial qarşılıqlı  əlaqələrdə, dil və ünsiyyət bacarıqlarında çatışmazlıq, təkrarlanan davranışlar, 

eyniliyə  həddindən çox bağlılıq kimi xüsusiyyətlər yer almaqdadır. Buna baxmayaraq bu sindromun nəzərə çarpan fiziki 

xüsusiyyətləri yoxdur. Autizm özünü erkən yaşlardan göstərsə də, daha çox yeniyetməlik dövründə büruzə verir.   

Yeniyetməlik dövrünün bəzi autist uşaqların inkişafına müsbət təsir etdiyi halda, bəzi autist uşaqların inkişafına mənfi 

təsir etdiyi müşahidə olunmuşdur. Belə ki, bəzi autist uşaqlarda ağırlaşma, yəni inkişafda geriləmə olmuşdur. Bu geriləmə 

sosial münasibətlərə  təsir etməklə yanaşı, bəzi hallarda nitqin itməsi və akademik bacarıqlarda nəzərəçarpan geriliklə 

təzahür edir. Bəzən bu dövrdə autist yeniyetmələr öz vəziyyətlərini dərk edirlər və bunun nəticəsində onlarda depressiya 

halı müşahidə olunur. 

Yeniyetməlik dövründə fiziki cəhətdən güclənən autistlər nisbətən aqressiv olurlar. Bəzi hallarda istəklərini və ya onları 

narahat edən hər hansı bir halı fiziki şiddət göstərməklə ifadə edə bilərlər. Bu dövrdə  qızların oğlanlara nəzərən daha 

aqressiv olduğu müşahidə edilmişdir. 

Bu dövrdə autist yeniyetmələr  əks cinsə maraq göstərə bilərlər. Lakin bu marağı ifadə etmək tərzləri yaşıdlarından 

fərqlidir. Autist yeniyetmələrin gender təsəvvürləri koqnitiv baxımdan daha aşağı səviyyədədir. Bura məhdud söz ehtiyatı, 

şablon fikirlər, təkrarçılıq və sairə  də aid edilir. Gender təsəvvürünün affektiv komponentinə özünə qarşı emosional 


II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

482 


 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

münasibət aid edilir. Yeniyetməlik yaş dövrü özündə kiçik məktəblilərin, eləcə  də böyük məktəblilərin bir sıra 

xüsusiyyətlərini birləşdirən, kifayət qədər mürəkkəb bir yaş dövrüdür. Yeniyetmə şəxsiyyətinin mühüm komponentlərindən 

biri və başlıcası öz daxili aləminə nüfuz, özünüdərkdir. Bu yaş dövründə özünüdərkin başlıca xüsusiyyəti identifikasiya 

(özünü bənzətmə) ilə bağlıdır. Özünüdərk üçün başlıca cəhət koqnitiv və emosianol sferadır. 

Autist uşaqlar üçün xatakterik olan xüsusiyyətlərdən başlıcası özünəqapanma, tənhalığa meyl etməkdir. Bu vəziyyət 

yeniyetməlik yaş dövründə özünü daha çox göstərir. Ümumiyyətlə yeniyetməlik yaşında  şagirdlər digər yaş dövrləri ilə 

müqayisədə daha çox tənhalığa meyl edirlər. 

Psixoloq və pedaqoqlar yeniyetmələrin tənhalığa meyl etmələrini başlıca olaraq şəxsi, sosial və situativ amillərlə 

əlaqələndirirlər.  Əlbəttə, burda amillərdən biri yeniyetmənin öz  “mən”inə  bələd olması ilə bağlıdırsa, digər səbəb kimi 

onların böyüklər və yaşıdları  tərəfindən başa düşülməmələri ilə bağlıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, mühiti dəyişən, 

öyrəndikləri ailə mühitindən ayrı düşən autist yeniyetmələr özlərini daha narahat hiss edir, daha aqressiv olurlar. Təlim 

prosesi onların koqnutiv inkişafına o qədər də  təsir etmir. Psixi inkişafında ləngimələr olan autist yeniyetmələr gələcək 

barədə az fikirləşir, öz gələcəklərini təsəvvür edə bilmirlər. Onlarda özünüidentifikasiya zəif olduğundan yeni mühitə, 

dəyişkənliyə uyğunlaşa bilmirlər və buna görə də yeni situasiyaya düşdükdə həyəcanlanır, özlərini itirirlər. Belə vəziyyətə 

onlar ikili reaksiya verirlər: ya həddən artıq passivləşir, müti olur, ya da çılğınlaşır, hiperaktiv olurlar.  

Autist yeniyetmələrin bəziləri özlərini  ətraf mühitdən izoliasiya edirlər. Autizmin və ya autistik yalnızlığın bütün 

əlamətlərini nümayiş etdirirlər. İnsanlardan uzaqlaşar, tənhalığı üstün tutarlar. Bu insanlar saatlarla otaqda tək başına qala 

bilərlər. Belə vəziyyətdə narahat edilmək istəməzlər. Tək qalmamaq üçün məcbur edildikdə çətinlik yaratmazlar, ancaq tək 

başına buraxıldıqda da öyrəndiklərini unudarlar. İnkişafları dayanar, hətta geriləmə müşahidə olunar. Bəziləri isə sosial 

fəaliyyətlərdə  iştirak edə bilərlər. Ancaq sosial bərabərliyi  şəxsi həyatlarında yaşaya bilməzlər. Yeniyetməlik dövründən 

etibarən autist insanların bir peşəyə yönləndirilməsi və sosial həyata daxil edilməsi çox vacibdir. Peşə  fəaliyyəti autist 

insanların rahat bir yetkinlik dövrü keçirtmələrini asanlaşdırır.  

Autizmi dərhal qəbul etmək lazımdır. Unutmaq olmaz ki, problemli bir uşağa sahib olmaq hər şeyin sonu demək deyil. 

Valideynlərin qəbul etməyi təxirə salması, problemi ortadan qaldırmayacaq. Əksinə, onlar daha sonra autizmi qəbul etmək 

üçün itiridikləri zamana görə kədərlənəcəklər.Valideyn uşağının vəziyyətini nə qədər erkən qəbul edərsə, onun və uşağının 

vəziyyəti bir o qədər daha yaxşı olacaq. Belə ki, vəziyyəti erkən qəbul etmək valideyni uşağın nələri bacarmadığı 

istiqamətindəki mənfi düşüncələrindən ayıraraq, uşağın potensialına fokuslanmağa və erkən müdaxilə ilə bu potensialı 

aşkara çıxarmağa kömək edər. Autist uşağın erkən diaqnozu və erkən müdaxilə  uşağın daha sürətli inkişafını təmin edir. 

 

 



 

 

İKİNCİ SİNİFDƏ RİYAZİYYATDAN ƏYLƏNCƏLİ MƏSƏLƏLƏRİN ÖYRƏDİLMƏSİ 



 

Pərvin QASIMOVA 

Qafqaz Üniversiteti 



 

 

Məktəb təcrübəsində şagirdlərə müxtəlif məzmunlu məsələlərin həllinin öyrədilməsi,biliklərə tam yiyələnmə,bacarıq və 

vərdişlərin qazanılması,əqli qabiliyyətlərin inkişafı,şəxsi keyfiyyətlərin yüksəldilməsinə kömək edir.İbtidai siniflərin 

mövcud dərsliklərində verilən məsələlər bu və ya digər anlayışın qavranılmasına xidmət edir.Lakin təhsilin təkmilləşdiril-

məsi ilə  məşğul olanlar müxtəlif terminlər altında verilən məsələlərlə  də maraqlanırlar.Bu baxımdan tip məsələlər vardır 

ki,onlar standart üsullarla həll olunmur.Həmin məsələlərin siniflər üzrə öyrədilən bölmələrə uyğun verilməsi ibtidai sinif 

müəllimlərinin işini asanlaşdırır.Həm də  şagirdlər həmin məsələlərin həllində aldıqları biliklərin tətbiqini görürlər.Bu 

məqsədlə məsələləri həlli ilə verməyi,meyodiki fikirləri də açıqlamağı nəzərdə tuturuq. 

 “1-dən 20-yə qədər ədədləri” öyrədərkən aşağıdakı çalışmaların həlli məqsədəuyğundur: 

1.Rəqəmlərinin cəmi 9-a bərabər olan,20-dən kiçik olan ikirəqəmli  ədədi yazın.Bu  ədədi iki 9-un cəmi  şəklində 

göstərmək olarmı?Bu ədədi digər eyni ədədlərin cəmi şəklində necə göstərmək olar? 

Bu tapşırığın verilməsi  şagirdlərin  ədədlərin vurulmasına,hazırlanması  məqsədini nəzərdə tutur.Odur ki,indi həllin 

aparılmasına baxaq: 

Axtarılan ədəd 18-dir,çünki 1+8=9.Başqa variant mümkün deyil,ola da bilməz.Belə ki,9 ədədini 1 və 8 ;8 və 1 

2 və 7;7 və 2 

3 və 6;6 və 3 

4 və 5;5 və 4 

kimi yazmaq olar.Digər halların hamısında 20-dən böyük ikirəqəmli  ədədlər alınır.18  ədədini 9+9 kimi göstərmək 

olar.Digər tərəfdən bu ədədi 18-i eyni toplananların cəmi şəklində göstərmək olar: 

18=6+6+6;18=3+3+3+3+3+3;18=2+2+2+2+2+2+2+2+2 

 Bu tapşırıqdan istifadə edərək,müəllimin 9 ədədinin tərkibini təkrar etmək imkanı da olur.Burada ancaq məsələnin həlli 

nəzərdə tutulmur,əsas odur ki,şagirdlərin aldığı düzgün cavabın yeganəliyi  əsaslandırılsın.Tapşırıq  şagirdlərin məntiqi 

təfəkkürünün inkişafına kömək edir,xüsusi halda analiz və sintez kimi məntiqi  əməliyyatın icrasına  şərait yaradır,nəzəri 



II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

483 


 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

biliklər  əsaında biliklərini  əsaslandırmaq bacarığı formalaşır.Ədədin eyni toplananların cəmi  şəklində göstərilməsi 

şagirdlərin şifahi hesablamalarının artırılmasına stimul yaradır. 

Əgər  şagirdlər çalışmanın həllində  çətinlik çəkərlərsə,onda müəllim düzgün cavabın tapılmasına kömək etmək 

məqsədilə ədədi eyni toplananların cəmi kimi göstərməyi deyə bilər (18=9+9;9=3+3+3;9 ədədi 3 dənə 3-ün,18 ədədi 2 dənə 

9-un cəmidir.Deməli,18 ədədi 2 dəfə 3-lərin 3 mislinə bərabərdir,18=3+3+3+3+3+3).Qeyd etdiyimiz kimi çalışma vurma 

anlayışının və vurma cədvəlinin öyrədilməsinə hazırlıq məqsədi güdür. 

2.Ədədi üçbucaq.Bu üçbucağın tərəfləri üzərində 1-dən 9-a qədər rəqəmləri elə düzün ki,hər bir tərəf üzərindəki 

ədədlərin cəmi 20-yə bərabər olsun.    

                                                                                                                                                              

Şagirdlər üçün çox maraqlı olan bu çalışmanın həlli  

düşündürücü olduğundan,düzgün həll şəkildəki 

kimi ola bilər.Şagirdlər çox variant təklif etsələr 

də qismən səhvlər edirlər.Bunları nəzərə alaraq, 

istiqamət verilməlidir.Bu tapşırığın verilməsin- 

də  məqsəd  şagirdlərin məntiqi təfəkkürünün inkişaf etdirilməsi,hesablama bacarıqlarının artırılması,özünənəzarətin 

artırılmasıdır. 

  “Onluqlar.100-ə qədər onluqlarla hesablama” öyrədilərkən müəllim aşağıdakı çalışmalardan istifadə edə bilər: 


Yüklə 10,69 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   144




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin