Microsoft Word Materiallar Full

 

SABİR AZƏRİ NƏSRİNDƏ MİLLİ ÖZÜNÜDƏRK MƏSƏLƏSİ 

 

Gülşanə XUDİYEVA 

Azərbaycan Dillər Universiteti 

[e-mail]

 

 

Milli özünüdərk problemi ədəbiyyatda bir neçə şəkildə təzahür edə bilər. Bu mənada tarixi mövzulara müraciət, folklor 

motivlərindən istifadə  və s. xarakterikdir. Yazıçı tarixi mövzuya müraciət etməklə xalqın qəhrəmanlıq tarixini əks etdirə 

bilir. Oxucuya süni şəkildə unutdurula bilən keçmişi xatırladır. Bu əsərlərdə əks olunan tarixi dövr və hadisələr oxucunu öz 

dövrünün hadisələrinə daha gözüaçıq yanaşmağa sövq edir.  

Sabir Azərinin “Duman çəkilir” povesti XX əsrin  əvvəllərində sovet hakimiyyətinin yeni qurulduğu dövrdə 

Azərbaycan kəndində baş verən hadisələri əks etdirir. Cəmiyyətin təlatümlü dəyişiklik və ya böhran dövrləri bədii ədəbiyyat 

üçün daim zəngin mövzu qaynağı olmuşdur. Bu povestdə müəllif sovet hakimiyyətinin bir sinif kimi məhv etdiyi bəylərin 

yaşadığı faciəni  əks etdirməyə  və yeni qurulan cəmiyyətin kin və nifrətlə yoğrulduğundan mahiyyət etibarilə çürük 

olduğunu aydınlaşdırmağa cəhd göstərir. Bu cəhd sovet yazıçısı üçün cəsarətli addım idi. Sabir Azərinin bu əsəri milli 

kimlik ştrixləri üzərində yazılıb. 

Əsərin  əsas qəhrəmanı  Cəlil bəy müsbət planda təqdim olunan qəhrəmandır. Cəlil bəy obrazı hökumətin 

manqurdlaşdırma siyasətinə qarşı yazıçının nümayiş etdirdiyi etiraz və müqaviməti idi. Ədəbi tənqid həmin dövrdə bu obraz 

haqqında kifayət qədər geniş və müsbət fikir səsləndirmədi. Yazıçının daha çox sosial ictimai problemlərə toxunan əsərləri 

təhlil olunur və  ya  “Duman  çəkilir” povestinin ümumi sənətkarlıq xüsusiyyətləri, mövzunun bədii həlli və s. haqda söz 

açılsa da Cəlil bəy obrazının milli xarakter kimi işlənməsi və obrazın simvolik yükü haqqında qeyd olunmur. 

---