Microsoft Word Норматова Шоира darslik 11. 02 2015. doc

 
2
 
- mashq
. Nuqtalar o‘rniga qavs ichidagi so‘zlarni kerakli shaklda 
qo‘ying
. 
Namuna: 
Juda charchagansan. Yotib ozgina dam (olmoq). – Juda 
charchagansan. Yotib ozgina dam ol. 
1.
Juda kech bo‘ldi. Men uyimga (bormoq) 2. Oyi, men bugun uyga 
kech boraman. Do‘stim bilan birga oshxonada ovqatlanaman. Shuning uchun 
meni kechki ovqatga (kutmaslik) 3. Sardorga ayting, u ertaga Baxtiyor bilan 
(uchrashmoq). 4. Men sizlarni mehmonga taklif qilmoqchiman, kechqurun 
soat oltida biznikiga (kelmoq). 5. Bugun kechqurun bo‘shmisan? Agar bo‘sh 
vaqting bo‘lsa, ikkalamiz tungi Toshkentni (aylanmoq). 6.Shifokor: Sizning 
do‘stingiz kasal, uning isitmasi bor. Bugun ishga (bormaslik), (yotmoq), (dori 
ichmoq). Siz unga ko‘proq suyuqlik (bermoq).
G R A M M A T I K A 
O‘ZBEK TILIDA HARAKATNING NOANIQ SHAKLINI 
IFODALOVCHI FE’LLARNING XUSUSIYATLARI 
(Harakat nomi) 
Harakat nomi
harakatning noaniq shaklini ifodalaydi. Ot kabi egalik, 
kelishik qo‘shimchalarini oladi, zamonni bildirmaydi: 
Hosil bo‘lishi: 
Fe’l+-sh/–ish– 
o‘qi
sh, 
kut
ish 
Fe’l+-moq – 
bilm
oq, 
gapir
moq 
(lug‘atlardagi shakl)
 
Fe’l+-v,-uv – 
tik
uv 
-sh-, -ish
shakli ko‘p ishlatiladi. 
Fe ‘l + – maslik 
bo‘lishsizlik ma’nosini bildiradi. 

---

37
Harakat nomi shakli modal so‘zlar bilan birgalikda qo‘llanadi. 
kerak 
shart 
O‘qi +
sh
(egalik qo‘sh.) mumkin ( emas) 
lozim 
zarur 
yoki 
kerak 
shart 
O‘qi+