O’zbek adiblari. Sobir Mirvaliyev – “Fan” nashriyoti - 1993
www.ziyouz.com кутубхонаси
29
UYG’UN
(1905—1990)
Mehnat
qahramoni, Hamza nomidagi Reslublika davlat mukofoti laureati Rahmatulla
Otaqo’zi o’g’li Uyg’un 1905 yili Qozog’iston jumhurlyati Jambul viloyatining Marki
qishlog’ida xizmatchi oilasida dunyoga keldi. U qishlog’idagi
maktabni tugatgach,
Toshkent pedagogika texnikumida o’qidi. 1925 yildan boshlab Toshkent qishloq xo’jalik
texnikumida o’zbek tili va adabiyotidan dars berdi.
1927 yili Samarqand Pedagogika akademiyasida o’qidi va Mirtemir, Hamid Olimjon,
Amin Umariy, Hasan Po’latlar bilan tanishdi. Uyg’un yoshligidan she’rlar yozib,
vaqtli
matbuotda faol ishtirok eta boshladi. 1929 yili shoirning «Bahor quvonchlari» nomli
birinchi she’rlar to’plami chop etildi. «Mart kunlari», «Cho’l», «Kolxozchi kiz», «Ukraina
yellari» kabi lirik she’rlari kitobxonlarnipg sevimli asariga aylandi.
30-yillarda shoirning «Ikkinchi kitob», «Quyosh o’lkasi», «She’rlar», «Muhabbat» kabi
yangi she’riy to’plamlari va bir qator hikoya va dostonlari bosilib chiqdi.
Ulug’ Vatan urushi yillarida xalqimizning fashizmga qarshi kurashdagi yuksak
vatanparvarlik fazilatlarini yurakdan kuylagan shoir she’riyati
yangi taraqqiyot
bosqichiga ko’tarildi. Uyg’un bu davrda «Ona» (1942), «Alisher Navoiy» (1943, Izzat
Sulton bilan hamkorlikda), «Qaltis hazil» (1944) kabi dramatik asarlar, komsediyalar
yaratdi.
Uyg’unning urushdan keyingi
yillardagi ijodida tinchlik, urush, kurash hamda
kishilarning fidokorona mehnatni motivlari xalqlar do’stligi mavzui bilan chambarchas
bog’lanib ketadi. Shoirning «Armug’on» (1941) «O’zbekiston» (1942), «Hayot chorlaydi»
(1954) kabi she’riy to’plamlari bosildi. Biroq, Uyg’un she’riyatida
hozirgi istiqlol davri
ruhiga mos kelmaydigan «Brigadir Karim», «Nazir otaning g’azabi» kabi bir qator
asarlari ham yo’q emas. U «Hayot qo’shig’i» (1947), «Oltinko’l», «Navbahor» (1948),
«So’nggi pushaymon» (1955) nomli dramatik asarlar yozdi. Uiing keyingi yillarda ijod
qilgan «Parvona» (1956), «Abu Rayhon Beruniy (1973), «Ibn Sino», «Zebunniso» kabi
sahna asarlari o’zbek dramaturgiyasining yaxshi namunalari bo’ldi.
Shoir va dramaturg Uyg’un faol jamoatchi sifatida 1951-1954 yillarda O’zbekiston
Yozuvchilar uyushmasi raisi bo’lib ishladi. U o’zbek adabiyoti
taraqqiyotidagi xizmatlari
uchun bir necha bor taqdirlandi.
1956 yili O’zbekistonda xizmat ko’rsatgai san’at arbobi, 1965 yili O’zbekiston xalq
shoiri faxriy unvonlariga sazovor bo’ldi. U Hamza nomidagi respublika Davlat mukofoti
laureati hamda Mehnat Qahramoni (1985) unvonlariga ham ega edi. Uyg’un 1974 yilda
O’zbekiston Fanlar akademiyasining muxbir a’zosi qilib saylangan edi.
Uygun Pushkin, M.
Lermontov, A. P. Chexov, N. Tolstoy, V. Shekspir kabi
yozuvchilarning asarlarini o’zbek tiliga tarjima qilgan. Uning asarlari qardosh xalqlar va
jahon xalqlarining ko’pgina tillariga tarjima qilingan.
Ijodkor o’z asarlari bilan o’zbek poeziyasi va dramaturgiyasi
rivojiga salmoqli hissa
qo’shgan sermahsul shoir va dramaturg sifatida taniqlidir. U 1990 yil fevral oyida 85
O’zbek adiblari. Sobir Mirvaliyev – “Fan” nashriyoti - 1993
Dostları ilə paylaş: