Microsoft Word xosrov v? Sirin-nizami g?NC?VI. doc Nİzami GƏNCƏVİ

Kcfındo. 

gol.  lozzot apar!

163

Açıb Zöhro 

K İ m i  

əl-qol hor biri,

Mizana qoyurdu orda dəyəri53.

Tomiz gəlin idim,  nıoıı aynlaraq 

Bir ovuc colobdon yaşadım uzaq.

Onlardan aynlıb yaşamaqçün to к.

Dedim:  т э п э bir qəsr 

tİKİlsin 

gərəıc.

Həsrətdən qəlbimi döndorib qana,

Мэпэ tiıcdirdilər belə bir bina.

Sobrimin  şohridir bu qara daşlar,

SobrtOK bu daşda bir acılıq var.

Bu can sıxan yeri onlar bəyəndi,

N eybyim , qatlaşdım,  sobrim 

t Ü K o n d i. "

Şirino söybdi  Şapur:  "Dur, gcdoı

Porvizin  omrino itaət edəıc."

Şirini Gülgünə mindirdi  noqqaş.

Arzu gülzarına apardı birbaş.

Çatınca Gülgüno  Şirinin əli 

ÜİKərdən vo aydan düşdü irəli.

Bir dövbt quşuydu dcyoson о  at,

SanKİ uçururdu onu dörd qanad.

Bir yanda qalmışdı Xosrov biqərar,

Sıxırdı qolbini uzun intizar.

Düzdür 

k İ , 

intizar сокток yamandır,

Sonu vüsal olsa, уепэ asandır.

No qodor xoş olur cofa сокогок.

Intizardan sonra arzuya yetməıc!..

XOSROVUN ATASININ ÖLMƏSİNDƏN 

XƏBƏR TUTMASI

Oturmuşdu bir gün şah yarı xumar,

Gözbyirdi,  boxti haçan ayılar?

Bir qasid 

tolosİK 

golib yanaşdı,

Fib Hindistandan 

hcKayot 

açdı.

Çin Kasası 

K İ m i  

Kİrpiyi 

nomdi.

164

Zənci 

t Ü K Ü  

Kİmi qam əti 

x o m d i .

165

Çin-zənci xətli bir 

moKtııb 

gotirdi: 

Çin - Zəngibar toxti  şahı itirdi.

Bu tünc xasiyyətli dövran dönüncən, 

Hürmüzü cylodi 

İ

k

İ

c o

 

gözdon.

Cüt incini ıcəsib minadan уепэ 

Iynəyə taxdılar bir sap ycrino. 

Pərdəsiz qoydular cüt oyunçunu, 

Sürmo deyil, millər incitdi onu. 

Ədalot YusiftOK qaçdı divandan,

Ona çoivdi  Yoqub dağını zaman54. 

Soııo verdi onun gözünü dünya,

Aldı nizosini. verdi bir əsa.

Dünyaya göz yumdu dünya salan, 

Dolandırmalısan  son  о diyan."

Taxta yaxın olan ıcəslər hor biri 

Yazıb anlatmışdı gizlicə  sirri: 

"Amandır, tez gol 

k İ ,  

götür bir todbir. 

Dünya əldən getdi, özünü yetir.

Başın gilablısa, orda yuma, gol.

Sözü ağzında 

k o s

. 

dilo uyma, gol!.." 

Xosrov zəmanədən ağır dord aldı, 

Kəməndi uzatdı,  pordoni  saldı.

Gördü 

k İ ,  

zamanın 

v o f a s ı  

yoxdur,

Bal ilə 

sirKosi 

bir ycrdo olur.

Bu fani torpağın yoxdur ilqarı,

Bəzən bal rast golir.  bozon  do an.

Işdo 

d ö n ü K İ ü K  

var,  sevgidə hicran, 

Şirin ayn olmaz əsla acıdan.

Bir bulaq qumundan asudə olmaz, 

Bir 

K u z o  

daşından salamat qalmaz 

Öz qcydino  qalsan, tut qom  yolunu, 

Rahat olmaq üçün  - ədəm yolunu. 

Əsasını cantəıc рак elə, bağla - 

Bu torpaq zindanın ağzını bağla. 

G özb soyar soııi  bu oğru dünya,

Bel bağlama,  salar soııi  qovğaya.

166

Yoxdur bu düKandan birco  sap alan, 

Ardınca golmosin  iyııo. ya tiıcan.

Bir Kudu su  içso hor gün, bu ruzgar 

Axır 

K u d u   K İ m i 

onu saraldar.

Əgər çırtlamasa ağac budağı,

Heç bir bahar görmoz dünyanın bağı.

Bir beli kiqat qırmasa 

f o lo K .

Mumiya zərrəcə  eyləməz котэк. 

Öldürməmiş səni geydirməz 

K o f o n . 

I p o K q u r d u  

olma, əl 

ç ə k   i p o K d o n .

Noyino  lazımdır gül  rəngli paltar?

Bil,  mürdoşir bir gün onu aparar.

Günoş vo ay 

K İ m i 

bir paltar geyin,

Olsun hoşro 

K İ m i 

yoldaşın sənin.

Qoy dünyada qalsın bu naz, bu ncmot. 

Bir parça çöroyo elə qənaət.

Ey dünya!  No qodor zülm edocoKson? 

Moııi  qomlondirib 

gülocoKSon  s o n 9 

Мэп 

q o m l i y o m .  

görüm son  şad olm aheç! 

ХэгаЬэуэт,  son  do abad olma heç! 

Buğda göstororoK аф а satırsan,

Bir 

çürüK,  doyorsiz aф adır buğdan. 

Əlindon buğdatOK т э п  qozbel oldum. 

Dəymiş а ф а  Kİmi saraldım,  soldum.

Bir а ф а  yemomiş  son in olindon 

BuğdatOK 

ozilib  üyülmüşom т э п .

Buğda göründüyün artıq əbəsdir. 

Doyirman olduğum monim  do  bosdir. 

Gecodon-gecoyo çox yaxşı  olar 

А ф а  çöroyilo т э п  açam iftar.

Nizami, IsatƏK 

ç ə k

İI 

bir уегэ,

Dünyanı tənc eylə ot yeyənlərə!

Bu 

c ş ş o k   m i n m o K İ o .  

bu ot уетэк Ь ,

Zənn etmə,  çatarsan Isaya beb.

DiriyKon  cşşoKtOK  son  сок  zohm oti. 

SağKon  qiym otlidir cşşoyin  oti.

167

XOSROVUN MƏDAİNƏ GETMƏSİ

Е1э 

k

İ,  allahın omriylo bir gün 

Hürmüzün şahlığı puç oldu bütün,

О cavan şah golib uğurlu vaxtda 

Öz məmləKətində  oturdu taxtda. 

Üroyi  Şirino bağlı olsa da,

ÖİKoni  tore ctmoK olardı xota.

Bir yandan ölıcəyə  şahlıq edirdi,

Bir yandan  üroyi yarçün gedirdi. 

Dünyanı tİKdirdi, abad cylodi. 

Fitnodon  öİKoni  azad cylodi.

О qodor zolilo  oldu pasiban 

Çıxdı Nuşirovan xalqın yadından. 

MomlOKOt işini qurtardı,  sonra 

Başladı уепэ do qonaqlıqlara. 

Günlori  homişo ovda ıceçirdi, 

Ovlayır, quşlayır,  şorab içirdi. 

Görünco qolbini  sevgi titrodir. 

Roqiblordon sordu:  "Şirin necodir?" 

Onlar xəbər verdi:  "Var bir ııcço gün 

Тэгк etmişdir qosri son in gül üzlün. 

Hara apardısa Şapur apardi,

Şahdan  icazosiz пэ haqqi vardi?" 

Ç’orxin  hiylosino  şah qaldi heyran, 

Anladi, acizdir пэ qədər insan!.. 

Şobdizdi  Şirindon qalan yadigar, 

Ancaq о at idi  şaha qoniKiisar. 

Şobdizlo vururdu gününü başa, 

Gövhor ümidiylə dözürdü daşa.

168

ŞAPURUN ŞİRİNİ YENƏ  ƏRMƏNƏ 

GƏTİRMƏSİ

Şirini götürüb qayıtdı  Şapur,

Ancaq gördü Xosrov о ycrdo yoxdur. 

Şirini Gülgündən düşürtdü yenə 

Banunun о gözəl güllüıdərinə.

Bağa bir sərv saldı, behişta bir hur, 

Göyo günəş verdi, nəzərlərə nur. 

Qohum-oqrobalar.  Konizlor.  qullar 

Ç’oKİrdi  Şirino çoxdan intizar.

Şirini görondo öpdülor yeri,

Torpaqtəıc ayağa düşdü hor biri.

Çox 

şüKür etdilər,  nozir verdibr, 

Atəşgaha xeyli pay göndərdibr. 

Banunun halını əgər sorasan,

Evo  sığmayırdı, xoşbaxtlığından. 

Qocaydı, bir anda lap cavan oldu. 

Ycnidon  dirilmiş bir insan oldu.

Şirinin başını basdı bağrına,

Dünya yeni  rongdo göründü ona.

Şirino gostordi  bir nazü niyaz - 

Onlan yüz beytb  vosf ctmoı< olmaz. 

"Dövbt xəznəsindən,  şahlıq müİKiındon 

Götür, payla,  - dedi,  - özün bilirsən." 

Utanmasın dcyo. artıq sormadı,

Keçmiş əhvalatı  üzo vurmadı.

Bilirdi 

k İ ,  

bu iş əbəs deyildir,

Məftun olduğuna möhıcəm 

dolildir. 

Xosrovdan duymuşdu 

bozi  şeybri, 

Gümüş bədənlidən vardı xəbəri. 

Coşmuş mey 

Küpünü örtmoK istadi, 

"Günəşi palçıqla suvayım", dedi. 

Oxşayıb deyirdi ona:  "Qulaq as,

Dorman qəbul e b  toxtayıb bir az." 

Nəvaziş göstərib öz porisino.

169

О  Köhno ohdini tutmuşdu уепэ. 

Boxş  etdi  Şirino yetmiş gözəli 

Ki,  sürsün ömrünü meyli, məzəli. 

Oyun sevən fələıc уепэ təzədən 

О  şux gözəllərçün yaratdı gülşon. 

Şirin о qızları gördü güloroK. 

Ulduzlara vurdu aydan bir bozoK. 

Yenə başladılar işroto. eyşo. 

Köhno əyləncəni etdilor peso...

XOSROVUN BƏHRÄMDAN QAÇIB 

ƏRMƏNƏ  GETMƏSİ

Zoforin  açan aydın, aşxardır,

Domir irado bir qızıl açardır.

Xoşdur yüz qalpaqdan bir şah papağı,

Yüz 

i t i  

qılıncdan 

f i K r i n  

bıçağı.

On adam öldürər bir qılınc ogor.

Düşünco ordunu salar dorbodor.

Iradoli  Boh ram  aldı bir xəbər 

Ki, olmuş Xosrova qul çox 

öİKOİor.

Başına dolmuşdu şahlıq hovosi.

Bu işdə yar oldu öz iradəsi.

"Hürmüzün gözünü ког edib"  dcyo 

Xosrova şor atıb saldı  fıtnoyo.

Bilmirdi Yusifi düşorso кэпаг 

Yoqubun gözündon nuru aparar.

MoKtublar g ön dordi  hor 

yana gizlin,

Orda gözol  noqşi  göstordi  çincin:

"Bu uşaq  şahlığı anlayan deyil,

Şah olmaz atanı öldüron qatil...

Onunçün bir içim od rongli çaxır 

Yüz qardaş qanından daha yaxşıdır.

Bir çalğı səsinə verər bir 

ö

I

k ə

,

Ona noğmo xoşdur bir cldon bəlıcə.

170

İşdon  soyumuşdur qızışdığından, 

Xamdır,  bilmoz nodir yaxşı vo yaman. 

Üroyi  sevgidən çarpaz dağlıdır,

Şirinin saçına 

Könlü 

bağlıdır.

Bu baş vuran şuxdan üz döndorin  siz, 

Başınızı vursa пэ edərsiniz?

Yaxşısı budur 

k İ ,  

onu lıobs 

c d o K .

Bu odla, bu suyla песэ yol gedəıc? 

Вэ1кэ bu tonbchdon bir öyüd ala, 

Almaz, atasıtəıc ölər bir yola.

Siz qılıncla onun yolunu 

Kosin.

Мэп 

şirtƏK gəlirəm,  siz 

də 

tələsin!" 

Roiyyoti 

şahın 

üstüno 

saldı,

Bu tadbirb о şir qələbə çaldı. 

Şahonşah gördü 

k İ , 

boxti yatmışdır, 

Xalq üz döndormişdir. onu atmışdır. 

Qızılla boxtino qüvvot verirdi,

Pulla düşmonino güc göstarirdi.

Bir gün düşmon golib  saraya çatdı. 

Roiyyot olini taxta uzatdı.

Porviz yalqız qalıb  sıçradı birdon 

Şobdizin belinə  toxtin  üstündən. 

Düşündü 

k İ ,  

tacdan baş qiymətlidir, 

Çıxdı aralıqdan, düşmodi  əsir.

Kəyan təxti-tacı sahibsiz qaldı,

Başqa bir cahangir dünyanı aldı. 

Zomano Xosrova olmadı  ponah. 

Bohram  qarşısında moğlub oldu şah. 

Müxtəlif şotroncdo qanlı zəmanə 

"Şah!"  dedi Xosrova, vermədi xanə. 

Yüz h iy b y b  qaçıb о yan-bu yana,

Yetirdi özünü Azərbaycana.

Sızlayan 

Könlündo 

Şirinin dordi. 

Birbaş Muğan deyib atı döndərdi.

171

ŞİRİNLƏ XOSROVUN OVLAQDA

GÖRÜŞMƏSİ

Dünya görmüş 

Kİşi 

başladı sözo:

- О dünya axtaran yetişdi düzo.

Нэг yanı gəzərəıc edirdi şiıcar,

Şirin oldu orda birdon  aşixar.

О gözəllər şahı Kənizbriyb 

Ovlağa çıxmışdı oynaya-güb. 

Ovçular rast goldi. ov ova baxdı, 

SanKİ bir-birini ovlayacaqdı.

Нэг İKİsi olub cşqdon xumar 

Öz yoldaşlarından uzaqlaşdılar. 

Cavan sərvə bənzər 

İ k İ  

ox atan 

Məhəbbət oxuna oldular nişan. 

Birinə vermişdi şahlıq əli tac,

О biri etmişdi yüz tacı tarac.

Birindo tor güldən çıxmışdı  sünbül, 

Sünbül  içindoydi  о  birindo gül.

Biri ənbər saçı qulağa salmış,

Biri 

Kəməndini 

çiynino almış.

Birini ay görsə соког xocalot.

Birinin buxağı qomoro zinot.

О qodor baxdılar biri-birino. 

Baxışmaqdan doldu yaş gözlərinə. 

No ayrı düşürdü Şirindon  Porviz.

No 

kcço

 

bilirdi Gülgündon  Şobdiz. 

Dostluq binasını burda quraraq, 

Onlar bir-birindon tutdular soraq. 

Adını bilinco biri-birinin 

Düşdübr üstündon onlar yohorin.

Bir saatdan sonra huşa goldilor. 

Torpağa sopildi göz yaşı - gövhor. 

Utana-utana ohval  sordular,

Dedibr, yaxşıdan, yamandan пэ var. 

Söz çoxdu, ehtiyat etdibr, ancaq,

172

Dedilər:  yaxşıdır qısa danışmaq.

173

QuştOK 

bağladılar göyləri уегэ,

Quş 

K İ m i 

qalxdılar birdən yohoro. 

Dörd torofdon  çapıb goldi  atlılar,

Нэг yandan yetişdi nazlı bir nigar. 

Gördülor 

k İ ,  

eşqin  bürcıındo durub, 

Canlı günəşlə  ay boynunu burub. 

Onlann  sevgisi qolbo od vurur,

Atlar hərəıcətsiz dayanıb durur.

Mat, heyran qaldı hor onlan göron. 

ÇünKİ aynlmırdı Xosrov  Şirindən.

Bir ııcço  qannca söylədi pünhan55: 

"Biri Bilqeyisdir, biri  Süleyman."

Нэг torofdon  golib  çıxdı qoşunlar,

Sof 

çoKİb 

durdular hey qatar-qatar.

E b  

k

İ, toplaşdı  qoşunlar sıx-sıx,

Ycr gavü 

mahiyo 

deyirdi:  "Yazıq." 

Şirin Xosrov şaha dedi:  "Höıcmdar, 

Monim 

K İ m i  

saysız 

Konizlorin 

var. 

Tacın yaraşıqdır uca 

göyloro.

Ucalığı taxtın vermişdir уегэ.

Yeddi iqlim boyu bu dünya bütün 

HöKmü 

altındadır şahımın bu gün. 

Ancaq bu yaxında bir evim iz var, 

Şahın sayəsində  qayğıdan кэпаг.

Şah buyursa ora, məmnun qalarıq, 

Onun beli bağlı qulu olarıq.

Qarınca cvino golorso bir fıl,

Qarınca sevinib,  açar şirin dil."

Şah da cavab verdi:  "Can qobul  ctson. 

Qonağın olaram çox hovoslo тэп ". 

Min 

taşəKKür 

etdi  şaha о nigar, 

Sevincindən axdı gözündon yaşlar. 

Əmr etdi:  tez getsin, versin bir nofər 

Şahın goldiyini  Banuya xəbər.

Banu olan 

K İ m i  

işdon xobordar 

Oyandı qolbindo  şirin arzular.

174

Şahın qabağına çıxartdı  pcşKOş.

175

Şabaşdan pay aldı hom  ay,  hom  günəş. 

Xosrovu düşürdü elə  eyvana,

Kİçİk 

bir budaqdı Tuba da ona.

Başı buludlarda bir saraydı bu,

Ikİ 

meydan qodor eni, 

lıonı 

boyu.

Tapşırıq  vcroroK çox üzrxaha 

Göndərdiyi  pcşKOş layiqdi  şaha.

P

cşkoş

  xozno verdi  şaha о  qodor.

Sayını пэ  qolom. пэ  dil  söyləyər.

Şahın üroyindo  olduqca Şirin,

Eşqi  Şirin 

K İ m i  

olurdu şirin.

M Ə H İN  B A N U N U N   ŞİRİNƏ  

Ö YÜD  V E R M Ə Sİ

Cütçü  saf tum  sopso  torpağa ogor.

Şübhosiz tx^aqdan sa f tum göyoror.

Рак adam gövhori  saxlasa tomiz.

Gövhor do bulaşmaz torpağa horgiz.

Banu hom  ismotli, hom  do Kübardı. 

Xosrovdan,  Şirindon xobori vardı.

I

k

İ  qolbin 

f İ K r i  

alm ışdı  onu,

Ncco yola versin odla odunu?

Şirino  söylədi:  "Qızım,  bilginon.

Bütün gözollorin  sultanısan  son.

Yüz  şahlığa doyor bir nazın  sonin. 

Dünyalara doyor avazın sonin.

Arxanca 

KölgotOK  g o z ir   soadot.

Son in  bozoyindir ismot.  nozaivot.

Camalın dünyaya daim nur saçır,

Hüsnün ismotinin  ponahındadır.

Q apısı  möhürlü  xozinoson  son.

Xobordar dcyilson yaxşıdan,  pisdon. 

Dünyanın cürbocıır h iy b b r i var,

Gah yaqutu ozor. gah dürr oğurlar.

176

Üroyimo  damıb, gələn cahangir 

Soninlo qovuşmaq niyyotindodir. 

Soııo vurulmuşsa ogor bu Xosrov, 

Əlino  düşmüşdür çox gözol  bir ov. 

О  çox sobrsizdir,  son  do yaxşı bax, 

Qorxuram 

k

İ,  soııo  qurar bir duzaq. 

Şirin dilə tutar, min bir söz deyor,

О  şirin halvanı  müftoco уеуэг.

Son  rüsvay olarsan,  qalarsan belə, 

Onun 

Könlü 

coşar başqa eşq 

ib .

E b   roftar e b   о günoşlo. bax,

Düşmo tondirino  çöroKdon 

qabaq. 

Eşitmişom: 

on min gülüzlüsü var - 

ŞoKor 

dodaqlılar, 

zoncir 

saçlılar. 

Açılırsa 

hor 

gün о 

qodor 

gülü,

Bir g ü b  band 

olmaz Könül bülbülü. 

Bir gövhordon  ogor düşso 

uzağa, 

Colıd ey b yər 

onu satin almağa. 

Görso 

kİ, 

vofalı.  ismotli 

qızsan,

Elçi 

göııdorocoK   adotlo. 

inan.

Adın bu dünyada namuslu qalar, 

Olarsan cahanda böyüK höKmdar. 

Əgor о aydırsa, biz afıtabıq,

O, Keyxosrov, 

b izso  

Əfrasiyabıq. 

Yaraşmaz 

Kİşinin 

dalına 

düşmoK. 

Bu 

sifo t 

qadında olmasın 

goroK. 

Çox 

tozotor g ü lü  

oldo tutdular, 

Iyb yib ,  iyb yib ,  sonra atdılar.

Çox şorab tÖKdübr gül qodolıloro. 

Daddılar,  sonra da töKdübr уегэ. 

Bilirsoıı.  baş uca olduğu zaman, 

Xoşdur 

эгэ 

gctmoK 

eşqbazlıqdan." 

Şirin bu sözloro qulaq asırdı,

SanKİ qulağından sırğa asırdı. 

Qolbiııo yatırdı bu sö z b r yaman, 

Onun da Könlüııdo bu oddu yanan.

177

Yeddi parlaq göyo  and içdi  Şirin, 

Müqəddəs Kİtaba eylədi yomin: 

"Gözümdən qanlı yaş töı

178

Olsam,  olacağam bir halal arvad." 

Şirinin andını eşitdi Banu,

Qayğı, nigaranlıq tənc etdi onu.

Izn verdi  şahla о rast olanda