Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Mübariz Yusifov
«gaf» hərfləri bir-birindən seçilmirdi. Ancaq beytin m ənası tələb edir ki, biz onu «qord» şəklində oxuyaq. Sanki Nizami anasının igidliyi ilə anasayağı ölməsini qarşılaşdıraraq təzad yaratmışdır».1 1 Bu izahda diqqəti çəkən məsələ «kaf» və «gaf» hərflərinin yazılışıdır. Doğrudan da ərəb əlifbasında g ol madığından «gaf» işarəsi də yoxdur. Farslar ərəb əlifbası qəbul edərkən «g» səsini lə əvvəllər «kaf» ilə yazmışlar. Sonralar isə «kaf»m üzərinə bir xətt çəkməklə «gaf» hərfi yaratmışlar. Ayn-ayn vaxtarda «kaf» ilə «gaf» paralel də işlənmişdir. Aşıq Ələsgərin «Üç hərflə adın eylərəm aşkar, biri kafdır, biri lamdır, biri sad» misralannda «kaf», «lam», «sad» Kilas yazılır. «Gilas» oxunur. Bu mənada, «kord» sözü Nizamidə «kaf» ilə yazılmış olsa belə «g» başlanğıcı ilə oxunmalıdır. Çünki əw əla, məntiq belə tələb edir, ikincisi, Nizami mətnlərinin katiblər tərəfindən köçürülərək variantlığa düçar olması da istisna deyildir. Bu halda məntiqə əsaslanmaq lazım gəlir. Qeyd etmək lazımdır ki, «Fərhənge- farsi
be rusi»
(«Персидско-русский словарь» изд. «Советская Энциклопедия», М, 1970, с. 388) lüğətində «gaf» başlanğıcı ilə yazılan və q başlanğıcı ilə deyilən «qord» sözü qeydə alınmışdır. Sözün mənası qəhrəman, igid, pəhlə van kimi göstərilir. Buraya onu da əlavə etmək lazımdır ki, bu beytdə məğrur, qoçaq, fədakar mənalarının ifadəsi də istisna sayılmaz. İndi də qayıdaq beytin mətniqinə. Fars dilindəki variantda deyilirsə «Gər madəre-mən Rəiseye-kord, Madər sefətane pişe mən mord» bu belə anlaşılmalıdır: «Əgər mənim anam Rəisə igid (qoqaç, mərd, məğrur, fədakar) olsa da qarşımda (pəhləvan, qəhrəman kimi yox) bir ana kimi öldü». Nizaminin əsərlərində belə çaşdırıcı məqamlara rast gəlmək olur. Əlbəttə ki, bunlar Nizaminin günahı deyildi, ilk növbədə katiblərin ya laqeydliyi, ya da qəsdən çaşdıncılıq məqsədi idi. Nizami əsərlərinin ruhunda Azərbaycançılığın güclü və qabarıq olduğunu duyan katiblər və ya İran 1 Ə.Səfərli, X.Yusifov. Qədim və orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı. Bakı, «Maarif», 1982, s. 79-80. 36 2 ^ *
Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|