Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin

Nizamido  azərbaycançılıq

təmayüllü  şərhçilər  qəsdən  Nizaminin  milliyyətini  azdırmaq 

məqsədi  ilə belə çaşdırıcı üsullara əl atmışlar.

Məmməd  Cəfər Cəfərov  yazır ki,  «Başqa tədqiqatçılar­

dan da kimi si  şairin Bağdadda,  kimisi  «əfsanəvi»  Qumda ana­

dan  olduğunu  iddia  etmişdir.  Bu  «Qum  məsələsi»  də 

mübahisə  doğurmuşdur.  Biri  bu yerin  Şərqi  İranda,  digəri  isə 

Şamaxıda olduğunu göstərir.  Nizamini «Şirvanşahlar sarayının 

şairi»də  adlandıranlar  olmuşdur.  Şairin  həyatı,  yaşadığı  əsrin 

adamlarına  münasibəti,  əsərləri  haqqında  belə  uydurmalar 

çoxdur».1 A.E.Krımski  ingilis  müəllifi  Q.Auzliyə  əsaslanaraq 

onun  ingilis  dilində  yazdığı  və  guya  Nizamiyə  aid  olan  belə 

bir cümləni  misal  gətirir:  «В  Гяндже  он  словно  жемчужина, 

скрытая  на дне моря:  его  в Гяндже  мало ценят,  потому что 

он  родом  из  нагорий  г.  Кума».2  Bu  çaşdırıcı  informasiyadan 

istifadə  edən  bəzi  həvəskarlar cuşa  gəlib haradansa Nizamiyə 

aid olmayan belə bir quraşdırma beyti  ortaya atıblar:

Əz Qəhestane şəhr-e Qoməm

Ke dorr dər bəhr-e Gəncc qonəm

(Mən mirvari kimi Gəncə dənizində

Qərq olsam da dağda yerləşən Qum şəhərindənəm).

Bu beytə əsaslanıb Nizamini  Saxur,  Ləzgi və  digər mil­

lətlərə  aid  edənlər  də  var.  İran  alimi  doktor  Səid  Həmidi 

2010-cu  ildə  yazdığı  «Xəmseyi  Nizami  Gəncəvi»  («Nizami 

Gəncəvinin  Xəmsəsi»)  adlı  kitabda  özündən  əvvəl  Nizamini 

tədqiq  edən  alimlərdən  Vəhid  Dəstgirdi,  Səid  Nəfisi, 

M.Zərrinkubiyə  əsaslanaraq  yazır  ki,  Nizamidə  «Əhli-qum» 

məsələsi  yoxdur.  (Həmin  əsər,  s.  113).  Olsun  ki,  Nizami 

barədə  çaşdırıcı  fikir  yaradılması  məqsədi  ilə  hansısa 

əlyazmaya  belə  bir beyt  qəsdən  daxil  edilmişdir.  Çox  təəssüf 

ki,  Ziya  Bünyadov kimi  tanınmış  alim  də əsaslandığı  mənbəni 

göstərmədiyi  halda  bu  yanlışlığı  təsdiq  etməyə  çalışır:

1 Məmməd Cəfər Cəfərov. Nizaminin fikir dünyası.  Bakı, «Yazıçı»,  1982, s.  171-172.

2 А.Е.Крымский.  Низами и его современники. Изд:  «Элм», Баку,  1981, с. 48.

37

---