MUĞla üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

ġuŕuwallıq: Kurban Bayramı. Ar. qurbān نابرق + lıq 
ġ.+Da bōśtālli bőŕük, tekenaqşlï bőŕük, üyşüŕmäli bőŕük, o nä o tiŕāllï bőŕük, 
şucúŕä bőŕük tökülüŕ ġuŕwāllıqDa. 01/33 
 
ġuŕwāntάç: Kurbantaç,özel isim. 
ġ. ġuŕwāntάç ādım. 01/1 
 
ġutaŕ-: bitir-, sona erdir-. St Trkm gutar-. 

 
229
ġ.+dıq başqa  ŕαśimläŕ  δāDlaŕ  yādınıδa düşúyä'n bōlśa  śiδ de biŕ  āydıŋ biδe 
aydıp aydıp ġutaŕdıq onï. 06/19 
 
ġutlama: kutlama. St Trkm gutlama. 
ġ.täδä yıl ġutlama ġadímdän bā mı? 09/6 
ġ.+na  śeyŕiyeŕek, oynayaŕaq deŋDūşlaŕï tamām oġlanıŋ yüδünü  śıyıŕmāna 
gäliyä'lläŕ, ġutlamana gäliyä'lläŕ şucúŕü hämmä δāD. 06/30 
 
ġuβan-: güven-. Sn Türkm ġuvan-. 
ġ.+ıp heŕ kim onıŋ pulυna ġuβanıp śattılaŕ cānım, δāD ġoyıp. 01/65 
 
h 
 
hā: evet. St Trkm xava, xä; Az. hä. 
h. yaşıyάŕ hā. 10/61 
h. hā, śektä hā, tamāmśï beylä bōldï. 10/71 
h. hā ġaŕa maşín βāŕ  - śäŕwāδıŋ ġaŕa maşíni bāŕdï. 04/37 
h. hā, cip dä'l, śıŕtï açıq. 04/39 
 
hācï: hacı.St Trkm hacı. 
h.+ŋ  bυ kimiŋ gälini bυ  śeyit mätiŕ  hācïŋ gälini, dāşındın  śäśi gäliyä'ŕ 
diyäŕdik dā´. 01/61 
 
hāl: hal, durum. St Trkm hāl. 
h.+dan  āyDıp  āyDıp feyδ alıp, feyδ alıp bíhūş  ōliyά, hāldan giDiyä' onï 
ġaldıŕmaγına bíŕi gäŕäk feyδ alıp xūşdan gidiyά. 10/53 
h.+i inni hāli yōq, yaşï kä'n. 10/60 
 
hāl(ı): ~et- ‘halı et-, halı doku-’  
h.+ti bυ ŕuhiyecan bilän menicäcān hāletti. 06/3 
 
halime: Halime, özel isim. 

 
230
h.+canıŋ dä'mi gälinimiδ halimecanıŋ doγånï ayŕılıptıŕ. 06/21 
 
halq: a. Stn. Türkm halq. 
h.+tan şuluġluġ edennä yaŋqï ceng tuŕdï - ceng tuŕdï; tamām da halqtan gälän 
ādamlά hamlättilän. 05/6 
 
halqa: halka şeklindeki küpe. St Trkm halqa; Az. halqa. 
h. mυŋa ŕaγām ŕaγām bā heP bíŕi äwwälki Dakiyān döküλmä halqa díyä’lläŕ. 
01/47 
h. śonŕaqï Daqinyānımıδï, ämcäkli halqa díyä’lläŕ. 01/48 
h. onnan śōŕa oloqō΄n üç ġuppalï halqa díyä’lläŕ. 01/49 
h.  ġıyδ  bōlśa  ġulacıγını deşiyάllάŕ, halqa taqıyάlάŕ -halqacıq taqıyάlάŕ 
awådanlıyάlάŕ şiciŕe cān oγul. 06/45 
h. mυŋa yüδük Daqiyάllάŕ, mυγa halqa díyä’lläŕ. 01/46 
h.+cıq  ġıyδ  bōlśa  ġulacıγını deşiyάllάŕ, halqa taqıyάlάŕ -halqacıq taqıyάlάŕ 
awådanlıyάlάŕ şiciŕe cān oγul. 06/45 
 
haml(ä): ~ät- a. 
h.+ätilä'n şuluġluġ edennä yaŋqï ceng tuŕdï - ceng tuŕdï; tamām da halqtan 
gälän ādamlά hamlättilän. 05/6 
 
hāśśa: (Far.) hasta. St Trkm hassa, Far hasta. 
h. hāśśa yaśśıγıŋ haśśaśï 07/19 
h.+śï hāśśa yaśśıγıŋ haśśaśï 07/19 
 
hattā: o kadar, dek. 
h. õnśoŋ gittim - hattā şä'ŕdāŕa, şä'ŕdāŕa gittim diydim ki: 05/30 
 
haβaŕ: haber. St Trkm habar, Az. xäbär, Ar habar. 
h.  βeŕ-  gälin níŕde olśa o ġuppålaŕ biδä haβaŕ  βeŕiŕdi, laγīŕ laγīŕ laγīŕ laγīŕ 
edip. 01/63 
 

 
231
haδŕät: (Ar.) a. Far. häzrät ترضح 
h.+i aŋŕıśï haδŕäti ośmannan gäliyä'ŕ -haδŕäti ośmannan gäliyä'ŕ- 10/37 
 
håwa: evet, gerçekten, doğru, elbette. St Trkm xava, MK evet. 
h. bucúŕü dāśtānlaŕ -håwa, śäŕwāδlaŕ gäliptiŕläŕ, kä'n bōlυp. 05/28 
h. håwa, heŕ kim őδünüŋ beylä ŕαśimläŕi bāŕdï dā. 01/36 
h. beylä büδeλük Daqıniyάllά, õnśoŋ yüδüğünü Daqiyάllάŕ  şēylä, håwa. 
01/45 
h. håwa āyt. 06/1 
h. håwa, açıq beylä. 04/39 
h. håwa. 08/18 
h. yōq çaŕşamba, o çaŕşamba vilayätiŋki håwa, håwa. 08/28 
h. inni śiδ oquw bilän öwe geçiŕśäŋiδ eyė oluŕ -håwa. 01/15 
 
hάlwa: (Ar.) helva. St Trkm halva; Az. halva; Far. helva. 
h. śüyt allīm, hάlwa āllım, çőŕäγ āllım. 05/37 
 
hämānät: emanet.. Ar. amānet, Far. ämānät  تناما 
h. (hämānäDän) inni hämānäDän nä'me, biŕ ġıyδ öydä mi, ikki Dάnä ġoca 
nänä gäliyä' mυnı ġudaçlıġa. 04/1 
 
hämmä: hep, bütün, herkes. St Trkm hemme, Doe/He. (Gu) hämmä. 
h. hämmä δāDï oŕtada åwadõlap ġoyiyάllάŕ,  śofŕadan (çüŕiyn?) edíyä’lläŕ. 
06/14 
h.  śeyŕiyeŕek, oynayaŕaq deŋDūşlaŕï tamām oġlanıŋ yüδünü  śıyıŕmāna 
gäliyä'lläŕ, ġutlamana gäliyä'lläŕ şucúŕü hämmä δāD. 06/30 
h.+śi  dōśtlaŕï, deŋtūşlaŕï, bā΄cılaŕï,  ġaŕdaşlaŕï hämmäśi úşişyά, oġlanıŋ 
dāşından toy edíyä’lläŕ, śadaqa edíyä’lläŕ. 06/41 
h.+śi hämmäśi śektä etti, älli yaşta, älli biŕ yaşta. 10/66 
h.+śi oqiyάllaŕ hämmäśi ayŕıldï -tamām ayŕıldï -oqïyanlaŕıŋ hämmäśi gitti. 
10/74; 10/74 
h.+śi hämmäśi yāddan çıqıp qaldï. 06/49 

 
232
h.+śi hämmäśi. 10/66 
h.+śi (hemmä΄śi) beylä oqıyıp bucúŕü oqıyıp œwliyalaŕï çāγıŕıp biŕ deśśä 
ādam olup hemmä΄śi ‘őy ‘āhhā ‘őy āhhā güyç beŕiyä'ŕ. 10/26 
h.+śi (hemmäśi) oġlanlï bōlup beylä geçiŕännän śoŕā, biŕ göweği käśilännän 
śoŋ, õnśoŋ ġıyδıŋ ġāyınlarï, ġāyıntalarï hemmäśi ǖşişiyä'llär. 06/27 
h.+śi (hemmäśi) bularıŋ hemmäśi güyçli adamlά - ya‘ni feyδ beryä'n adamlά, 
güyçli ādamlά. 10/44 
h.+śi (hemmäśi) bä'ş dάnä emmuśi βārdï; hemmäśi ayrıldï. 10/67 
h.+śini: oγlållarıŋ hämmäśini çıkarcaq män, öldürcäk, díydi. 05/12 
 
heç: bkz. hiç. 
h. heç ayıŕmάδlάŕ, beylä.02/6 
 
hediye: (Ar.) a. St Trkm hedye; Az. hädiyyä. 
h. onśōŋ nä'me gälinläŕ, ġıyδlaŕ, oġlållaŕ hediye gätiŕyάllάŕ. 06/10 
 
heläy: kadın. St Trkm heley, Doe/He. (Gu) heläy, eläy. 
h.+i õnśoŋ  mυnï dā΄yımıŋ – dā΄yım bilän dā΄yımıŋ heläyi gäldi, qudaçlıġā. 
04/29 
h.+läŕ ġadím ġoca heläyläŕ beylä yapıpdıŕ. 02/5 
 
hemişä: (Far.) her zaman, daima. St Trkm hemişe, Far. hamişe هشيمھ 
h. hemişä toya gälediŋiδ. 06/48 
 
heP: bkz. heŕ. ~bíŕ ‘herbir’. St Trkm her bir. 
h.  bíŕ  mυŋa  ŕaγām  ŕaγām bā heP bíŕi äwwälki Dakiyān döküλmä halqa 
díyä’lläŕ. 01/47 
 
heŕ: a. St Trkm her; Az. här. ~kim, ~ nä'mä. Doe/He. (Gu) hä`rkim. 
h oγlållaŕ heŕ yıl aŕaδada oqiyάllά. 08/26 
h. heŕ αlläŕi kümişti΄ŕ 07/32 

 
233
h. ā ol päŕidä dä'mi, ġaŕış etti ġīyδlaŕıŋ heŕ (ġayśï?) da biŕ dä'mi śäçki śäçtiläŕ, 
noγul śäçtiläŕ. 06/4 
h. heŕ şay üç dάnä ġuppåśï βā. 01/50 
h. lāγıŕ laγıŕ lāγıŕ lāγıŕ edip, heŕ mōġe ki gälin gäliyάkάn o śäś bilän biliŕdik. 
01/60 
h. kim ohōm  śadaqa tamām molannan śōŕa boşa gitmäśin díyip heŕ kime 
ŕuśäŕicik bilän üş, dőŕt dάnä ġantı ġoyiyάllάŕ içinä. 06/15 
h. kim nä'mä inni nä'me heŕ kim dä'mi õŋ yāləq ŕαśimläŕ yāddan çıqtï, gitti. 
06/48 
h. kim heŕ kim onıŋ pulυna ġuβanıp śattılaŕ cānım, δāD ġoyıp. 01/65 
h. kim håwa, heŕ kim őδünüŋ beylä ŕαśimläŕi bāŕdï dā. 01/36 
heŕ nä'mä heŕ nä'mä cähännäm, diydim. 05/32 
 
heyweŕä: çok iyi. 
h. mυŋ biŕ ämmiśi bātdï; ġåwı oqiyatDï heyweŕä δeŕängdi. 10/72 
h. mυnï heyweŕä ġåwı tutiyaq. 09/3 
 
hıqmat: (Ar.) hikmet. Far. hekmät تمكح 
h.+ınam onıŋ hıqmatınάm yetişip bilmäyä'ŕ. 10/50 
 
hıncı: inci. 
h.+dı΄ŕ mäniŋ ballim hıncıdı΄ŕ 07/53 
 
hıŕiśtiyan: hristiyan. 
h. sizinki hıŕiśtiyan oluyō. 09/9 
 
hiç: (Far.) hiç. bkz. heç. St Trkm híç, Far. hiç چيھ 
h. mυŋ qāqasï ki ayŕıllï, başqa hiç kimde yōq -āδ βā, o güyçdä āδ βā. 10/46 
h. hiç δāD aydanımıδōq. 06/20 
h. (hiş) inni nä'me xanï, hiş δāD yōq. 01/64 
 
hoca: a., özel isim. 

 
234
h.+manıŋ hocamanıŋ maşíni dőŕD dάnä maşíni daγ bāyıŕ gidäŕdi. 04/50 
 
höw: ninnilerin içersinde söylenen nakarat ses. 
h. höw guliśtān miywαśï śän 07/1 
h. höw höw höw höw 07/1107/2; 07/20; 07/29; 07/35; 07/40; 07/46; 07/6; 
07/52; 07/57 
h. höw ballim höw höw 07/30; 07/41; 07/47; 07/58 
 
húwdilā-: ninni söyleyerek uyut-. 
h.+yim húwdilāyim män śäni 07/15; 07/13 
 
x 
 
xalta: torba, çuval. St Trkm halta. 
x.+nï aγδi kümiş ey xaltanï 10/16 
 
xanï: hani. St Trkm hanı, Az. hanı, Doe/He. (Gu) ha`ni, MK xayu, EUT xanyu/qayu. 
x. xanï śoqï da xanï śoqï, xanï śoqï da xanï śoqï da, vuŕuşiyάllάŕ. 03/29 
x. inni nä'me xanï, hiş δāD yōq. 01/64 
 
xoş: hoş. St Trkm xoş. 
x.+tï onï göŕmäśäm gœwún biŕ xoştï diyyä'ŕ. 01/77 
x.+tï gœwún biŕ xoştï  01/92 
x.+lï gœwún biŕ xoştï 01/81 
 
xoŕla-: eziyet met-, işkence et-. St Trkm xōrla-. 
x.+dılaŕ kä'n xoŕladılaŕ mäni eδiyät beŕdiläŕ. 05/40 
 
xǒmäyni: Humeyni. 
x. inni xūdāyçıγım  şu  śalamättä,  ŕāxat maδālï; xǒmäyni gäldi ŕāxat bōldυq. 
05/43 
 

 
235
xudāy: Hüdâ, Tanrı. St Trkm xudāy; Doe/He. (Gu) xudā, xuday . 
x. śiδä dä xudāy yetiŕśin. 06/17 
x. cān xudāy āwŕi bilän, āwŕi bilän. 06/17 
x. ġaŕaδ cān xudāy śaγlıq bōlśın, śalāmatlïq bōlśın. 06/48 
x.+çıγım (xūdāyçıγım) inni xūdāyçıγım şu śalamättä, ŕāxat maδālï; xǒmäyni 
gäldi ŕāxat bōldυq. 05/43 
 
xūş: (Peh.) şuur, bilinç. ~a getiŕ-, bí~ ‘şuursuz ol-, kendinden geç-, bayıl-’. Far. xùş 
شوھ 
h.+a oqiyp oqiyp onυ qaldıŕmalï ya da ōlmiyά, xūşa getiŕmäli. 10/55 
h.+dan  āyDıp  āyDıp feyδ alıp, feyδ alıp bíhūş  ōliyά, hāldan giDiyä' onï 
ġaldıŕmaγına bíŕi gäŕäk feyδ alıp xūşdan gidiyά. 10/53 
 
İ 
 
icāδä: izin, müsaade. Ar. icāzet تزاجا, Far. ecāze هزاجا 
i. icāδä, iδin. 04/23 
 
iç: Az. iç, MK iç, EUT iç, Doe/He. (Gu) iç. 
i.+inä ohōm  śadaqa tamām molannan śōŕa boşa gitmäśin díyip heŕ kime 
ŕuśäŕicik bilän üş, dőŕt dάnä ġantı ġoyiyάllάŕ içinä. 06/15 
i.+inde bulaŕ nä'me günācıktıŕ, öyüŋ içinde baxıyıŕlaŕ otiŕillά, díydim. 05/14 
i.+inde gäliŕ ŕabbiŋ içinde 07/9 
i.+inne gäliŕ atliŋ içinne 07/38 
i.+tän: içtän oqıyśa oqıyıβeŕśä feyδ beŕäbil
i
yä'ŕ. 10/58 
 
için: bkz. üçün. 
i. o gúyç bōlmalï ki taŕaf maŕiδi ġåwı etmek için o gúyç faqat, mυŋ qāqaśinda 
bāŕdï -dä’däśindä bāŕdï -qāqasïnda. 10/34 
i. (içün) onυ qaldıŕmalaŕï içün biŕi gäŕäk. 10/52 
 
içmäk: koyun derisinden yapılan bir erkek giysisi. 

 
236
i. göδünü  āşġawaŕ  ġoyıp källäśinä  śellä  ġoydυm; üśśüŋä dä içmäk ġoydυm. 
05/21 
i.+dαn (içmαhdαn) içmαhdαn payï bōlśın 02/22; 02/26 
 
ikki: iki sayısı. Doe/He. (Gu) iki. 
i. inni hämānäDän nä'me, biŕ ġıyδ öydä mi, ikki Dάnä ġoca nänä gäliyä' mυnı 
ġudaçlıġa. 04/1 
i. biδim oġlallaŕımıδï yaγınıŋ  aşaγına  ġoyυp biŕ  śa‛at, ikki śa‛at  ōnnon  śōŕā 
öyä śalıp -ōnnon śōŕā çıxıp gittilä'. 05/27 
i. ikki dάnä dişeti üśtünde çıqıyάŕ. 06/35 
i. (iki) biŕ diyäniŋ falān, iki diyäniŋ falān diyip āytmayāŋ mı? 08/3 
 
il: memleket, ülke, diyar. St Trkm íl. 
i.+leŕde yād illeŕde śöyülśä 07/23 
 
íltiŕ-: ilikle-. St Trkm ildir-. 
í.+ip mυŋά íltiŕmä diyyä'lläŕ, íltiŕip íltiŕip ġaytiyάm. 01/19 
 
íltiŕmä: ilik. 
í. mυŋά íltiŕmä diyyä'lläŕ, íltiŕip íltiŕip ġaytiyάm. 01/19 
 
ínçä: ince. St Trkm ínçe, Doe/He. (Gu) īnçä. 
í.+cik mυγa ínçäcik çekmä díyä’lläŕ. 01/24 
 
inni:  şimdi. St Trkm indi; Az. indi, Doe/He. (Gu) indi, MK emdi; EUT 
amdi/amtı/amdı/amti; AG amtı, amti. 
i. inni hämānäDän nä'me, biŕ ġıyδ öydä mi, ikki Dάnä ġoca nänä gäliyä' mυnı 
ġudaçlıġa. 04/1 
i. inni män nä'me şu waxtlaŕ biŕ āydış çıqtï.02/1 
i. inni śiδ oquw bilän öwe geçiŕśäŋiδ eyė oluŕ -håwa. 01/15 
i. inni bulaŕ da yāddan çıxıp βaŕiyά yυwaş yυwaş. 01/27 
i. yāddan çıxıpdıŕ inni, waxt geçipdiŕ. 03/31 

 
237
i. inni yāda gälmiyä', waxt geçiyä' onυ āytıp bōlmiyά. 03/35 
i. inni mänim dä'däm de öldi -qāqam da öldi. 10/42 
i. inni xūdāyçıγım  şu  śalamättä,  ŕāxat maδālï; xǒmäyni gäldi ŕāxat bōldυq. 
05/43 
i. inni nä'me heŕ kim dä'mi õŋ yāləq ŕαśimläŕ yāddan çıqtï, gitti. 06/48 
i. täδä maşín çıqıptï dā; inni kä'n maşín çıqıpdıŕ dā. 04/51 
i. mυŋ annäśi dä bā -annäśi de wäli, śeśi δāD inni bōlmiyά. 10/59 
i. inni hāli yōq, yaşï kä'n. 10/60 
i. inni nä'me xanï, hiş δāD yōq. 01/64 
i. inni olā oqiyatDılaŕ. 10/69 
i. inni ol ŕαśim ġāldï. 01/7 
i. tüŕkmäniŋ  ŕαśimi nä'me inni śiδ ya‘ni oγlållaŕ  śowaDıŋıδ kä'n bōlυp 
tüŕkmän ŕαśimläŕini öwe geçiŕśäŋiδ biδe eyė bōluŕ, memnūn śiδden. 01/8 
i.  cαwānlάŕ giymiyä'ŕ onï cαwānlάŕ giymiyä'ŕ onï; cαwānlάŕ inni yād bōldï. 
01/28 
i. inni ayıŕdıq Da śattıq Da, śeyŕini göŕüp. 01/57 
i. inni śännä mάniśini āytabeŕ. 10/2 
i. yenä oγlallaŕ inni vilayet bilän ġatışanśaŋ onoŋ üçün olά edenśeŋ biδ de 
ediyaq. 09/6 
i.+ki inniki oγlållaŕ bilmäŕ onï. 08/1 
 
iŕ: er, erken. St Trkm ír. 
i. mυŋ bābaśí da şēylä, dä'däśi de şēylä - dä'däśi íŕ ayŕıllï. 10/68 
 
íŕan: (Far.) İran. Doe/He. (Gu) Īrān, Far. ناريا 
í.+ıŋ õnśoŋ bu íŕanıŋ da śäŕwāδlaŕï bā axıŕï bulaŕ da gäldi, öyä dökỉldilä'n. 
05/7 
 
iślä-: iste-, talep et-. St Trkm isle-. 
i.+yä’ŕ (iśliyä’ŕ) onï göŕmäśäm yüŕœğim iśliyä’ŕ” diyyä'ŕ. 01/95 
i.+yä’ŕdi (iśliyä'ŕdi) o gälinçä yüŕeği iśliyä'ŕdi äŕiniŋ. 01/87 
 

 
238
iş: St Trkm íş; Az. iş; Doe/He. (Gu) iş, ET *íş; *īş; AG iş, ış. 
i.+iŋ män díydim, nä'me günācıktıŕlaŕ bulaŕ diyändä, “śäniŋ  işiŋ  bōlmaśın” 
díydi śäŕwāδ. 05/18 
i.+tiŕ gälin ġıyδa bíŕ iştiŕ 07/34 
 
íşik: kapı. St Trkm íşik. 
i. aγ öyümüδgä íşik 07/27 
 
işit-:  a. St Trkm eşit-; Az. eşit-; ET äşid-, aşit-, işit-, işid-; MK işit-; EUT işit-; 
Doe/He. (Gu) eşit- < aşid-; AG AŞİT-, Äşid-, işit-; işid-, eśit-. 
i.+iŕ yoqaŕśında üç dάnä ġuppåśï βāŕdï, işitiŕ Daqınaŕdıq. 01/59 
 
işli: işleme, motif. 
i.+śi ayaγımıŋ naqşï işliśi βā. 01/16 
 
iştä: a. 
i. tüŕkmän yāγlıq, tüŕkmäniŋ ŕαśimi şucúŕü δāDlaŕï - bu da āndaġi iştä. 01/31 
i. yāγlıγı kókάt tüŕkmän tüŕkmän yāγlıq iştä góδδä. 01/30 
 
íy-: ye-. St Trkm iy-; Az. ye-; MK yí-, ET *yē-; EUT yä-/yi-; AG yi-, ye-; Yak. sie- 
Räs. 15); Trac. yē-; Kaş. yí-. 
í.+diŕmä aŕpa çőŕek íydiŕmä, 04/14 
 
íymānlï: imanlı. St Trkm ímanlï, Ar. ímάn نامڍا 
í. “íyδi yaŕaśın íymānlï bōlśın” díyä’lläŕ, bāŕamıδda.02/2 
í. íyδi yaŕaśın íymānlï bōlśın.02/27 
 
íymiş: meyve, yemiş. 
í.+ti΄ŕ şol oγlanıma íymişti΄ŕ 07/24 
 
íyδ: iz. St Trkm íz; Az. iz; AG iz. 
í.+i “íyδi yaŕaśın íymānlï bōlśın” díyä’lläŕ, bāŕamıδda.02/2 

 
239
í.+i íyδi yaŕaśın íymānlï bōlśın.02/27 
i.+den (iδinden) el çaŕpışıp tomā'şā edip toy edip öwünçάk āndaġïnï ġoyïyά, 
iδinden de bu yāγlıġï ġoyïyά. 01/38 
 
iδin: izin. 
i. icāδä, iδin. 04/23 
i. iδin veŕśäŋiδ ġıyδıŋıδï oġlυmıδa gälin edip alcaq. 04/23 
 
k 
 
käçė: keçe. Az. keçä. 
k. tüŕkmänläŕ nä'me, qadímläŕ  ā dä'mí doqu doqāŕ΄dï, tikin tikäŕ΄di, yüŋ 
daŕāŕdï käçė edäŕdi. 01/6 
 
käDė: bazı, bazen. 
k. biŕ ŕαśim ya‘ni aŕtıq baδı käDė toylaŕda. 10/31 
 
källä: baş, kafa. St Trkm källä; Az. kälä; Far kale. 
k.+śi gúl yaśtıqta källäśi 07/4 
k.+śinä göδünü  āşġawaŕ  ġoyıp källäśinä  śellä  ġoydυm; üśśüŋä dä içmäk 
ġoydυm. 05/21 
 
kä'n: çok. St Trkm kä'n. 
k. maŕiδ bōliyάmıştıq kä'n -çoq maŕiδ bōliyάmıştıq. 10/1 
k. kä'n δāDlaŕ βāŕdï, őδim nä'me yāddan çıqtï. 04/24 
k. bucúŕü dāśtānlaŕ -håwa, śäŕwāδlaŕ gäliptiŕläŕ, kä'n bōlυp. 05/28 
k. kä'n xoŕladılaŕ mäni eδiyät beŕdiläŕ. 05/40 
k. õnśoŋ nä'me biδä δōŕ ettilä' - kä'n δōŕ ettilä', eδiyät beŕdilä'. 05/42 
k. kä'n maşín yōqtυ; aŕaβa bilän αkitiŕdiläŕ şucúŕü. 04/43 
k. täδä maşín çıqıptï dā; inni kä'n maşín çıqıpdıŕ dā. 04/51 
k. inni hāli yōq, yaşï kä'n. 10/60 

 
240
k. tüŕkmäniŋ  ŕαśimi nä'me inni śiδ ya‘ni oγlållaŕ  śowaDıŋıδ kä'n bōlυp 
tüŕkmän ŕαśimläŕini öwe geçiŕśäŋiδ biδe eyė bōluŕ, memnūn śiδden. 01/8 
k.+di qadím ŕαśimläŕ kä'ndi. 06/47 
k.+diŕ tüŕkmän ŕαśimläŕ kä'ndiŕ. 06/49 
 
käśil-: kesil-. St Trkm kesil-. 
k.+ännän  oġlanlï bōlup beylä geçiŕännän  śoŕā, biŕ göweği käśilännän  śoŋ, 
õnśoŋ ġıyδıŋ ġāyınlaŕï, ġāyıntalaŕï hemmäśi ǖşişiyä'lläŕ. 06/27 
 
ki: (Peh.) ki. Far. ke هك 
k. õnśoŋ gittim - hattā şä'ŕdāŕa, şä'ŕdāŕa gittim diydim ki: 05/30 
k. o gúyç bōlmalï ki taŕaf maŕiδi  ġåwı etmek için o gúyç faqat, mυŋ 
qāqaśinda bāŕdï -dä’däśindä bāŕdï -qāqasïnda. 10/34 
k. mυŋ qāqasï ki ayŕıllï, başqa hiç kimde yōq -āδ βā, o güyçdä āδ βā. 10/46 
k. fäyδi ki bunı doldυŕυptıŕ; şol biŕ foŕm bunυ boşaltmalï. 10/56 
k. lāγıŕ laγıŕ lāγıŕ lāγıŕ edip, heŕ mōġe ki gälin gäliyάkάn o śäś bilän biliŕdik. 
01/60 
k. eśki oγlållaŕ ki annäm yalï oγlallaŕ biläŕ. 08/1 
 
kiçik: küçük. St Trkm kiçi. 
k. ġıyδlaŕ  kiçik. 01/71 
k.+cik (kiçícik) o qa΄ymαcik (yaŋcaq?) kiçícik alıp gäliyä', şēylä. 01/18 
 
kim: a. St Trkm kim; Doe/He. (Gu) kim, Az. kim. 
k. kim çāγıŕśa şonnaDıŕ ey 10/11 
k. biδden śaγa kim gäŕäk, diyyä'ŕ. 03/12 
k. biδden śaγa kim gäŕäk, diyyä'ŕ. 03/3 
k. håwa, heŕ kim őδünüŋ beylä ŕαśimläŕi bāŕdï dā. 01/36 
k. inni nä'me heŕ kim dä'mi õŋ yāləq ŕαśimläŕ yāddan çıqtï, gitti. 06/48 
k. heŕ kim onıŋ pulυna ġuβanıp śattılaŕ cānım, δāD ġoyıp. 01/65 
k.+de  mυŋ  qāqasï ki ayŕıllï, başqa hiç kimde yōq -āδ  βā, o güyçdä āδ  βā. 
10/46 

 
241
k.+e ohōm  śadaqa tamām molannan śōŕa boşa gitmäśin díyip heŕ kime 
ŕuśäŕicik bilän üş, dőŕt dάnä ġantı ġoyiyάllάŕ içinä. 06/15 
k.+iŋ  bυ kimiŋ gälini bυ  śeyit mätiŕ  hācïŋ gälini, dāşındın  śäśi gäliyä'ŕ 
diyäŕdik dā´. 01/61 
k.+läŕ āndaγınï kimläŕ ġoyiyά ġıyδlaŕ ġoyiyά mi? 01/32 
k.+miştik qāqaŋ kimmiştik –dä'däŋ? 10/40 
 
kiŕlï: kirli.St Trkm kirli, Doe/He. (Gu) kir(li). 
k. yaqaśı kiŕlï bä'wek 07/50 
 
kişicik: küçücük. St Trkm kiçicik. 
k.+qaq góδδä kişicikqaq doγånlaŕımıδï götēŕdik. 04/27 
 
kitap: (Ar.) a. St Trkm kitāp; Az. kitab. 
k.+ta bυ kitapta bā. 08/24 
k.+tan kitaptan oqıŕ. 08/24 
k.+tı bυ şēylä kitāptı. 08/25 
k.+ï (kitābï) bu kitābï bunlά bāŕdıŕ. 04/19 
k.+ï (kitabï) bυ kitabï oqıyśalaŕ. 10/38 
k.+ï (kitabï) kitabï düşünśäm biliyä'n. 10/38 
 
kókάt: göster-, < kör-kät-. St Trkm kokat. kä
h
 < Far ġāh 
k. yāγlıγı kókάt tüŕkmän tüŕkmän yāγlıq iştä góδδä. 01/30 
 
kǒlāx: küllah. 
k.+laŕınï dä'däläŕiniŋ gėyimini, dä'däläŕiniŋ kǒlāxlaŕınï, dä'däläŕiniŋ papaγını 
gėydiŕip bu tāyda śätiŕ śätiŕ śätiŕ ġoydï. 05/16 
 
kökäδ-: göster-. St Trkm görkez-. 
k.+mäδdiläŕ o qadímläŕ gälini kökäδmäδdiläŕ, yeddi yılda,  śäkkiδ  yılda 
gälini ġaytaŕıp αkitiŕdiläŕ. 01/86 
 

 
242
kőŕökœn:  damat. St Trkm kőrakän; Az. kürākān; Doe/He. (Gu) kurekän, Moğ. 
kürgen; Doe/He. (Gu) küdägü. 
k.+imiŋ kőŕökœnimiŋ ādї abdulmahmυt. 01/2 
 
köynäk: gömlek, elbise. St Trkm köynek; Doe/He. (Gu) koynek, Az. köynäk. 
k. altmış yaşınna śadaqa edip ohōm köynäk giydiŕdiläŕ, ġatlamα őŕttiläŕ. 06/2 
k. ālaca köynäk giydiŕmä, 04/13 
k.+imiδiŋ nä'me yeŋimiδi naqış ediyäŕdik, köyneğimiδiŋ eteğini awådan ġıŕa 
diyyä' naqış edyärdik. 01/11 
 
kutlama: a. St Trkm ġutlama. 
k.+śï täδä yıl kutlamaśï bā; emmā  śυfŕa yayŕatmıyaq emmā,  ŕamaδan ayDı 
βāŕ, fetŕ ayDı, ġuŕbanlıq ayDı bā. 09/2 
 
kutlu: a.  
k.  ol- tüŕkmänläŕdä biŕbiŕinä ‘yeni yıl kutlu olśun’, diye aγızla söyleniyō. 
09/10 
 
kümiş: bkz. kümüş. 
k. aγδi kümiş ey xaltanï 10/16 
 
kümmet: ~ġawυś Gombed-e Kavus. 
k. kümmetġawυś. 05/3 
 
kümüş: gümüş. St Trkm kümüş; Az. gümüş; MK kümüş; EUT kümüş; AG kümüş, 
kümüs. 
k. õnśoŋ αliŋe Daqıliyά kümüş ġulp, kümüştän bu büδeλüğü bōliyά, ġoşma 
büδeλük díyä’lläŕ oŋa. 01/43 
k.+tän: õnśoŋ  αliŋe Daqıliyά kümüş  ġulp, kümüştän bu büδeλüğü bōliyά, 
ġoşma büδeλük díyä’lläŕ oŋa. 01/43 
k.+ti΄ŕ (kümişti΄ŕ) elläŕi bāŕ kümişti΄ŕ 07/22 
k.+ti΄ŕ (kümişti΄ŕ) heŕ αlläŕi kümişti΄ŕ 07/32 

 
243