MUĞla üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ


ü. altmış üç yaşına baŕānda nä'me edip cäşinläŕ tutuşıllaŕ. 06/1  ü



Yüklə 1,56 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə25/25
tarix06.06.2020
ölçüsü1,56 Mb.
#31592
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25
0353-Gumbed Aghzindan Derlemeler (Girish-Qramer-Metinler-Sozluk) (Zeynep Yildirim) (Mughla-2008) (1)


ü. altmış üç yaşına baŕānda nä'me edip cäşinläŕ tutuşıllaŕ. 06/1 
ü. ohōm dä'mi biδ diyäm üç waqtά tüŕkmän  ŕαśimläŕimiδiŋ biŕniçäği yitip 
gitti. 01/10 
ü. õnśoŋ üç gúnnän gäliyä'llä; bu ġıyδï alıp giDiyάllάŕ. 04/11 
ü. õnśoŋ üç dőŕt gún śoŕā bulamaq edíyä’lläŕ. 06/29 
ü. oŋa üç dάnä qulxwallah oqıyάllάŕ, biŕ dάnä alkım oqıyάllάŕ.02/3 
ü. õnśoŋ, üç gúnnän śonŕa dőş getiŕdiläŕ. 04/31 
ü. onnan śōŕa oloqō΄n üç ġuppalï halqa díyä’lläŕ. 01/49 
ü. altmış üç yaşa baŕānda diyi; biŕ cäşin tutiyάŕlάŕ, diyi. 06/5 
ü. heŕ şay üç dάnä ġuppåśï βā. 01/50 
ü. yoqaŕśında üç dάnä ġuppåśï βāŕdï, işitiŕ Daqınaŕdıq. 01/59 
ü. āyt, altmış üç yaşa baŕānda bu tāyda nä'me ediliyä'? 06/7 
ü. altmış üç yaşına. 06/8 
ü. altmış üç yaşlaŕında pīyġambäŕ yaşï diyip śadaqa edíyä’lläŕ. 06/9 
ü. üç dάnä ġıyδım oluptuŕ. 08/18 
 
üçün: için, amacıyla, maksadıyla. bkz. için. St Trkm üçín; Az. üçün. 
ü. bunυ düşündỉŕ dā nä'me üçün āytaŕlaŕ. 08/16 
ü. yaγın yaγmax üçün. 08/16 
ü. yenä oγlallaŕ inni vilayet bilän ġatışanśaŋ onoŋ üçün olά edenśeŋ biδ de 
ediyaq. 09/6 
 
üśt: biŕ şeyin yukarı, göğe doğu olan yanı. St Trkm üst, Az üst EUT üst. 
ü.+üŋä göδünü  āşġawaŕ  ġoyıp källäśinä  śellä  ġoydυm; üśśüŋä dä içmäk 
ġoydυm. 05/21 
ü.+ine oġlanıŋ üśtine pul śaçïyάllάŕ. 04/45 
ü.+ünde ikki dάnä dişeti üśtünde çıqıyάŕ. 06/35 

 
297
 
üş: bkz. üç. 
ü. ohōm śadaqa tamām molannan śōŕa boşa gitmäśin díyip heŕ kime ŕuśäŕicik 
bilän üş, dőŕt dάnä ġantı ġoyiyάllάŕ içinä. 06/15 
ü. aŕqamıδδa doġånlaŕ bōlmān bōlmān üş dάnä doġånım bōldï. 04/28 
ü.  üş  dάnä  şēylä  ġuppåśï yoqaŕdan bō´lmalï, bä'ş  dάnä  ġu´ppa eteγindä 
bō´lmalї. 01/55 
 
ǖşiş-: toplaş-. St Trkm üyş- ‘bir yere toplan-’. 
ǖ.+iyä'lläŕ  oġlanlï bōlup beylä geçiŕännän  śoŕā, biŕ göweği käśilännän  śoŋ, 
õnśoŋ ġıyδıŋ ġāyınlaŕï, ġāyıntalaŕï hemmäśi ǖşişiyä'lläŕ. 06/27 
ú.+işyά (úşişyά)  dōśtlaŕï, deŋtūşlaŕï, bā΄cılaŕï,  ġaŕdaşlaŕï hämmäśi úşişyά, 
oġlanıŋ dāşından toy edíyä’lläŕ, śadaqa edíyä’lläŕ. 06/41 
 
üyşüŕmäli: bir börük çeşidi. 
ü.  bōśtālli bőŕük, tekenaqşlï bőŕük, üyşüŕmäli bőŕük, o nä o tiŕāllï bőŕük, 
şucúŕä bőŕük tökülüŕ ġuŕwāllıqDa. 01/33 
 

 
vāŕ: bkz. bāŕ. 
v. ateşleŕ vāŕ. 08/28 
 
vefāt: (Ar.) a. St Trkm vepāt, Az. väfat. 
v. o da ayŕıldï, vefāt etti gitti o, wäli –göδlỉ āta. 10/35 
 
veŕ-: bkz. beŕ-. 
v.śäŋiδ iδin veŕśäŋiδ ġıyδıŋıδï oġlυmıδa gälin edip alcaq. 04/23 
 
vilayät: (Ar.) vilayet, il. St Trkm velāyet, Az. vilayät, Far. velayät. 
v.+iŋki yōq çaŕşamba, o çaŕşamba vilayätiŋki håwa, håwa. 08/28 

 
298
v. (vilayet) yenä oγlallaŕ inni vilayet bilän ġatışanśaŋ onoŋ üçün olά edenśeŋ 
biδ de ediyaq. 09/6 
 
vuŕ-: a. Doe/He. (Gu) ur-, wu
ru
ş 
v.+dım yeŕe vuŕdım palta΄nï 10/15 
v.+uşiyάllάŕ xanï śoqï da xanï śoqï, xanï śoqï da xanï śoqï da, vuŕuşiyάllάŕ. 
03/29 
 

 
waxt: vakit, zaman. St Trkm vaġt, Doe/He. (Gu) waxt; Az. waxt, Ar waqt. 
w.+tά (waqtά) ohōm dä'mi biδ diyäm üç waqtά tüŕkmän  ŕαśimläŕimiδiŋ 
biŕniçäği yitip gitti. 01/10 
w. (wax
ı
t)  ōnnon  śoŕā biŕ yenä wax
ı
t geçännän māmaśï öyüne άkitiyάlάŕ. 
06/31 
w. yāddan çıxıpdıŕ inni, waxt geçipdiŕ. 03/31 
w. o waxt oġlån alıp ġāçiyά gidiyä'. 03/32 
w. inni yāda gälmiyä', waxt geçiyä' onυ āytıp bōlmiyά. 03/35 
w. gälini βeŕmiyä'llά dā, waxtıŋda βeŕmiyä'lläŕ gälini - waxt geçiyä'ŕ. 01/97 
w.+ıŋda gälini βeŕmiyä'llά  dā, waxtıŋda  βeŕmiyä'lläŕ gälini - waxt geçiyä'ŕ. 
01/97 
w.+laŕ inni män nä'me şu waxtlaŕ biŕ āydış çıqtï. 02/1 
 
wäli: (Ar.) ama, lakin, ancak. St Trkm velí, Az. väli. 
w. o da ayŕıldï, vefāt etti gitti o, wäli –göδlỉ āta. 10/35 
w. mυŋ annäśi dä bā -annäśi de wäli, śeśi δāD inni bōlmiyά. 10/59 
w. yāddan çıqmāśın diyyä' wäli edilmiyä'. 10/32 
w. mυŋ qāqasï wäli gitti. 10/33 
 
 
 

 
299

 
yā: ya. St Trkm ya; Az. ya; MK ya; EUT ya; AG ya. 
y. yā qutlu beyk yā bawam 10/13 
y. yā bähäwättin œwliya 10/23; 10/9 
y. (yā) yā ŕımaδan gäliŕ geçeŕ 08/22 
 
yād: yabancı. 
y. yād illeŕde śöyülśä 07/23 
 
yād: (Peh.) hatıra, anı, yad. ~bōl- ‘unut-’, ~dan çıq- ‘unut-, hatırlama-’, ~dan çıx- 
‘unut-’. ~ına düş- ‘hatırla-’, ~a gäl- ‘hatırla-’. Far. yād داي 
y.  bōl-  cαwānlάŕ giymiyä'ŕ onï cαwānlάŕ giymiyä'ŕ onï; cαwānlάŕ inni yād 
bōldï. 01/28 
y.+a ġäl- inni yāda gälmiyä', waxt geçiyä' onυ āytıp bōlmiyά. 03/35 
y.+dan çıq- o δāD aqlimiδ -yāddan çıqtï. 01/14 
y.+dan çıq- kä'n δāDlaŕ βāŕdï, őδim nä'me yāddan çıqtï. 04/24 
y.+dan çıx- inni bulaŕ da yāddan çıxıp βaŕiyά yυwaş yυwaş. 01/27 
y.+dan çıx- yāddan çıxıpdıŕ inni, waxt geçipdiŕ. 03/31 
y.+dan çıq- yāddan çıqmaśın diyyä'. 10/32 
y.+dan çıq- inni nä'me heŕ kim dä'mi õŋ  yāləq  ŕαśimläŕ  yāddan çıqtï, gitti. 
06/48 
y.+dan çıq- hämmäśi yāddan çıqıp qaldï. 06/49 
y.+dan çıq- yāddan çıqmāśın diyyä' wäli edilmiyä'. 10/32 
y.+ınıδa düş- başqa ŕαśimläŕ δāDlaŕ yādınıδa düşúyä'n bōlśa śiδ de biŕ āydıŋ 
biδe aydıp aydıp ġutaŕdıq onï. 06/19 
 
ya da: a. 
y. oqiyp oqiyp onυ qaldıŕmalï ya da ōlmiyά, xūşa getiŕmäli. 10/55 
 
yaγ-: yağ-. St Trkm yaġ-. 
y.+max yaγın yaγmax üçün. 08/16 

 
300
y.+śın yüδüŋä nuŕlάŕ yaγśın 02/20; 02/24 
 
yaγçaυq: (?) 
y.+a oy otıŕma΄ yengäśi (yaγçaυqa?) gidäyli. 07/5 
 
yaγın: yağış. St Trkm yagın. 
y. yaγın yaγmax üçün. 08/16 
 
yaγın: yakın. St Trkm yaqīn; Doe/He. (Gu) yaγïn, yaqīn.. 
y.+ıŋ biδim oġlallaŕımıδï yaγınıŋ  aşaγına  ġoyυp biŕ  śa‛at, ikki śa‛at  ōnnon 
śōŕā öyä śalıp -ōnnon śōŕā çıxıp gittilä'. 05/27 
 
yāγlıq: baş örtüsü. St Trkm yāġlıq. 
y.+ï el çaŕpışıp tomā'şā edip toy edip öwünçάk āndaġïnï ġoyïyά, iδinden de 
bu yāγlıġï ġoyïyά. 01/38 
y.+inï mänim śάyamiŋ tamām çaŕġaDınï, yāγlıγınï, tamām  δāDlaŕınï aldılά. 
05/26 
y. yāγlıγı kókάt tüŕkmän tüŕkmän yāγlıq iştä góδδä. 01/30 
y. tüŕkmän yāγlıq, tüŕkmäniŋ ŕαśimi şucúŕü δāDlaŕï - bu da āndaġi iştä. 01/31 
y. män yāγlıq alayīm, yāγlıq alayīm. 01/72 
y.+ı yāγlıγı kókάt tüŕkmän tüŕkmän yāγlıq iştä góδδä. 01/30 
 
yak-: a. 
y.+āŕlaŕ şöyle ateş yakaŕlaŕ śokakta. 08/28 
 
yaqa: yaka. St Trkm yaqa. 
y.+mıδï yaqamıδï da çā'qmaq edäŕdik, δıncıŕ edäŕdik. 01/13 
y.+śı yaqaśı kiŕlï bä'wek 07/50 
 
yalpılla-: parla-, ışılda-. St Trkm yalpılda-. 
y.+nıp duŕ- yumŕi yumŕi şēylä yalpıllanıp duŕiyά, śaçwāγımıδa atıp díyä’lläŕ. 
01/51 

 
301
 
yalï: gibi. St Trkm yalı. 
y. eśki oγlållaŕ ki annäm yalï oγlallaŕ biläŕ. 08/1 
 
yāləq: gibi. 
y. õnśoŋ bu şonnan yaŋqı aydanım yāləq öyä giŕiptiŕ, bu dä'däśi yatıydı. 
05/20 
y. inni nä'me heŕ kim dä'mi õŋ yāləq ŕαśimläŕ yāddan çıqtï, gitti. 06/48 
 
ya‘ni: yani. St Trkm Ar. ya‘ní.+- 
y.  śäŕwāδıŋ -şu  śäŕwāδ- ya‘ni ġoyυp  śäŕwāδıŋ  αlindän tutup alīp  őldüŕmäγä 
gittiläŕ. 05/19 
y. biδ ya‘ni ‘aŕūślά baŕma΄δdıq. 04/21 
y. biŕ ŕαśim ya‘ni aŕtıq baδı käDė toylaŕda. 10/31 
y. bulaŕıŋ hemmäśi güyçli adamlά - ya‘ni feyδ beŕyä'n adamlά, güyçli 
ādamlά. 10/44 
y. tüŕkmäniŋ  ŕαśimi nä'me inni śiδ ya‘ni oγlållaŕ  śowaDıŋıδ kä'n bōlυp 
tüŕkmän ŕαśimläŕini öwe geçiŕśäŋiδ biδe eyė bōluŕ, memnūn śiδden. 01/8 
y. çún ġoca- ġaŕŕıyıptıŕ, -ġaŕŕı bōlıptıŕ, ya‘ni ġōca bōlıptıŕ. 10/59 
y. (yani) män nä'me dä'l mi yani? 06/21 
 
yāŋaq: yanak. St Trkm yanaq; Doe/He. (Gu) yaŋaq`. 
y.+tan āl yāŋaqtan öpşädin 04/17 
 
yan-: a. St Trkm yan-; Doe/He. (Gu) yan-. 
y.+dï yüŕœk şuŋa yandï mi02/14 
y.+iyä'ŕ onï göŕmäśäm yüŕeğim yaniyä'ŕ” diyyä'ŕ dā 01/85 
 
yaŋcaq: ? 
y. o qa΄ymαcik (yaŋcaq?) kiçícik alıp gäliyä', şēylä. 01/18 
 
yaŋqı: biraz önceki, biraz önce. St Trkm yaŋqı; Doe/He. (Gu) yaŋqī. 

 
302
y. õnśoŋ bu şonnan yaŋqı aydanım yāləq öyä giŕiptiŕ, bu dä'däśi yatıydı. 
05/20 
y.: bu ġıyδıŋ śoqıγınna aliyά αliŋä, ġaçiyά, ġaçänna yaŋqı dœwlä. 03/28 
y. (yaŋqï) şuluġluġ edennä yaŋqï ceng tuŕdï - ceng tuŕdï; tamām da halqtan 
gälän ādamlά hamlättilän. 05/6 
 
yap-: a. St Trkm yap-. 
y.+ıpdıŕ ġadím ġoca heläyläŕ beylä yapıpdıŕ. 02/5 
 
yaŕa: a. St Trkm yara. 
y. çıqśaŋ, díydim ayaγınï díydim śädeme düşäŕ -yaŕa düşäŕ, díydim. 05/10 
 
yaŕa-: a. St Trkm yara-. 
y.+śın íyδi yaŕaśın íymānlï bōlśın. 02/27 
y.+śıŋ “íyδi yaŕaśın íymānlï bōlśın” díyä’lläŕ, bāŕamıδda. 02/2 
 
yaśśıq: yastık. St Trkm yaśśıq. 
y.+ıŋ (yaśśıγıŋ) hāśśa yaśśıγıŋ haśśaśï 07/19 
y.+ta (yaśtıqta) gúl yaśtıqta källäśi 07/4 
 
yaş: a. bkz. yάş. St Trkm yāş. 
y.+a altmış üç yaşa baŕānda diyi; biŕ cäşin tutiyάŕlάŕ, diyi. 06/5 
y.+a āyt, altmış üç yaşa baŕānda bu tāyda nä'me ediliyä'? 06/7 
y.+ına altmış üç yaşına baŕānda nä'me edip cäşinläŕ tutuşıllaŕ. 06/1 
y.+ına altmış üç yaşına. 06/8 
y.+ında pīyġambäŕ yaşında -pīyġambäŕ yaşında ahā ŕαśimdiŕ. 06/5 
y.+ınna altmış yaşınna  śadaqa edip ohōm köynäk giydiŕdiläŕ,  ġatlamα 
őŕttiläŕ. 06/2 
y.+ınna eŕkäçi olan bōlśa biŕ yaşınna oġlånï śünnet edíyä’lläŕ. 06/39 
y.+ï inni hāli yōq, yaşï kä'n. 10/60 
y.+ï altmış üç yaşlaŕında pīyġambäŕ yaşï diyip śadaqa edíyä’lläŕ. 06/9 
y.+laŕında altmış üç yaşlaŕında pīyġambäŕ yaşï diyip śadaqa edíyä’lläŕ. 06/9 

 
303
y.+lï aġduq yaşlï bōlmadï 02/12 
y.+ta hämmäśi śektä etti, älli yaşta, älli biŕ yaşta. 10/66 
y.+ŋa (yāşıŋa) nä'me yatdıŋ  ōnnan  śōŕa nä'çä yāşıŋa yetändä gälin bōldıŋ? 
04/26 
y.+ta (yāşta) o da beylä öldi, elli biŕ yāşta. 10/73 
 
yaşa-: a. St Trkm yaşa-. 
y.+ıyάŕ (yaşıyάŕ) yaşıyάŕ hā. 10/61 
 
yat-: a. St Trkm yat-; Doe/He. (Gu) yat-. 
y. aγ öyläŕdä yat bä'wek 07/26; 07/49 
y.+anmışDıq: õnśoŋ bu oġlån gäliyä' atlayıp; bu tāy bōlmiyά; õnśoŋ bu dœw 
yatanmışDıq dā. 03/26 
y.+dıŋ nä'me yatdıŋ ōnnan śōŕa nä'çä yāşıŋa yetändä gälin bōldıŋ? 04/26 
y.+ıydı õnśoŋ bu şonnan yaŋqı aydanım yāləq öyä giŕiptiŕ, bu dä'däśi yatıydı. 
05/20 
 
yay-: ser-. St Trkm yay-. 
y.+ ŕatmıyaq täδä yıl kutlamaśï bā; emmā śυfŕa yayŕatmıyaq emmā, ŕamaδan 
ayDı βāŕ, fetŕ ayDı, ġuŕbanlıq ayDı bā. 09/2 
 
yάş: bkz. yaş. 
y.+ımda altmış dőŕt yάşımda. 01/5 
y.+ıŋda nä'çä yάşıŋda? 01/5 
 
yätím: yetim. St Trkm yetím. 
y. yätím oġlan çāγıŕdım 08/12; 08/6 
 
yenç-: vur-. St Trkm yenç-. 
y.+ip o da yençip δïnciŕli diwānanï ġåwı ediyä', şαfā beŕiyä'. 10/29 
y.+ip: aγaçıŋ eē - aγaçıŋ biŕ şāxaśını alıp eē dάliläŕi şu δikŕï oqıyïp dάliläŕi 
yençip ġåwı ediyαmışDıq. 10/4 

 
304
 
yeddi: yedi. St Trkm yedi; Doe/He. (Gu) yeDdi . 
y. õnśoŋ taqŕïban nä'me yeddi gún geçännän śōŕa, ġatlamα Bíşiŕip, śāçaq edip 
māmaśınıŋ öyünä giDiyä'läŕ. 06/32 
y. o qadímläŕ gälini kökäδmäδdiläŕ, yeddi yılda, śäkkiδ yılda gälini ġaytaŕıp 
αkitiŕdiläŕ. 01/86 
y. õnśoŋ yeddi yılda, altı  yılda oγlånı göŕüp bilmeyä' dā; baγŕı  dāş  bōliyά. 
01/89 
 
yenä: daha, bir de, gene. St Trkm yene. 
y. o ġıyδiŋ  αlinnän tutup beylä geçiŕiyä'läŕ;  şucúŕä  āytiyάlάŕ – yenä o taŕaf 
āytiyά. 03/10 
y. õŋ yenä bíŕ dάnä dāśtān βā - o ġadím δamāŋqї. 03/19 
y. yenä tomāşādan ceng tuŕdυ. 05/39 
y. yenä oγlallaŕ inni vilayet bilän ġatışanśaŋ onoŋ üçün olά edenśeŋ biδ de 
ediyaq. 09/6 
y. ōnnon śoŕā biŕ yenä wax
ı
t geçännän māmaśï öyüne αkitiyάlάŕ. 06/31 
y. (yene) õnśoŋ yene mamaśınnan gälännän śōŕa dişçaγı çıqïyά. 06/34 
 
yeŋ: yen. St Trkm yeŋ. 
y.+imiδi nä'me yeŋimiδi naqış ediyäŕdik, köyneğimiδiŋ eteğini awådan ġıŕa 
diyyä' naqış edyärdik. 01/11 
y.+imiδi yeŋimiδi çúçebuŕnu edäŕdik. 01/12 
 
yengä: yenge. St Trkm yeŋŋe. 
y.+śi oy otıŕma΄ yengäśi (yaγçaυqa?) gidäyli. 07/5 
y.+li śän āγalï yengäli 07/12 
y.+li öwi yengäli gäλäk 03/6 
 
yeŕ: a. St Trkm yer; Doe/He. (Gu) yėr. 
y. yeŕ demiŕ oγlan çıqtï ey 10/17 
y.+e yeŕe vuŕdım palta΄nï 10/15 

 
305
y.+iŋ baŕān yeŕiŋ βäŕilśin02/16 
y.+iŋ yeŕiŋ yūŕduŋ śaltanï 10/18 
 
yet-: yet; yetiş-; var-, eriş-. St Trkm yet-. 
y.+ä'ndä nä'me yatdıŋ ōnnan śōŕa nä'çä yāşıŋa yetändä gälin bōldıŋ? 04/26 
y.+iŕśiŋ śiδä dä xudāy yetiŕśin. 06/17 
y.+iyä' biŕbiŕläŕinnän güyç alyάn gälyä'n adamlά  tā  mυŋ  qāqaśiŋa yetiyä'. 
10/45 
y.+ip onıŋ hıqmatınάm yetişip bilmäyä'ŕ. 10/50 
 
yıkıl-: a. St Trkm yıkıl-. 
y.+iyά bunı yüŕœkden oqiyānlaŕ fäyδ bilän yıkıliyά. 10/51 
 
yıl: a. St Trkm yıl; Doe/He. (Gu) yïl. 
y. tüŕkmänläŕdä biŕbiŕinä ‘yeni yıl kutlu olśun’, diye aγızla söyleniyō. 09/10 
y. täδä yıl kutlamaśï bā; emmā śυfŕa yayŕatmıyaq emmā, ŕamaδan ayDı βāŕ, 
fetŕ ayDı, ġuŕbanlıq ayDı bā. 09/2 
y. oγlållaŕ heŕ yıl aŕaδada oqiyάllά. 08/26 
y. täδä yıl ġutlama ġadímdän bā mı? 09/6 
y. täδä yıl yōq. 09/6 
y.+da o qadímläŕ gälini kökäδmäδdiläŕ, yeddi yılda,  śäkkiδ  yılda gälini 
ġaytaŕıp αkitiŕdiläŕ. 01/86 
y.+da õnśoŋ yeddi yılda, altı yılda oγlånı göŕüp bilmeyä' dā; baγŕı dāş bōliyά. 
01/89; 01/89 
y.+ıŋ täδä yılıŋ mübaŕäk bōlśın,  śälāmät bōlśın, õnśoŋ gälän yılï beŕäkätli 
bōlśın. 09/7 
y.+ï täδä yılıŋ mübaŕäk bōlśın,  śälāmät bōlśın, õnśoŋ gälän yılï beŕäkätli 
bōlśın. 09/7 
 
yit-: yit-, kaybol-. St Trkm yit-. 
y.+ip git- ohōm dä'mi biδ diyäm üç waqtά tüŕkmän ŕαśimläŕimiδiŋ biŕniçäği 
yitip gitti. 01/10 

 
306
y.+ip baŕ- tüŕkmän ŕαśimläŕ yυwaş yυwaş yitip baŕiyά. 01/29 
 
yoxśa: yoksa. St Trkm yoġsa. 
y. yoxśa őδỉmiŋki βā, őyle oloqō΄n şeyläŕ, bä'ş dάnä ġuppåśï βāŕdї. 01/58 
 
yōq: yok. St Trkm yōq; Doe/He. (Gu) yo, yoq, yōq, yox. 
y. mυŋ qāqasï ki ayŕıllï, başqa hiç kimde yōq -āδ βā, o güyçdä āδ βā. 10/46 
y. inni hāli yōq, yaşï kä'n. 10/60 
y. inni nä'me xanï, hiş δāD yōq. 01/64 
y. yōq śizinki gibi değil. 09/9 
y. täδä yıl yōq. 09/6 
y. yōq çaŕşamba, o çaŕşamba vilayätiŋki håwa, håwa. 08/28 
y.+tï maşín yōqtï, täδä çıqıptї. 04/36 
y.+tï döŕt dάnäśi bilän αkittiläŕ; ama o δamanlaŕ maşín yōqtï, ġıttï. 04/40 
y.+tï biŕ gún otï`tdıq õnśoŋ bu oγlallaŕıŋ śüydü, çőŕœγỉ yōqtï –çőŕöğỉ. 05/29 
y.+tυ kä'n maşín yōqtυ; aŕaβa bilän αkitiŕdiläŕ şucúŕü. 04/43 
y. (yō)  yō män ata minä'mōq, män maşínä mindim, -dőŕt dάnä maşínä 
mindim. 04/48 
y.+tıŕ (yōktıŕ) emmā dāiŕemde adam yōktıŕ. 10/48 
 
yoqaŕı: yukarı. St Trkm yoqarı; Doe/He. (Gu) yoqqarï, yoqqorï, yuqqorï, yuqqoru. 
y.dan  üş  dάnä  şēylä  ġuppåśï yoqaŕdan bō´lmalï, bä'ş  dάnä  ġu´ppa eteγindä 
bō´lmalї. 01/55 
y. etmädi, gėtti yoqaŕı. 05/11 
y.: oġul díydim; çı'xma yoqaŕı díydim. 05/10 
y.+śında yoqaŕśında üç dάnä ġuppåśï βāŕdï, işitiŕ Daqınaŕdıq. 01/59 
 
yoŕġan: a. St Trkm yorgan. 
y. āllï yoŕġan dœşädiŋ 04/18 
 
yoŕtiş-: karşılıklı yürümek, koşuştur-. 
y.+ip baŕ- õnśoŋ biŕbiŕinä yóŕtişip baŕiyάlάŕ. 03/9 

 
307
y.+iyάllά õnśoŋ yóŕtişiyάllά. 03/16 
y.+iyάllάŕ gīw gīw diye yóŕtişiyάllάŕ. 03/17 
y.+iyάllάŕ ġıyk da çıyq oġlållaŕ düşiniyάllάŕ oŕayı, yóŕtişiyάllάŕ. 03/33 
 
yó'ŕ(e): yürü-, koş-. St Trkm yöre-. 
y. yó'ŕ git, diydi. 05/35 
 
yυwaş: ~yuvaş ‘yavaş yavaş’. St Trkm yuvaş yuvaş. 
y. yυwaş inni bulaŕ da yāddan çıxıp βaŕiyά yυwaş yυwaş. 01/27 
y. yυwaş tüŕkmän ŕαśimläŕ yυwaş yυwaş yitip baŕiyά. 01/29 
 
yumŕi: ~yumŕi ‘yumru yumru’. St Trkm yumrı. 
y.  yumŕi yumŕi yumŕi  şēylä yalpıllanıp duŕiyά,  śaçwāγımıδa atıp díyä’lläŕ. 
01/51 
 
yuŕd: yurt. St Trkm yūrt. 
y.+uŋ yeŕiŋ yūŕduŋ śaltanï 10/18 
 
yüŋ: yün. St Trkm yüŋ; Doe/He. (Gu) yuŋ. 
y. tüŕkmänläŕ nä'me, qadímläŕ  ā dä'mí doqu doqāŕ΄dï, tikin tikäŕ΄di, yüŋ 
daŕāŕdï käçė edäŕdi. 01/6 
 
yüŕek: yürek, kalp. ~ iślä- ‘özle-’. bkz. yürœk. St Trkm yürek. 
y.+i (yüŕeği iślä-) o gälinçä yüŕeği iśliyä'ŕdi äŕiniŋ. 01/87 
y.+im (yüŕeğim) onï göŕmäśäm yüŕeğim yaniyä'ŕ” diyyä'ŕ dā 01/85 
 
yüŕœk: bkz. yüŕek. 
y.+im onï göŕmäśäm yüŕœğim ġāşlï, diyyä'ŕ. 01/84 
y.+im onï göŕmäśäm yüŕœğim iśliyä’ŕ” diyyä'ŕ. 01/95 
y. yüŕœk şuŋa yandï mi02/14 
y.+den bunı yüŕœkden oqiyānlaŕ fäyδ bilän yıkıliyά. 10/51 
 

 
308
yüδ: a. St Trkm yüz; Doe/He. (Gu) yüδ. 
y.+ünü  śeyŕiyeŕek, oynayaŕaq deŋDūşlaŕï tamām oġlanıŋ yüδünü  śıyıŕmāna 
gäliyä'lläŕ, ġutlamana gäliyä'lläŕ şucúŕü hämmä δāD. 06/30 
y.+ün õnśoŋ biδim bυ gälinimiδ beylä otυŕanna ġāyin
än
äśi gäliyä', αlin δāDlï 
śowġatlï gäliniŋ yüzün açïyά. 01/39 
y.+üŋä yüδüŋä nuŕlάŕ yaγśın 02/20 
y.+üŋä yüδüŋä nūŕlaŕ yaγśın 02/24 
 
yüδük: yüzük. St Trkm yüzük. 
y.+ünü beylä büδeλük Daqıniyάllά, õnśoŋ yüδüğünü Daqiyάllάŕ şēylä, håwa. 
01/45 
y. ol biŕ αliŋä yüδük Daqıyά'lάŕ, biŕ çaŕġaD Daqıyάllάŕ. 06/11 
y. mυŋa yüδük Daqiyάllάŕ, mυγa halqa díyä’lläŕ. 01/46 
 
δ 
 
δāD: her türlü eşya, şey. St Trkm zāt. 
δ. o δāD aqlimiδ -yāddan çıqtï. 01/14 
δ. ŕamaδan āyda, āy oŕta olanna ōn dőŕdỉ gėcädä biŕ aydılıyan δāD. 08/21 
δ. çőŕek δāD alanını āyt nä'ne. 05/29 
δ.  śeyŕiyeŕek, oynayaŕaq deŋDūşlaŕï tamām oġlanıŋ yüδünü  śıyıŕmāna 
gäliyä'lläŕ, ġutlamana gäliyä'lläŕ şucúŕü hämmä δāD. 06/30 
δ. śünnät edip bu tayda δāD paŕçacıq gėydiŕiyä'lläŕ. 06/44 
δ. śiδ şäkäŕ δāD ġoyıyāŋıδ, biδ ġoymıyaq. 09/5 
δ. mυŋ annäśi dä bā -annäśi de wäli, śeśi δāD inni bōlmiyά. 10/59 
δ. inni nä'me xanï, hiş δāD yōq. 01/64 
δ. heŕ kim onıŋ pulυna ġuβanıp śattılaŕ cānım, δāD ġoyıp. 01/65 
δ. hiç δāD aydanımıδōq. 06/20 
δ.+ı hämmä δāDï oŕtada åwadõlap ġoyiyάllάŕ, śofŕadan (çüŕiyn?) edíyä’lläŕ. 
06/14 
δ.+ı ġıyδiŋ ġaptalında ġıδıl śoqυ bilän őδ δāDï bōliyά - śoqυ dä'mi dä'l. 03/25 
δ.+ï õnśoŋ bu δāDï öŕtỉp ġaytiyά. 01/40 

 
309
δ.+laŕ başqa  ŕαśimläŕ  δāDlaŕ  yādınıδa düşúyä'n bōlśa  śiδ de biŕ  āydıŋ biδe 
aydıp aydıp ġutaŕdıq onï. 06/19 
δ.+laŕ ġåwı δāDlaŕ aydannıŕśıŋıδ-a! 06/20 
δ.+laŕ kä'n δāDlaŕ βāŕdï, őδim nä'me yāddan çıqtï. 04/24 
δ.+laŕını mänim śάyamiŋ tamām çaŕġaDınï, yāγlıγınï, tamām  δāDlaŕınï 
aldılά. 05/26 
δ.+laŕï tüŕkmän yāγlıq, tüŕkmäniŋ ŕαśimi şucúŕü δāDlaŕï - bu da āndaġi iştä. 
01/31 
δ.+lı õnśoŋ biδim bυ gälinimiδ beylä otυŕanna ġāyin
än
äśi gäliyä', αlin δāDlï 
śowġatlï gäliniŋ yüzün açïyά. 01/39 
 
δaman: zaman; devir. St Trkm zamān. 
δ.+ŋqї (δamāŋqï) õŋ yenä bíŕ dάnä dāśtān βā - o ġadím δamāŋqї. 03/19 
δ.+laŕ o δamanlaŕ maşín ġıttї'. 04/34 
δ.+laŕ döŕt dάnäśi bilän αkittiläŕ; ama o δamanlaŕ maşín yōqtï, ġıttï. 04/40 
δ.+na şucúŕü ġadím δamanna oloqō΄n dä'däläŕ bilän ecäläŕ βeŕiyä'ŕdi. 04/20 
δ.+na: o δamanna maşín täδä çıqıptï –moDtı  dā  şucúŕü moD täδä, maşín 
ġıtıŕaqtï. 04/49 
δ.+na: õnśoŋ gälini αkitip oġlånïŋ öyüne δamanna. 04/46 
 
δeŕäng: çevik, zeyrek, eli çabuk, zeki, yılkı. Far. zeräng گنرز 
δ.+di mυŋ biŕ ämmiśi bātdï; ġåwı oqiyatDï heyweŕä δeŕängdi. 10/72 
 
δıncıŕ: zincir, zincir şeklinde yapılan bir mıtifin adı. St Trkm zıncır; Doe/He. (Gu) 
zancır 
δ. yaqamıδï da çā'qmaq edäŕdik, δıncıŕ edäŕdik. 01/13 
 
δïnciŕli: zincirli. St Trkm zıncırlï. 
δ. o da yençip δïnciŕli diwānanï ġåwı ediyä', şαfā beŕiyä'. 10/29 
 
δikŕ: (Ar.) zikir. Far. zekr رکن 
δ. nemayişí oqiyάllaŕ; emmā δikŕ βeŕmiyä'lläŕ. 10/75 

 
310
δ.+ï  aγaçıŋ  eē - aγaçıŋ biŕ  şāxaśını alıp eē  dάliläŕi  şu  δikŕï oqıyïp dάliläŕi 
yençip ġåwı ediyαmışDıq. 10/4 
δ.+i eē şu δikŕï oqiyāŋ śän. 10/5 
 
δōŕ: güç, zor. St Trkm zōr. 
δ. õnśoŋ nä'me biδä δōŕ ettilä' - kä'n δōŕ ettilä', eδiyät beŕdilä'. 05/42; 05/42 
δ. ġıyn ōliyά, δōŕ ōliyά.02/8 
 
δőŕä: Zöhre, kayanak kişinin kızı, özel isim. 
δ. bïŕ ġıyδımıŋ adï δőŕä. 01/1 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
311
SONUÇ 
 
Günbed Ağzı’nın çalışmamızda en belirgin şekilde görülen dil özellikleri 
kısaca şu şekildedir: 
 
1. Standart Türkmencede olduğu gibi asli uzun ünlüler korunmuştur: āyıŋ on 
dőrdỉŋä nä śalkımśeçer. 08/23 ( < ET āy),  ġıyδim, mäŋ  qāqam  ādï  tāytişān. 10/41 
(ōq, yaşï kä'n. 10/60, oġlan bōlanda nä'me rαśimlärimiδ  bā
biδim? 06/23 (< ET bār); süyt ġāzan a süyt ġāzan a süyt ġāzaŋa ne gäräk 08/9 (< ET 
sǖt).vb. 
  
2. Yuvarlak ünlünün etkisi ile sonraki hecelerdeki düz ünlüler yuvarlaklaşır: 
śorā ortaśından õŋ  oġlånïŋ dişiŋä  ġawərγa  ġoyıyάllάr. 06/37; õnśoŋ gälini άkitip 
oġlånïŋ öyüŋä  άkitiyάlάr. 04/46; ġuppåmıδï mi? 01/57 biδim oġlallarımıδï yaγınıŋ 
aşaγına  ġoyυp biŕ  śa‛at, ikki śa‛at  ōnnon  śōrā öyä śalıp -ōnnon  śōrā  çıxıp gittilä'. 
05/27; şonnon öyümä gäldim. 05/38; yürœk şuŋa yandï mi02/14 vb. 
 
Yuvarlaklaşma olayı w ünsünün etkisi ile de ortaya çıkmaktadır: nä'me 
yeŋimiδi naqış ediyärdik, köyneğimiδiŋ eteğini awådan  ġıra diyyä' naqış edärdik. 
01/11, beylä büδeλük Daqıniyάllά, õnśoŋ yüδüğünü Dakiyάllάr şēylä, håwa. 01/45; 
pəyġambärlär œwlaDï 10/22 
 
3. Standart Türkmencede açık e (ä)’li bazı kelime ve ekler, ä yerine, Günbed 
Ağzında a~ä arasında daha açık olan bir ά sesi ile söylenmektedir. Bu durum a ile 
telaffuz edilen kelimelerde de görülmektedir: ġıyδ bōlśa ġulacıγını deşiyάllάr, halqa 
taqıyάlάr -halqacıq taqıyάlάr awådanlıyάlάr şicire cān oγul. 06/45,  dört dάnäśi bilän 
άkıttilär; ama o δamanlar maşín yōqtï, ġıttï. 04/40 vb. 
 
4. Günbed Ağzı’nda Standart Türkmencede de olduğu gibi kelime sonundaki 
ı ünlüsü ï’ya değişir: ayaγınï beylä beylä beylä beylä baśiyά, bu ġıyδiŋ  αlindän 
tutiyά. 03/27; cennättän cāyï  bōlśın 02/21; çapatï pişiriyä'llär, pośśuq edíyä’llär, 

 
312
ekmek pişiryä'llär, ġatlamά edíyä’llär. 06/13; dōśtlarï, deŋtūşlarï, bā΄cılarï, ġardaşlarï 
hämmäśi úşişyά, oġlanıŋ dāşından toy edíyä’llär, śadaqa edíyä’llär. 06/41 vb. 
 
Bu değişime bazen kelime içinde de rastlanır: biŕ gún otïtdıq
122
 õnśoŋ bu 
oγlallarıŋ  śüydü, çőrœγỉ  yōqtï –çőröğỉ. 05/29; - emmā, oqïyıp bilmiyä'. 10/61; tut 
aγaçtan pay alïm 07/16; gälin bōlannan  śoŋ  āndaγïnï  şol  ālın giycαğini  āndaγïnï 
ġoyïyά. 01/37 
 
5. Bazı yuvarlak ünlülerin düzleştiği görülür: aγδi kümiş ey xaltanï 10/16 (< 
MK kümüş, St. Trkm. kümüş);  ġıyδ  bōlśa  ġulacıγını deşiyάllάr, halqa taqıyάlάr -
halqacıq taqıyάlάr awådanlıyάlάr şicire cān oγul. 06/45; bυ kitabï oqıyśalar. 10/38; 
bunυ düşündr dā nä'me üçün āytarlar. 08/16 
 
6. ET’de kelime başında bulunan b sesleri korunmuştur: türkmän rαśimlär 
yυwάş yυwάş yitip bariyά. 01/29, śäniŋ ġıyδiŋ ġudaçlıġa berelim; maγa berçäk mi? 
04/5; gälin bōlannan śoŋ āndaγïnï şol ālın giycαğini āndaγïnï ġoyïyά. 01/37 vb. 
 
7. ET’de kelime başında bulunan bazı t sesleri korunmuştur: türkmänlär 
nä'me, qadímlär ā dä'mí doqu doqār΄dï, tikin tikär΄di, yüŋ darārdï käç
ə edärdi. 01/6; 
ġıyδ  bōlśa  ġulacıγını deşiyάllάr, halqa taqıyάlάr -halqacıq  taqıyάlάr awådanlıyάlάr 
şicire cān oγul. 06/45; o ġıyδlara tikip giydirirdik 01/34.  
 
Bazı kelimelerde ise d ile t arası bir sesle telaffuz edilmektedir: bucúrü 
biŕibiŕinä biŕibiŕinä' Daqıniyά gidiyä' dā. 10/41; beylä büδeλük Daqıniyάllά, õnśoŋ 
yüδüğünü Dakiyάllάr  şēylä, håwa. 01/45; bu tāyda õnśoŋ bu tāyda aśıb Dakiyάlάr. 
01/53 
 
8. ET bış-, biş- fiili, Standart Türkmencede (biş-) kullanımını sürdürmektedir. 
Günbed Ağzı’nda ise bu fiil Biş- şeklindedir: āş Bişirdim, Bişirdim 08/11; 08/5. 
 
                                                 
122
 < otır-ıp-dı-q 

 
313
9. Standart Türkmencede f’ler birkaç örnek hariç düzenli olarak p’ye 
değişirken Günbed ağzında bazı f’ler korunmaktadır: ayaγına tüfäŋ deydi. 05/11; bíŕ 
tarafta ġıyδ duriyά bíŕ tarafta oġlån duriyά. 03/1; täδä yıl kutlamaśï bā; emmā śυfra 
yayratmıyaq emmā, ramaδan ayDı  βār, fetr ayDı, kurbanlıq ayDı  bā. 09/2 (< St. 
Trkm. supra) 
 
10. ET’de kelime başında bulunan q ve k’lerin bir kısmı Standart 
Türkmencede de olduğu gibi g sesine değişir: onυ bu ġıyδlar  āytıp gälällä', toya 
gidällär, olarï Dakı΄nırdï. 01/69 (< MK kit-); āyDıp āyDıp feyδ alıp, feyδ alıp bíhūş 
ōliyά, hāldan  giDiyä' onï ġaldırmaγına bíri gäräk feyδ alıp xūşdan gidiyά. 10/53; 
gäliniŋ gäliyä'ni mālum bōliyά. 01/65 (< MK kel-, St. Trkm. gel-) 
 
11. r, d ve k ünsüzlerinin ikizleşmesi ses olayının örnekleri vardır: ohōm 
ġarrı ecäm mυŋa  ŏruśghat berdi. 04/30, o qadímlär gälini kökäδmäδdilär, yedd
yılda, śäkkiδ yılda gälini ġaytarıp άkitirdilär. 01/86, inni hämānäDän nä'me, biŕ ġıyδ 
öydä mi, ikki Dάnä ġoca nänä gäliyä' mυnı ġudaçlıġa. 04/1 vb. 
 
12. h, r, q, k, b, l, n, y ünsüzleri bazı kelimelerde düşer: onıŋ  hıqmatınάm 
yetişip bilmäyä'r. 10/50 (< hıkmat+ı+n+a+ham); yāγlıγï  kókάt türkmän türkmän 
yāγlıq iştä göδä'. 01/30 (< kör-kät-. St. Trkm. kokat kókάt); biŕbiŕlärinnän güyç alyάn 
gälyä'n adamlά tā mυŋ qāqaśiŋa yetiyä'. 10/45;  män ata minä'mōq, män maşínä 
mindim, -dőrt dάnä maşínä mindim. 04/48; õnśoŋ bunυŋ dőrt töwöröğü döwüx ōliyά
ortaśınna ġıyδ bōliyά. 03/24; ā ol päridä dä'mi, yeddi ġaŕış etti ġīyδlarıŋ heŕ (ġayśï?) 
da biŕ dä'mi śäçki śäçtilär, noγul śäçtilär. 06/4; hiç δāD aydanımıδōq. 06/20 vb. 
 
13. Günbed Ağzı’nda -çok az örneği bulunmakla beraber- kelime başı h 
ünsüzü türemesi oluşmaktadır: inni hämānäDän nä'me, biŕ ġıyδ öydä mi, ikki Dάnä 
ġoca nänä gäliyä' mυnı ġudaçlıġa. 04/1; mäniŋ ballim hıncıdı΄r 07/53 
 
14. Standart Türkmencede de olduğu gibi Günbed Ağzı’nda da s ve r sesleri 
peltektir. 
 

 
314
15. Yer değiştirme (Göçüşme / Metathésé) çok nadirdir. -gś- > -śġ-, -λ-δ- > -
δ-λ-  şeklinde örnekleri vardır: qāqaśï bilän nä'neśi -ecäśi  ŏŕuśġat beriyä'r. 04/10, 
õnśoŋ  αliŋe Daqıliyά kümüş  ġulp, kümüştän bu büδeλüğü bōliyά,  ġoşma büδeλük 
díyä’llär oŋa. 01/43 vb. 
 
16. Gerileyci ünsüz benzeşmesi (nl- > -ll-, -rl > -ll-, -ln- > -nn-) sıkça görülür: 
emmā, oqiyāllarımıδ ayrıllï. 10/63; oγlållarıŋ hämmäśini çıkarcaq män, öldürcäk, 
díydi. 05/12, bular gäliyä'llär, giDíyä’llär öylärinä ġatlama Bişiriyä'llär; pośluq 
Bişiriyä'llär; dőş getiriyä'llär. 04/7,  kümmetġawυś. 05/3, oġlanlï bōlup beylä 
geçirännän  śorā, biŕ göweği käśilännän  śoŋ, õnśoŋ  ġıyδıŋ  ġāyınlarï,  ġāyıntalarï 
hemmäśi ǖşişiyä'llär. 06/27 vb. 
 
17. İlerleyici ünsüz benzeşmesinin (-t- -p- > -t- -t-, -ld- > -ll-, -nd- < -nn-, -śt- 
> -śś-, -nl- > -nn-, -ld- > -ll-, -m b- > -m m-, -śl- > -śś-, -td- > -tt-) örnekleri  de 
çoktur: biŕ gún otïtdıq õnśoŋ bu oγlallarıŋ śüydü, çőrœγỉ yōqtï –çőröğỉ. 05/29 (< otır-
ıp-dı-q), mυŋ qāqaśï ki ayrıllï, başqa hiç kimde yōq -āδ βā, o güyçdä āδ βā. 10/46, 
inni hāli yōq, yaşï kä'n. 10/60, onnan śōra oloqō΄n üç ġuppalï halqa díyä’llär. 01/49, 
göδünü  āşġawar  ġoyıp källäśinä  śellä  ġoydυm; üśśüŋä dä içmäk ġoydυm. 05/21, 
onśōŋ nä'me gälinlär, ġıyδlar, oġlållar hediye gätiryάllάr. 06/10, oġlållar:  ġıyk da 
çıyq oġlållar düşiniyάllάr orayı, yórtişiyάllάr. 03/33, śüyt allım, hάlwa āllım, çőräγ 
āllım. 05/37, ohōm  śadaqa tamām  molannan  śōra boşa gitmäśin díyip heŕ kime 
ruśäricik bilän üş, dőrt dάnä ġantı ġoyiyάllάr içinä. 06/15, çapatï pişiriyä'llär, pośśuq 
edíyä’llär, ekmek pişiryä'llär, ġatlamά edíyä’llär. 06/13, õnśoŋ gittim - hattā şä'rdāra, 
şä'rdāra gittim diydim ki: 05/30 
 
18. Standart Türkmenceden farklı olarak şimdiki zaman eki -(I)yA(ŕ) 
şeklindedir. Şimdiki zaman ekinin sonundaki r ünsüzü sıklıkla düşmeye meyillidir: 
bu  ġıyδıŋ  śoqıγın(ı)na  aliyά  αliŋä,  ġaçiyά,  ġaçänna yaŋqı dœwlä. 03/28, ayaγınï 
beylä beylä beylä beylä baśiyά, bu ġıyδiŋ αlindän tutiyά. 03/27, õnśoŋ yeddi yılda, 
altı yılda oγlånı görüp bilmeyä' dā; baγrı dāş bōliyά. 01/89 vb. Aynı durum ekin eski 
gerundium şeklinde de görülürür. -IyA ekinde I’ler çoklukla redüksiyona uğramıştır. 
 

 
315
19. Öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesi için -Standart Türkmencede 
görülmeyen-, -IyAmIştIk eki kullanılmaktadır: õnśoŋ bu oġlån gäliyä' atlayıp; bíŕ 
dάnä oγlån gäliyä'mışDıq - bíŕ óyä gäliyä'mışDıq. 3/20 vb. 
 
20. Günbed Ağzı’nda Azeri Türkçesinin etkisi görülmektedir: ohōm oġlana 
dä'mi täδä eyinbaş giydiriyä'llär. 06/43 (śädeme düşär -yara düşär, díydim. 05/10 (Az sedeme), tüŕkmäniŋ ŕαśimi nä'me inni 
śiδ ya‘ni oγlållaŕ śowaDıŋıδ kä'n bōlυp tüŕkmän ŕαśimläŕini öwe geçiŕśäŋiδ biδe eyė 
bōluŕ, memnūn  śiδden. 01/8 (böyük böyük ecäläŕ  βeŕiŕ - 
ŏŕuśġat alıp giDäŕdik. 04/22; apaŕdılaŕ diymä, αkitDiläŕ! 04/33.vb. 
 
Bir cümlede ise Azeri Türkçesindeki şimdiki zaman eki -(y)Ir’ın kullanıldığı 
görülmektedir: bular nä'me günācıktır, öyüŋ içinde baxıyırlar otirillά, díydim. 05/14 
 
21. Günbed Ağzı’nda leksikolojik bakımdan Farsçanın etkisi de 
görülmektedir.: õnśoŋ  oġlån bunυ, oġlån bilän otiriyάllάr,  cüft  otiriyάllάr. 04/47 
(Far. coft تفج;); mυnï heywerä ġåwı tutiyaq. 09/3; lāγır laγır lāγır lāγır edip, heŕ 
mōġe ki gälin gäliyάkάn o śäś bilän bilirdik. 01/60 (Far. mōqe'  عقوم ); ŕāxatçılıq 
tutıyάr dā. 10/57 (Far. nā  ان + Ar. rahat  
ر
تحا  + Tü. çı + lıq); ġaŕaδ cān xudāy śaγlıq 
bōlśın,  śalāmatlïq bōlśın. 06/48 (< Ar. ġaraz  ضرغ); o da yençip δïnciŕli diwānanï 
ġåwı ediyä', şαfā beŕ
i
yä'. 10/29 (< şafa  افش); õnśoŋ  taqŕïban nä'me yeddi gún 
geçännän śōŕa, ġatlamα Bíşiŕip, śāçaq edip māmaśınıŋ öyünä giDiyä'läŕ. 06/32 (< Ar. 
taqrībān ابيرقت ) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 
316
KAYNAKÇA 
 
Açıkgöz, H., M. Yelten (2005), Kelime Grupları,  İstanbul: Doğu 
Kütüphanesi. 
Akalın, Ş. H. (1997), Azerbaycan Türkçesi, (Ders Notları) Adana. 
Altaylı, Seyfettin (1994), Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü, C. I-II, İstanbul: 
MEB Yayınları. 
Annanurov, A., R. Berdiyev, N. Durdıyev, K. Şamıradov,  Türkmen Diliniŋ 
Ersarı Dialekti, Aşgabat: Türkmenistan SSR Ilımlar Akademiyası Magtumgulı 
Adındakı Dil ve Edebiyat İnstitutı. 
Arazkuliyev, S., S. Ataniyazov, R. Berdiyev, G. Saparova (1977), Türkmen 
Diliniŋ Gısgaça Dialektologiya Sözlügi, Aşgabat: Ilım Neşriyatı. 
Ataman, S. Y. (1992), Eski Türk Düğünleri, Ankara: Kültür Bakanlığı 
Yayınları. 
Ataziyanov, S. (1999), “Türkmen Boylarının Geçmişi, Yayılışı, Bugünkü 
Durumu ve Geleceği”, Bilig, S.10, s.1-30. 
Azımov, P., G. Sopıyev, Ya. Çönneyev (1992), Türkmen Dili, Aşgabat: 
Magarif. 
Azmun, Y. (1966), “Türkmen Halk Edebiyatı Hakkında”, Reşit Rahmeti İçin
Ankara: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, s. 68-83.  
---------------(2003), “Söz Mirasımız - Öz Mirasımız”,  Journal of Turkish 
Studies / Türklük Bilgisi Araştırmaları, Kaf Dağının Ötesine Varmak Günay KUT 
Armağanı I, C. 27/I, s.161-177. 
---------------(1983),  Ana Çizgileriyle Türkmence Dilbilgisi, Ankara: 
Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fak. Yayınları / Doğu Dilleri ve Edebiyatları 
Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.  
---------------(1990), “Türkmencede Aslî ve Dolaylı Uzun Ünlüler”, Journal 
of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), Fahir İz Armağanı I, Volume 14. 
Banguoğlu, T. (2007), Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu 
Yayınları. 
Başdaş, C. (1999), “Türkmen Türkçesinde +(I)k (İntensivum) Eki ve 
Kullanılışı”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S., s. 492-496. 

 
317
Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları 
Antolojisi (1998), Cilt 10 / Türkmenistan Türk Edebiyatı, Ankara: Kültür Bakanlığı 
Yayınları.  
Bazin, L. (1959), “Le Türkmène”, Philologiae Turcicae Fundamenta (PhTF)
1.C, s. 308-317, Wiesbaden.  
Bayatlı, H. K. (1996), Irak Türkmen Türkçesi, Ankara: TDK Yayınları. 
Benzing, J. ve Sabit S. Paylı (1988) “Altay Filolojisi ve Türkoloji ETtlerine 
Kılavuz II”, Türk Dili Araştırmaları  Yıllığı BELLETEN  1958, Ankara: Türk Tarih 
Kurumu Basımevi. 
Benzing, J. (1939), Über die Verbformen im Türkmenischen, Berlin: 
Inaugural-Dissertation. 
Berdiyev, R., S. Kürenov, K. Şamıradov, S. Arazkuliyev (1970), Türkmen 
Diliniŋ Dialektleriniŋ Oçerki, Aşgabat: Türkmenistan Ilımlar Akademiyası 
Magtumgulı Adındakı Dil ve Edebiyat İnstitüti. 
Bosnalı, S. (2001), “İran Türklerinin Dil ve Toplumsal Kimliği”, Türk Dili, S. 
594, s.669-678. 
Budak, A. (1983), “Türkmen Türkçesinin Dialektolojik Atlası”, Türk Dünyası 
Araştırmaları, S. 86, s. 65-67. 
--------------(1995), “Türkmence’de -galı > -alı Zarf Fiili”, Türk Dünyası 
Araştırmaları, S. 97, s.219-232. 
--------------(1999), “Türkmenistan’da Bugünkü Oğuz Boyları”, Türk Dünyası 
Tarih Dergisi, S. 146, s.45. 
Buran, A. “Çağdaş Türk Yazı Dillerinde ve Türkiye Türkçesi Ağızlarında 
İkincil Uzun Ünlüler”, http://turkoloji.cu.edu.tr. 
Bozkurt, F. (1992), Türklerin Dili, İstanbul: Cem Yayınevi. 
Caferoğlu, A. (1993), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü,  İstanbul: Enderun 
Kitabevi. 
Ceylan, E. Y. (1991), “Ana Türkçede Kapalı e Ünlüsü”, Türk Dilleri 
Araştırmaları, s.151-165. 
Clark, L. (1998), Turkmen Reference Grammar, Wiesbaden: Harassowitz 
Verlag. 

 
318
Çağatay, S. (1972), Türk Lehçeleri Örnekleri II - Yaşayan Ağız ve Lehçeler
Ankara, s.28-39. 
Çeneli,  İ. (1986),  “Türkmen Türkçesi Sözlüğü”,  TDAY-Belleten 1982-1983
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi, s. 29-84. 
Develioğlu, F. (1997), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın 
Kitabevi Yayınları. 
Dilçin, C. (Düz.) (1983), Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları. 
Duymaz, A. (1998), “Türkmen Tekerlemelerinin (Sanavaçlarının)  Şekil ve 
Tür Özellikleri Üzerine”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S.5, s. 172-189. 
Ercan, Ö. A. (2005), “Türklerin Geçidi, Yurdu, İnançların Tutsağı İran”, Türk 
Dünyası Tarih-Kültür Dergisi, S. 227, s.23-29. 
Ercilasun, A. B. (2002), Kars İli Ağızları, Ankara: TDK Yayınları. 
Ercilasun, A. B. (2001), “Oğuz-Türkmen Dil Kaynakları”, Türk Dünyası Dil 
ve Edebiyat Dergisi, S. 11, s. 7-12. 
Erdem, M. (2000), “Türkmen Türkçesi Ağızlarında Olumlu Şimdiki Zaman 
Kullanımı”, Bilig, S. 14, s.55-71. 
Eren, H. (1999), Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Ankara: Bizim Büro Basım 
Evi. 
Ergin, M. (1993), Türk Dilbilgisi, İstanbul: Bayrak Basım / Yayın / Tanıtım. 
Ergin, M. (1981), Azerî Türkçesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. 
Ärnazarov, S. (1996), “Dolaylı ve Dolaysız Anlatımın Sözdizimsel 
Özellikleri”, Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Dergisi, S. 6, s.67-69. 
Evliyâlar Ansiklopedisi (1992), C.3, İstanbul: İhlâs Gazeecilik Holding A.Ş. 
Eyuboğlu,  İ. Z. (1988), Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü,  İstanbul: Sosyal 
Yayınlar. 
Gabain, A. V.  (2000), Eski Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu 
Yayınları. 
Gabain, A. V.  (1988), “Türkçede Fiil Birleşmeleri”,  Türk Dili Araştırmaları 
Yıllığı-BELLETEN 1953, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. 
Gemalmaz, E. (1987), Türkmence Metinler, Erzurum: Atatürk Üniversitesi 
Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları. 

 
319
Gerhard, D., W. Hecshe (1993), Charasantürkisch, Wiesbaden: Harrassowitz 
Verlag. 
-------------------------------(1998), “Turkmenische Materialien aus Gonbad-e 
Qābūs”, Materialia Turcica, Band 19. 
Gerhard, D. (1988), Grammatik des Chaladsh, Wiesbaden: Otto 
Harrassowitz. 
---------------(1969),  İran’daki Türk Dilleri, Türk Dili Araştırmaları  Yıllığı-
BELLETEN
Golden, P. B. (2002), Türk Halkları Tarihine Giriş (Çev. O. Karatay), 
Ankara: KaraM. 
Golkarıan (Güldiken), K. (2005), Moheg Farsça-Türkçe Sözlük,  İstanbul: 
Alfa Yayınları. 
Gökdağ, A. B. (2006), Salmas Ağzı, Çorum: KaraM Araştırma veYayıncılık. 
Grönbech, K. (2000), Türkçenin Yapısı (Çev. M. Akalın), Ankara: TDK 
Yayınları. 
Grunina, E. A. (2005), Türkmenskiy Yazık, Moskva: İzdatelskaya Firma 
“Bostaçnaya Literatura” RAN. 
Gülseren, C. (2000), Malatya  İli Ağızları  (İnceleme-Metinler-Sözlük ve 
Dizinler), Ankara: TDK Yayınları.  
Hamzayev, M. Y. (1962), Türkmen Diliniŋ Sözlügi, Aşgabat. 
Hanser, O. (1977), Turkmen Manual (Descriptive Grammar of contemporary 
Literary Turkmen Text, Glossary), Wien.  
İlker, A. (1997), Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil, Ankara: TDK 
Yayınları. 
İran ve Türkiye Arasındaki Tarihi ve Kültürel İlişkiler Konulu Makaleler 
Mecmuası 1 (2002), Ankara: İslami Kültür ve İlişkiler Teşkilatı Türk Tarih Kurumu. 
Kadı, H. M. D., (Hicrî 1381), Türkmen Folkloru (Aydımlar, Lele, Hüvdü), C. 
I, Gorgan. 
--------------------(Hicrî 1382), Türkmen Folkloru (Hüvdü, Lele, Toy 
Aydımları, Atalar Nakli), C. II, Gorgan. 
-------------------- (Hicrî 1382), Ferhangi Kadı: Farsi - Türkmeni, Meşhed: 
Gol Neşr. 

 
320
Kara, M. (2001), Türkmence (Giriş-Gramer-Metinler-Sözlük), Ankara: Akçağ 
Yayınları. 
-------------(1998), “Türkmen Türkçesinde Ünlüler”, Türk Dünyası Dil ve 
Edebiyat Dergisi, S.6, s.824-837. 
-------------(1998), Türkmen Türkçesi ve Türkmen Edebiyatı Üzerine 
Araştırmalar, Ankara: Akçağ Yayınları. 
Karadoğan, A. (2004), “-Ip ile Kurulan Zarf-Fiilli Parçaların Türkmen 
Türkçesinden Türkiye Türkçesine Aktarımı”, Bilig, S. 31, s.207-217. 
Karayanık, S. (1999), “Türkmence Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”, 
Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 7, s. 227-249. 
Kartal, A. (1999), “Farsça’da Türkçe Kelimeler ve Fars Edebiyatı’nda ‘Türk’ 
kavramı ile İlgili Unsurlar”, Bilig, S.11, s.49-52. 
*Kıral, F. (2001), Das gesprochene Aserbaidschanisch von Iran, Eine Studie 
zu den synaktischen Einflüssen des Persischen, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. 
Koçu, R. E. (1969), Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Sümerbank 
Kültür Yayınları. 
Korkmaz, Z. (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: TDK 
Yayınları. 
----------------(1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları. 
----------------(1994), Nevşehir ve Yöresi Ağızları, Ankara: TDK Yayınları. 
Kürenow, S. (1996), “Türkmen ve Türk Dillerinin Ünlülerinin Özellikleri”, 
Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Dergisi, S. 6, s.70-73. 
Laziboğlu, H. (1980) “İran’da Ne Kadar Türk Vardır, Nerelerde Otururlar”
Türk Kültürü, S. 211-212-213-214, s.195-203. 
Lessing, F. D. (2003), Moğolca Türkçe Sözlük (Çev. Günay Karaağaç), 
Anakar: TDK Yayınları, C. I-II. 
Memova Süleymanova, H. (1976), Türk Dili Ses Bilgisi, Sofya: “Kliment 
Ohridski” Üniversitesi, Batı Filolojileri Fakültesi. 
Nişanyan, S. (2003), Sözlerin Soyağacı / Çağdaş Türkçenin Etimolojik 
Sözlüğü, İstanbul: Adam Yayınları. 
Orazguliyev, S., G. Amanguliyeva (1995), Gözli Ata, Ruh: “Ruh” Döredicilik 
- Önümçilik Birleşigi. 

 
321
Özbekçe - Türkçe ve Türkçe - Özbekçe İzahlı Lugat (1997), Taşkent: 
Özbekistan Cumhuriyeti Halk Talim Vezirliği Silm A.Ş. Özbek-Türk Liseleri Genel 
Müdürlüğü. 
Özkan, N. (1996), Gagavuz Türkçesi Grameri, Ankara: TDK Yayınları. 
Öztürk, M. (2001), Farsça Dilbilgisi, Ankara: Murat Kitabevi Yayınları. 
Öztürk, R. (1997), Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil, Ankara: TDK 
Yayınları. 
Rahmeti, N. (1999), Aserbaıdschanısch - Deutsches Wörterbuch, Verlag auf 
dem Ruffel, Engelschoff. 
Sağlık, G. S. (2006), “Türkmen Düğün Geleneği”,  Modern Türklük 
Araştırmaları Dergisi, C.3, S.2, s. 71-85. 
Sarı, B., N. Güder (1998), Türkmencenin Grameri (I Fonetika: Ses Bilgisi), 
Ankara: Türk Dünyası Gençleri’nin Mahtumkulu Yayın Birliği. 
------------------------(1998),  Türkmencenin Grameri (II Morfologiya: Şekil 
Bilgisi), Ankara: Türk Dünyası Gençleri’nin Mahtumkulu Yayın Birliği. 
------------------------(1998),  Türkmencenin Grameri ( III Sintaksis), Ankara: 
Türk Dünyası Gençleri’nin Mahtumkulu Yayın Birliği. 
Sarıhanov, M. (2002), “Türkmen Dili” (Çev. Selcan Sağlık), Türkler, C. 19, 
Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 840-848. 
Sarrafi, A. R. (2002), “İran Türkleri’nin Etnografyası ve Türk Folklorunun 
Araştırılmasındaki Sorunlar”, Uluslararası Türk Dünyası Halk Edebiyatı Kurultayı 
26-28 Mayıs 2000, s.641-664, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. 
Sümer, F. (1992), Oğuzlar (Türkmenler): Tarihleri - Boy Teşkilatı - 
Destanlar, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı. 
Tabaklar, Ö. (1996), “Türkmen Türkçesi’nde Ünlülerin Uzun Okunmasını 
Gerektiren Durumlar ve Eklerdeki Uzun Ünlüler”, Türk Dili Araştırmaları  Yıllığı 
BELLETEN 1994, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 145-155 
Tatlıoğlu, D., “Din Sosyolojisi Açısından Türkmen Ailesi ve Kuruluşu 
Düğün Nikah ve Boşanma”,  Akademik Araştırmalar Dergisi, S. 9-10. 
http://www.academical.org/dergi/
 
-----------------(2002), “Türkmenistan’da Sosyal Yapı”, Türkler, C. 19, 
Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 840-848. 

 
322
Tekin, T. (1995), Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Türk Dilleri 
Araştırmaları Dizisi, Ankara: Simurg Yay. 
--------------(2003), Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul: Kitap Matbaası. 
Tekin, T., M. Ölmez (2003), Türk Dilleri Giriş, İstanbul: Kitap Matbaası. 
-------------------------(1995),  Türkmence-Türkçe Sözlük, Ankara: Simurg 
Yayınları.  
Tietze, A. (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı 
(Sprachgeschıchtlıches Und Etymologsches Wörterbuch Des Türkei-Türkischen)
Cilt 1 A-E, İstanbul / Wien: Simurg Yayınları / Österreichische Akademie der 
Wissenschaften. 
Tseng, L. (2002), Türkiye Türkçesinde Orta Hece Düşmesi, Ankara: TDK 
Yayınları. 
Tulu, Sultan (2008), “İran’a Yapılan Bir Aaraştırma Gezisi ve Günbed Ağzı” 
(Yayıma hazır.) 
Tulu, Sultan (1989), Chorasantürkische Materialien Kalāt bei Esfarāyen
Berlin: Klaus Schwarz Verlag. 
--------------------(2005),  Aslı-Kerem Hikayesinin Türkçe Varyantı, Ankara: 
Ürün Yayınları. 
--------------------(2005),  Bocnurd’dan Folklor Derlemeleri, Ankara: Ürün 
Yayınları. 
--------------------(2002), “Horasan Türkçesi’nde -mag ve -dıg Eklerinin İşlevi 
Üzerine”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Osman Nedim Tuna Hatıra 
Sayısı, S. 139, s.289-294. 
Türk Ansiklopedisi (1983), C.32, “Türkmence”, “Türkmenistan” maddeleri, 
Ankara: MEB Basımevi. 
Türkçe Sözlük (2005), Ankara: TDK Yayınları. 
Türkmen Diliniŋ Grammatikası (Morfologiya) (2000), Aşgabat: Ruh 
Neşriyatı. 
Türkmen Diliniŋ Sözlügi (1962), Aşgabat: Türkmenistan SSR Ilımlar 
Akademiyasınıŋ Neşriyatı. 
Türkmen, N. (2001), Orta Asya Türkmen Halıları ile Tarihi Anadolu-Türk 
Halılarının Ortak Özellikleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. 

 
323
Yılmaz, C. E. (1991), “Ana Türkçede Kapalı e Ünlüsü”, Türk Dilleri 
Araştırmaları, S. I, s.151-165.  
Zülfikar, H. (2005), Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Ankara: TDK 
Yayınları. 
 

KİŞİSEL BİLGİLER 
 
Adı Soyadı   : Zeynep YILDIRIM 
Doğum Yeri  : İstanbul 
Doğum Yılı   : 1980 
Medeni Hali  : Bekar 
 
EĞİTİM VE AKADEMİK BİLGİLER 
 
Lise         1994 - 1997   :  19 Mayıs Lisesi / Samsun 
Lisans     1997 - 2001   :  19 Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı 
Öğretmenliği Bölümü 
Lisans     2002 - 2004   :    Muğla Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve 
Edebiyatları Bölümü 
Yabancı Dil             
İngilizce 
 
MESLEKİ BİLGİLER 
 
2001 - 2003   : Selimiye Şükrü Tugay İ.Ö.O., Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği  
2003 -  ......  : Muğla Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları 
Bölümü Araştırma Görevlisi 
 
 
 

Document Outline

  •   
  •    
  • MUĞLA ÜNİVERSİTESİ 
    •    
    • TUTANAK 
    •    
      • TEZİN YAZILDIĞI DİL  : Türkçe                                                       TEZİN SAYFA SAYISI: 340
  • 4.pdf
    • KİŞİSEL BİLGİLER 
      • Adı Soyadı  : Zeynep YILDIRIM 
      • Doğum Yeri  : İstanbul 
        • EĞİTİM VE AKADEMİK BİLGİLER 
          • MESLEKİ BİLGİLER 

Yüklə 1,56 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   17   18   19   20   21   22   23   24   25




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin