ü. altmış üç yaşına baŕānda nä'me edip cäşinläŕ tutuşıllaŕ. 06/1
ü. ohōm dä'mi biδ diyäm üç waqtά tüŕkmän ŕαśimläŕimiδiŋ biŕniçäği yitip
gitti. 01/10
ü. õnśoŋ üç gúnnän gäliyä'llä; bu ġıyδï alıp giDiyάllάŕ. 04/11
ü. õnśoŋ üç dőŕt gún śoŕā bulamaq edíyä’lläŕ. 06/29
ü. oŋa üç dάnä qulxwallah oqıyάllάŕ, biŕ dάnä alkım oqıyάllάŕ.02/3
ü. õnśoŋ, üç gúnnän śonŕa dőş getiŕdiläŕ. 04/31
ü. onnan śōŕa oloqō΄n üç ġuppalï halqa díyä’lläŕ. 01/49
ü. altmış üç yaşa baŕānda diyi; biŕ cäşin tutiyάŕlάŕ, diyi. 06/5
ü. heŕ şay üç dάnä ġuppåśï βā. 01/50
ü. yoqaŕśında üç dάnä ġuppåśï βāŕdï, işitiŕ Daqınaŕdıq. 01/59
ü. āyt, altmış üç yaşa baŕānda bu tāyda nä'me ediliyä'? 06/7
ü. altmış üç yaşına. 06/8
ü. altmış üç yaşlaŕında pīyġambäŕ yaşï diyip śadaqa edíyä’lläŕ. 06/9
ü. üç dάnä ġıyδım oluptuŕ. 08/18
üçün: için, amacıyla, maksadıyla. bkz. için. St Trkm üçín; Az. üçün.
ü. bunυ düşündỉŕ dā nä'me üçün āytaŕlaŕ. 08/16
ü. yaγın yaγmax üçün. 08/16
ü. yenä oγlallaŕ inni vilayet bilän ġatışanśaŋ onoŋ üçün olά edenśeŋ biδ de
ediyaq. 09/6
üśt: biŕ şeyin yukarı, göğe doğu olan yanı. St Trkm üst, Az üst EUT üst.
ü.+üŋä göδünü āşġawaŕ ġoyıp källäśinä śellä ġoydυm; üśśüŋä dä içmäk
ġoydυm. 05/21
ü.+ine oġlanıŋ üśtine pul śaçïyάllάŕ. 04/45
ü.+ünde ikki dάnä dişeti üśtünde çıqıyάŕ. 06/35
297
üş: bkz. üç.
ü. ohōm śadaqa tamām molannan śōŕa boşa gitmäśin díyip heŕ kime ŕuśäŕicik
bilän üş, dőŕt dάnä ġantı ġoyiyάllάŕ içinä. 06/15
ü. aŕqamıδδa doġånlaŕ bōlmān bōlmān üş dάnä doġånım bōldï. 04/28
ü. üş dάnä şēylä ġuppåśï yoqaŕdan bō´lmalï, bä'ş dάnä ġu´ppa eteγindä
bō´lmalї. 01/55
ǖşiş-: toplaş-. St Trkm üyş- ‘bir yere toplan-’.
ǖ.+iyä'lläŕ oġlanlï bōlup beylä geçiŕännän śoŕā, biŕ göweği käśilännän śoŋ,
õnśoŋ ġıyδıŋ ġāyınlaŕï, ġāyıntalaŕï hemmäśi ǖşişiyä'lläŕ. 06/27
ú.+işyά (úşişyά) dōśtlaŕï, deŋtūşlaŕï, bā΄cılaŕï, ġaŕdaşlaŕï hämmäśi úşişyά,
oġlanıŋ dāşından toy edíyä’lläŕ, śadaqa edíyä’lläŕ. 06/41
üyşüŕmäli: bir börük çeşidi.
ü. bōśtālli bőŕük, tekenaqşlï bőŕük, üyşüŕmäli bőŕük, o nä o tiŕāllï bőŕük,
şucúŕä bőŕük tökülüŕ ġuŕwāllıqDa. 01/33
v
vāŕ: bkz. bāŕ.
v. ateşleŕ vāŕ. 08/28
vefāt: (Ar.) a. St Trkm vepāt, Az. väfat.
v. o da ayŕıldï, vefāt etti gitti o, wäli –göδlỉ āta. 10/35
veŕ-: bkz. beŕ-.
v.śäŋiδ iδin veŕśäŋiδ ġıyδıŋıδï oġlυmıδa gälin edip alcaq. 04/23
vilayät: (Ar.) vilayet, il. St Trkm velāyet, Az. vilayät, Far. velayät.
v.+iŋki yōq çaŕşamba, o çaŕşamba vilayätiŋki håwa, håwa. 08/28
298
v. (vilayet) yenä oγlallaŕ inni vilayet bilän ġatışanśaŋ onoŋ üçün olά edenśeŋ
biδ de ediyaq. 09/6
vuŕ-: a. Doe/He. (Gu) ur-, wu
ru
ş
v.+dım yeŕe vuŕdım palta΄nï 10/15
v.+uşiyάllάŕ xanï śoqï da xanï śoqï, xanï śoqï da xanï śoqï da, vuŕuşiyάllάŕ.
03/29
w
waxt: vakit, zaman. St Trkm vaġt, Doe/He. (Gu) waxt; Az. waxt, Ar waqt.
w.+tά (waqtά) ohōm dä'mi biδ diyäm üç waqtά tüŕkmän ŕαśimläŕimiδiŋ
biŕniçäği yitip gitti. 01/10
w. (wax
ı
t) ōnnon śoŕā biŕ yenä wax
ı
t geçännän māmaśï öyüne άkitiyάlάŕ.
06/31
w. yāddan çıxıpdıŕ inni, waxt geçipdiŕ. 03/31
w. o waxt oġlån alıp ġāçiyά gidiyä'. 03/32
w. inni yāda gälmiyä', waxt geçiyä' onυ āytıp bōlmiyά. 03/35
w. gälini βeŕmiyä'llά dā, waxtıŋda βeŕmiyä'lläŕ gälini - waxt geçiyä'ŕ. 01/97
w.+ıŋda gälini βeŕmiyä'llά dā, waxtıŋda βeŕmiyä'lläŕ gälini - waxt geçiyä'ŕ.
01/97
w.+laŕ inni män nä'me şu waxtlaŕ biŕ āydış çıqtï. 02/1
wäli: (Ar.) ama, lakin, ancak. St Trkm velí, Az. väli.
w. o da ayŕıldï, vefāt etti gitti o, wäli –göδlỉ āta. 10/35
w. mυŋ annäśi dä bā -annäśi de wäli, śeśi δāD inni bōlmiyά. 10/59
w. yāddan çıqmāśın diyyä' wäli edilmiyä'. 10/32
w. mυŋ qāqasï wäli gitti. 10/33
299
y
yā: ya. St Trkm ya; Az. ya; MK ya; EUT ya; AG ya.
y. yā qutlu beyk yā bawam 10/13
y. yā bähäwättin œwliya 10/23; 10/9
y. (yā) yā ŕımaδan gäliŕ geçeŕ 08/22
yād: yabancı.
y. yād illeŕde śöyülśä 07/23
yād: (Peh.) hatıra, anı, yad. ~bōl- ‘unut-’, ~dan çıq- ‘unut-, hatırlama-’, ~dan çıx-
‘unut-’. ~ına düş- ‘hatırla-’, ~a gäl- ‘hatırla-’. Far. yād داي
y. bōl- cαwānlάŕ giymiyä'ŕ onï cαwānlάŕ giymiyä'ŕ onï; cαwānlάŕ inni yād
bōldï. 01/28
y.+a ġäl- inni yāda gälmiyä', waxt geçiyä' onυ āytıp bōlmiyά. 03/35
y.+dan çıq- o δāD aqlimiδ -yāddan çıqtï. 01/14
y.+dan çıq- kä'n δāDlaŕ βāŕdï, őδim nä'me yāddan çıqtï. 04/24
y.+dan çıx- inni bulaŕ da yāddan çıxıp βaŕiyά yυwaş yυwaş. 01/27
y.+dan çıx- yāddan çıxıpdıŕ inni, waxt geçipdiŕ. 03/31
y.+dan çıq- yāddan çıqmaśın diyyä'. 10/32
y.+dan çıq- inni nä'me heŕ kim dä'mi õŋ yāləq ŕαśimläŕ yāddan çıqtï, gitti.
06/48
y.+dan çıq- hämmäśi yāddan çıqıp qaldï. 06/49
y.+dan çıq- yāddan çıqmāśın diyyä' wäli edilmiyä'. 10/32
y.+ınıδa düş- başqa ŕαśimläŕ δāDlaŕ yādınıδa düşúyä'n bōlśa śiδ de biŕ āydıŋ
biδe aydıp aydıp ġutaŕdıq onï. 06/19
ya da: a.
y. oqiyp oqiyp onυ qaldıŕmalï ya da ōlmiyά, xūşa getiŕmäli. 10/55
yaγ-: yağ-. St Trkm yaġ-.
y.+max yaγın yaγmax üçün. 08/16
300
y.+śın yüδüŋä nuŕlάŕ yaγśın 02/20; 02/24
yaγçaυq: (?)
y.+a oy otıŕma΄ yengäśi (yaγçaυqa?) gidäyli. 07/5
yaγın: yağış. St Trkm yagın.
y. yaγın yaγmax üçün. 08/16
yaγın: yakın. St Trkm yaqīn; Doe/He. (Gu) yaγïn, yaqīn..
y.+ıŋ biδim oġlallaŕımıδï yaγınıŋ aşaγına ġoyυp biŕ śa‛at, ikki śa‛at ōnnon
śōŕā öyä śalıp -ōnnon śōŕā çıxıp gittilä'. 05/27
yāγlıq: baş örtüsü. St Trkm yāġlıq.
y.+ï el çaŕpışıp tomā'şā edip toy edip öwünçάk āndaġïnï ġoyïyά, iδinden de
bu yāγlıġï ġoyïyά. 01/38
y.+inï mänim śάyamiŋ tamām çaŕġaDınï, yāγlıγınï, tamām δāDlaŕınï aldılά.
05/26
y. yāγlıγı kókάt tüŕkmän tüŕkmän yāγlıq iştä góδδä. 01/30
y. tüŕkmän yāγlıq, tüŕkmäniŋ ŕαśimi şucúŕü δāDlaŕï - bu da āndaġi iştä. 01/31
y. män yāγlıq alayīm, yāγlıq alayīm. 01/72
y.+ı yāγlıγı kókάt tüŕkmän tüŕkmän yāγlıq iştä góδδä. 01/30
yak-: a.
y.+āŕlaŕ şöyle ateş yakaŕlaŕ śokakta. 08/28
yaqa: yaka. St Trkm yaqa.
y.+mıδï yaqamıδï da çā'qmaq edäŕdik, δıncıŕ edäŕdik. 01/13
y.+śı yaqaśı kiŕlï bä'wek 07/50
yalpılla-: parla-, ışılda-. St Trkm yalpılda-.
y.+nıp duŕ- yumŕi yumŕi şēylä yalpıllanıp duŕiyά, śaçwāγımıδa atıp díyä’lläŕ.
01/51
301
yalï: gibi. St Trkm yalı.
y. eśki oγlållaŕ ki annäm yalï oγlallaŕ biläŕ. 08/1
yāləq: gibi.
y. õnśoŋ bu şonnan yaŋqı aydanım yāləq öyä giŕiptiŕ, bu dä'däśi yatıydı.
05/20
y. inni nä'me heŕ kim dä'mi õŋ yāləq ŕαśimläŕ yāddan çıqtï, gitti. 06/48
ya‘ni: yani. St Trkm Ar. ya‘ní.+-
y. śäŕwāδıŋ -şu śäŕwāδ- ya‘ni ġoyυp śäŕwāδıŋ αlindän tutup alīp őldüŕmäγä
gittiläŕ. 05/19
y. biδ ya‘ni ‘aŕūślά baŕma΄δdıq. 04/21
y. biŕ ŕαśim ya‘ni aŕtıq baδı käDė toylaŕda. 10/31
y. bulaŕıŋ hemmäśi güyçli adamlά - ya‘ni feyδ beŕyä'n adamlά, güyçli
ādamlά. 10/44
y. tüŕkmäniŋ ŕαśimi nä'me inni śiδ ya‘ni oγlållaŕ śowaDıŋıδ kä'n bōlυp
tüŕkmän ŕαśimläŕini öwe geçiŕśäŋiδ biδe eyė bōluŕ, memnūn śiδden. 01/8
y. çún ġoca- ġaŕŕıyıptıŕ, -ġaŕŕı bōlıptıŕ, ya‘ni ġōca bōlıptıŕ. 10/59
y. (yani) män nä'me dä'l mi yani? 06/21
yāŋaq: yanak. St Trkm yanaq; Doe/He. (Gu) yaŋaq`.
y.+tan āl yāŋaqtan öpşädin 04/17
yan-: a. St Trkm yan-; Doe/He. (Gu) yan-.
y.+dï yüŕœk şuŋa yandï mi02/14
y.+iyä'ŕ onï göŕmäśäm yüŕeğim yaniyä'ŕ” diyyä'ŕ dā 01/85
yaŋcaq: ?
y. o qa΄ymαcik (yaŋcaq?) kiçícik alıp gäliyä', şēylä. 01/18
yaŋqı: biraz önceki, biraz önce. St Trkm yaŋqı; Doe/He. (Gu) yaŋqī.
302
y. õnśoŋ bu şonnan yaŋqı aydanım yāləq öyä giŕiptiŕ, bu dä'däśi yatıydı.
05/20
y.: bu ġıyδıŋ śoqıγınna aliyά αliŋä, ġaçiyά, ġaçänna yaŋqı dœwlä. 03/28
y. (yaŋqï) şuluġluġ edennä yaŋqï ceng tuŕdï - ceng tuŕdï; tamām da halqtan
gälän ādamlά hamlättilän. 05/6
yap-: a. St Trkm yap-.
y.+ıpdıŕ ġadím ġoca heläyläŕ beylä yapıpdıŕ. 02/5
yaŕa: a. St Trkm yara.
y. çıqśaŋ, díydim ayaγınï díydim śädeme düşäŕ -yaŕa düşäŕ, díydim. 05/10
yaŕa-: a. St Trkm yara-.
y.+śın íyδi yaŕaśın íymānlï bōlśın. 02/27
y.+śıŋ “íyδi yaŕaśın íymānlï bōlśın” díyä’lläŕ, bāŕamıδda. 02/2
yaśśıq: yastık. St Trkm yaśśıq.
y.+ıŋ (yaśśıγıŋ) hāśśa yaśśıγıŋ haśśaśï 07/19
y.+ta (yaśtıqta) gúl yaśtıqta källäśi 07/4
yaş: a. bkz. yάş. St Trkm yāş.
y.+a altmış üç yaşa baŕānda diyi; biŕ cäşin tutiyάŕlάŕ, diyi. 06/5
y.+a āyt, altmış üç yaşa baŕānda bu tāyda nä'me ediliyä'? 06/7
y.+ına altmış üç yaşına baŕānda nä'me edip cäşinläŕ tutuşıllaŕ. 06/1
y.+ına altmış üç yaşına. 06/8
y.+ında pīyġambäŕ yaşında -pīyġambäŕ yaşında ahā ŕαśimdiŕ. 06/5
y.+ınna altmış yaşınna śadaqa edip ohōm köynäk giydiŕdiläŕ, ġatlamα
őŕttiläŕ. 06/2
y.+ınna eŕkäçi olan bōlśa biŕ yaşınna oġlånï śünnet edíyä’lläŕ. 06/39
y.+ï inni hāli yōq, yaşï kä'n. 10/60
y.+ï altmış üç yaşlaŕında pīyġambäŕ yaşï diyip śadaqa edíyä’lläŕ. 06/9
y.+laŕında altmış üç yaşlaŕında pīyġambäŕ yaşï diyip śadaqa edíyä’lläŕ. 06/9
303
y.+lï aġduq yaşlï bōlmadï 02/12
y.+ta hämmäśi śektä etti, älli yaşta, älli biŕ yaşta. 10/66
y.+ŋa (yāşıŋa) nä'me yatdıŋ ōnnan śōŕa nä'çä yāşıŋa yetändä gälin bōldıŋ?
04/26
y.+ta (yāşta) o da beylä öldi, elli biŕ yāşta. 10/73
yaşa-: a. St Trkm yaşa-.
y.+ıyάŕ (yaşıyάŕ) yaşıyάŕ hā. 10/61
yat-: a. St Trkm yat-; Doe/He. (Gu) yat-.
y. aγ öyläŕdä yat bä'wek 07/26; 07/49
y.+anmışDıq: õnśoŋ bu oġlån gäliyä' atlayıp; bu tāy bōlmiyά; õnśoŋ bu dœw
yatanmışDıq dā. 03/26
y.+dıŋ nä'me yatdıŋ ōnnan śōŕa nä'çä yāşıŋa yetändä gälin bōldıŋ? 04/26
y.+ıydı õnśoŋ bu şonnan yaŋqı aydanım yāləq öyä giŕiptiŕ, bu dä'däśi yatıydı.
05/20
yay-: ser-. St Trkm yay-.
y.+ ŕatmıyaq täδä yıl kutlamaśï bā; emmā śυfŕa yayŕatmıyaq emmā, ŕamaδan
ayDı βāŕ, fetŕ ayDı, ġuŕbanlıq ayDı bā. 09/2
yάş: bkz. yaş.
y.+ımda altmış dőŕt yάşımda. 01/5
y.+ıŋda nä'çä yάşıŋda? 01/5
yätím: yetim. St Trkm yetím.
y. yätím oġlan çāγıŕdım 08/12; 08/6
yenç-: vur-. St Trkm yenç-.
y.+ip o da yençip δïnciŕli diwānanï ġåwı ediyä', şαfā beŕiyä'. 10/29
y.+ip: aγaçıŋ eē - aγaçıŋ biŕ şāxaśını alıp eē dάliläŕi şu δikŕï oqıyïp dάliläŕi
yençip ġåwı ediyαmışDıq. 10/4
304
yeddi: yedi. St Trkm yedi; Doe/He. (Gu) yeDdi .
y. õnśoŋ taqŕïban nä'me yeddi gún geçännän śōŕa, ġatlamα Bíşiŕip, śāçaq edip
māmaśınıŋ öyünä giDiyä'läŕ. 06/32
y. o qadímläŕ gälini kökäδmäδdiläŕ, yeddi yılda, śäkkiδ yılda gälini ġaytaŕıp
αkitiŕdiläŕ. 01/86
y. õnśoŋ yeddi yılda, altı yılda oγlånı göŕüp bilmeyä' dā; baγŕı dāş bōliyά.
01/89
yenä: daha, bir de, gene. St Trkm yene.
y. o ġıyδiŋ αlinnän tutup beylä geçiŕiyä'läŕ; şucúŕä āytiyάlάŕ – yenä o taŕaf
āytiyά. 03/10
y. õŋ yenä bíŕ dάnä dāśtān βā - o ġadím δamāŋqї. 03/19
y. yenä tomāşādan ceng tuŕdυ. 05/39
y. yenä oγlallaŕ inni vilayet bilän ġatışanśaŋ onoŋ üçün olά edenśeŋ biδ de
ediyaq. 09/6
y. ōnnon śoŕā biŕ yenä wax
ı
t geçännän māmaśï öyüne αkitiyάlάŕ. 06/31
y. (yene) õnśoŋ yene mamaśınnan gälännän śōŕa dişçaγı çıqïyά. 06/34
yeŋ: yen. St Trkm yeŋ.
y.+imiδi nä'me yeŋimiδi naqış ediyäŕdik, köyneğimiδiŋ eteğini awådan ġıŕa
diyyä' naqış edyärdik. 01/11
y.+imiδi yeŋimiδi çúçebuŕnu edäŕdik. 01/12
yengä: yenge. St Trkm yeŋŋe.
y.+śi oy otıŕma΄ yengäśi (yaγçaυqa?) gidäyli. 07/5
y.+li śän āγalï yengäli 07/12
y.+li öwi yengäli gäλäk 03/6
yeŕ: a. St Trkm yer; Doe/He. (Gu) yėr.
y. yeŕ demiŕ oγlan çıqtï ey 10/17
y.+e yeŕe vuŕdım palta΄nï 10/15
305
y.+iŋ baŕān yeŕiŋ βäŕilśin02/16
y.+iŋ yeŕiŋ yūŕduŋ śaltanï 10/18
yet-: yet; yetiş-; var-, eriş-. St Trkm yet-.
y.+ä'ndä nä'me yatdıŋ ōnnan śōŕa nä'çä yāşıŋa yetändä gälin bōldıŋ? 04/26
y.+iŕśiŋ śiδä dä xudāy yetiŕśin. 06/17
y.+iyä' biŕbiŕläŕinnän güyç alyάn gälyä'n adamlά tā mυŋ qāqaśiŋa yetiyä'.
10/45
y.+ip onıŋ hıqmatınάm yetişip bilmäyä'ŕ. 10/50
yıkıl-: a. St Trkm yıkıl-.
y.+iyά bunı yüŕœkden oqiyānlaŕ fäyδ bilän yıkıliyά. 10/51
yıl: a. St Trkm yıl; Doe/He. (Gu) yïl.
y. tüŕkmänläŕdä biŕbiŕinä ‘yeni yıl kutlu olśun’, diye aγızla söyleniyō. 09/10
y. täδä yıl kutlamaśï bā; emmā śυfŕa yayŕatmıyaq emmā, ŕamaδan ayDı βāŕ,
fetŕ ayDı, ġuŕbanlıq ayDı bā. 09/2
y. oγlållaŕ heŕ yıl aŕaδada oqiyάllά. 08/26
y. täδä yıl ġutlama ġadímdän bā mı? 09/6
y. täδä yıl yōq. 09/6
y.+da o qadímläŕ gälini kökäδmäδdiläŕ, yeddi yılda, śäkkiδ yılda gälini
ġaytaŕıp αkitiŕdiläŕ. 01/86
y.+da õnśoŋ yeddi yılda, altı yılda oγlånı göŕüp bilmeyä' dā; baγŕı dāş bōliyά.
01/89; 01/89
y.+ıŋ täδä yılıŋ mübaŕäk bōlśın, śälāmät bōlśın, õnśoŋ gälän yılï beŕäkätli
bōlśın. 09/7
y.+ï täδä yılıŋ mübaŕäk bōlśın, śälāmät bōlśın, õnśoŋ gälän yılï beŕäkätli
bōlśın. 09/7
yit-: yit-, kaybol-. St Trkm yit-.
y.+ip git- ohōm dä'mi biδ diyäm üç waqtά tüŕkmän ŕαśimläŕimiδiŋ biŕniçäği
yitip gitti. 01/10
306
y.+ip baŕ- tüŕkmän ŕαśimläŕ yυwaş yυwaş yitip baŕiyά. 01/29
yoxśa: yoksa. St Trkm yoġsa.
y. yoxśa őδỉmiŋki βā, őyle oloqō΄n şeyläŕ, bä'ş dάnä ġuppåśï βāŕdї. 01/58
yōq: yok. St Trkm yōq; Doe/He. (Gu) yo, yoq, yōq, yox.
y. mυŋ qāqasï ki ayŕıllï, başqa hiç kimde yōq -āδ βā, o güyçdä āδ βā. 10/46
y. inni hāli yōq, yaşï kä'n. 10/60
y. inni nä'me xanï, hiş δāD yōq. 01/64
y. yōq śizinki gibi değil. 09/9
y. täδä yıl yōq. 09/6
y. yōq çaŕşamba, o çaŕşamba vilayätiŋki håwa, håwa. 08/28
y.+tï maşín yōqtï, täδä çıqıptї. 04/36
y.+tï döŕt dάnäśi bilän αkittiläŕ; ama o δamanlaŕ maşín yōqtï, ġıttï. 04/40
y.+tï biŕ gún otï`tdıq õnśoŋ bu oγlallaŕıŋ śüydü, çőŕœγỉ yōqtï –çőŕöğỉ. 05/29
y.+tυ kä'n maşín yōqtυ; aŕaβa bilän αkitiŕdiläŕ şucúŕü. 04/43
y. (yō) yō män ata minä'mōq, män maşínä mindim, -dőŕt dάnä maşínä
mindim. 04/48
y.+tıŕ (yōktıŕ) emmā dāiŕemde adam yōktıŕ. 10/48
yoqaŕı: yukarı. St Trkm yoqarı; Doe/He. (Gu) yoqqarï, yoqqorï, yuqqorï, yuqqoru.
y.dan üş dάnä şēylä ġuppåśï yoqaŕdan bō´lmalï, bä'ş dάnä ġu´ppa eteγindä
bō´lmalї. 01/55
y. etmädi, gėtti yoqaŕı. 05/11
y.: oġul díydim; çı'xma yoqaŕı díydim. 05/10
y.+śında yoqaŕśında üç dάnä ġuppåśï βāŕdï, işitiŕ Daqınaŕdıq. 01/59
yoŕġan: a. St Trkm yorgan.
y. āllï yoŕġan dœşädiŋ 04/18
yoŕtiş-: karşılıklı yürümek, koşuştur-.
y.+ip baŕ- õnśoŋ biŕbiŕinä yóŕtişip baŕiyάlάŕ. 03/9
307
y.+iyάllά õnśoŋ yóŕtişiyάllά. 03/16
y.+iyάllάŕ gīw gīw diye yóŕtişiyάllάŕ. 03/17
y.+iyάllάŕ ġıyk da çıyq oġlållaŕ düşiniyάllάŕ oŕayı, yóŕtişiyάllάŕ. 03/33
yó'ŕ(e): yürü-, koş-. St Trkm yöre-.
y. yó'ŕ git, diydi. 05/35
yυwaş: ~yuvaş ‘yavaş yavaş’. St Trkm yuvaş yuvaş.
y. yυwaş inni bulaŕ da yāddan çıxıp βaŕiyά yυwaş yυwaş. 01/27
y. yυwaş tüŕkmän ŕαśimläŕ yυwaş yυwaş yitip baŕiyά. 01/29
yumŕi: ~yumŕi ‘yumru yumru’. St Trkm yumrı.
y. yumŕi yumŕi yumŕi şēylä yalpıllanıp duŕiyά, śaçwāγımıδa atıp díyä’lläŕ.
01/51
yuŕd: yurt. St Trkm yūrt.
y.+uŋ yeŕiŋ yūŕduŋ śaltanï 10/18
yüŋ: yün. St Trkm yüŋ; Doe/He. (Gu) yuŋ.
y. tüŕkmänläŕ nä'me, qadímläŕ ā dä'mí doqu doqāŕ΄dï, tikin tikäŕ΄di, yüŋ
daŕāŕdï käçė edäŕdi. 01/6
yüŕek: yürek, kalp. ~ iślä- ‘özle-’. bkz. yürœk. St Trkm yürek.
y.+i (yüŕeği iślä-) o gälinçä yüŕeği iśliyä'ŕdi äŕiniŋ. 01/87
y.+im (yüŕeğim) onï göŕmäśäm yüŕeğim yaniyä'ŕ” diyyä'ŕ dā 01/85
yüŕœk: bkz. yüŕek.
y.+im onï göŕmäśäm yüŕœğim ġāşlï, diyyä'ŕ. 01/84
y.+im onï göŕmäśäm yüŕœğim iśliyä’ŕ” diyyä'ŕ. 01/95
y. yüŕœk şuŋa yandï mi02/14
y.+den bunı yüŕœkden oqiyānlaŕ fäyδ bilän yıkıliyά. 10/51
308
yüδ: a. St Trkm yüz; Doe/He. (Gu) yüδ.
y.+ünü śeyŕiyeŕek, oynayaŕaq deŋDūşlaŕï tamām oġlanıŋ yüδünü śıyıŕmāna
gäliyä'lläŕ, ġutlamana gäliyä'lläŕ şucúŕü hämmä δāD. 06/30
y.+ün õnśoŋ biδim bυ gälinimiδ beylä otυŕanna ġāyin
än
äśi gäliyä', αlin δāDlï
śowġatlï gäliniŋ yüzün açïyά. 01/39
y.+üŋä yüδüŋä nuŕlάŕ yaγśın 02/20
y.+üŋä yüδüŋä nūŕlaŕ yaγśın 02/24
yüδük: yüzük. St Trkm yüzük.
y.+ünü beylä büδeλük Daqıniyάllά, õnśoŋ yüδüğünü Daqiyάllάŕ şēylä, håwa.
01/45
y. ol biŕ αliŋä yüδük Daqıyά'lάŕ, biŕ çaŕġaD Daqıyάllάŕ. 06/11
y. mυŋa yüδük Daqiyάllάŕ, mυγa halqa díyä’lläŕ. 01/46
δ
δāD: her türlü eşya, şey. St Trkm zāt.
δ. o δāD aqlimiδ -yāddan çıqtï. 01/14
δ. ŕamaδan āyda, āy oŕta olanna ōn dőŕdỉ gėcädä biŕ aydılıyan δāD. 08/21
δ. çőŕek δāD alanını āyt nä'ne. 05/29
δ. śeyŕiyeŕek, oynayaŕaq deŋDūşlaŕï tamām oġlanıŋ yüδünü śıyıŕmāna
gäliyä'lläŕ, ġutlamana gäliyä'lläŕ şucúŕü hämmä δāD. 06/30
δ. śünnät edip bu tayda δāD paŕçacıq gėydiŕiyä'lläŕ. 06/44
δ. śiδ şäkäŕ δāD ġoyıyāŋıδ, biδ ġoymıyaq. 09/5
δ. mυŋ annäśi dä bā -annäśi de wäli, śeśi δāD inni bōlmiyά. 10/59
δ. inni nä'me xanï, hiş δāD yōq. 01/64
δ. heŕ kim onıŋ pulυna ġuβanıp śattılaŕ cānım, δāD ġoyıp. 01/65
δ. hiç δāD aydanımıδōq. 06/20
δ.+ı hämmä δāDï oŕtada åwadõlap ġoyiyάllάŕ, śofŕadan (çüŕiyn?) edíyä’lläŕ.
06/14
δ.+ı ġıyδiŋ ġaptalında ġıδıl śoqυ bilän őδ δāDï bōliyά - śoqυ dä'mi dä'l. 03/25
δ.+ï õnśoŋ bu δāDï öŕtỉp ġaytiyά. 01/40
309
δ.+laŕ başqa ŕαśimläŕ δāDlaŕ yādınıδa düşúyä'n bōlśa śiδ de biŕ āydıŋ biδe
aydıp aydıp ġutaŕdıq onï. 06/19
δ.+laŕ ġåwı δāDlaŕ aydannıŕśıŋıδ-a! 06/20
δ.+laŕ kä'n δāDlaŕ βāŕdï, őδim nä'me yāddan çıqtï. 04/24
δ.+laŕını mänim śάyamiŋ tamām çaŕġaDınï, yāγlıγınï, tamām δāDlaŕınï
aldılά. 05/26
δ.+laŕï tüŕkmän yāγlıq, tüŕkmäniŋ ŕαśimi şucúŕü δāDlaŕï - bu da āndaġi iştä.
01/31
δ.+lı õnśoŋ biδim bυ gälinimiδ beylä otυŕanna ġāyin
än
äśi gäliyä', αlin δāDlï
śowġatlï gäliniŋ yüzün açïyά. 01/39
δaman: zaman; devir. St Trkm zamān.
δ.+ŋqї (δamāŋqï) õŋ yenä bíŕ dάnä dāśtān βā - o ġadím δamāŋqї. 03/19
δ.+laŕ o δamanlaŕ maşín ġıttї'. 04/34
δ.+laŕ döŕt dάnäśi bilän αkittiläŕ; ama o δamanlaŕ maşín yōqtï, ġıttï. 04/40
δ.+na şucúŕü ġadím δamanna oloqō΄n dä'däläŕ bilän ecäläŕ βeŕiyä'ŕdi. 04/20
δ.+na: o δamanna maşín täδä çıqıptï –moDtı dā şucúŕü moD täδä, maşín
ġıtıŕaqtï. 04/49
δ.+na: õnśoŋ gälini αkitip oġlånïŋ öyüne δamanna. 04/46
δeŕäng: çevik, zeyrek, eli çabuk, zeki, yılkı. Far. zeräng گنرز
δ.+di mυŋ biŕ ämmiśi bātdï; ġåwı oqiyatDï heyweŕä δeŕängdi. 10/72
δıncıŕ: zincir, zincir şeklinde yapılan bir mıtifin adı. St Trkm zıncır; Doe/He. (Gu)
zancır
δ. yaqamıδï da çā'qmaq edäŕdik, δıncıŕ edäŕdik. 01/13
δïnciŕli: zincirli. St Trkm zıncırlï.
δ. o da yençip δïnciŕli diwānanï ġåwı ediyä', şαfā beŕiyä'. 10/29
δikŕ: (Ar.) zikir. Far. zekr رکن
δ. nemayişí oqiyάllaŕ; emmā δikŕ βeŕmiyä'lläŕ. 10/75
310
δ.+ï aγaçıŋ eē - aγaçıŋ biŕ şāxaśını alıp eē dάliläŕi şu δikŕï oqıyïp dάliläŕi
yençip ġåwı ediyαmışDıq. 10/4
δ.+i eē şu δikŕï oqiyāŋ śän. 10/5
δōŕ: güç, zor. St Trkm zōr.
δ. õnśoŋ nä'me biδä δōŕ ettilä' - kä'n δōŕ ettilä', eδiyät beŕdilä'. 05/42; 05/42
δ. ġıyn ōliyά, δōŕ ōliyά.02/8
δőŕä: Zöhre, kayanak kişinin kızı, özel isim.
δ. bïŕ ġıyδımıŋ adï δőŕä. 01/1
311
SONUÇ
Günbed Ağzı’nın çalışmamızda en belirgin şekilde görülen dil özellikleri
kısaca şu şekildedir:
1. Standart Türkmencede olduğu gibi asli uzun ünlüler korunmuştur: āyıŋ on
dőrdỉŋä nä śalkımśeçer. 08/23 ( < ET āy), ġıyδim, mäŋ qāqam ādï tāytişān. 10/41
(ōq, yaşï kä'n. 10/60, oġlan bōlanda nä'me rαśimlärimiδ bār
biδim? 06/23 (< ET bār); süyt ġāzan a süyt ġāzan a süyt ġāzaŋa ne gäräk 08/9 (< ET
sǖt).vb.
2. Yuvarlak ünlünün etkisi ile sonraki hecelerdeki düz ünlüler yuvarlaklaşır:
śorā ortaśından õŋ oġlånïŋ dişiŋä ġawərγa ġoyıyάllάr. 06/37; õnśoŋ gälini άkitip
oġlånïŋ öyüŋä άkitiyάlάr. 04/46; ġuppåmıδï mi? 01/57 biδim oġlallarımıδï yaγınıŋ
aşaγına ġoyυp biŕ śa‛at, ikki śa‛at ōnnon śōrā öyä śalıp -ōnnon śōrā çıxıp gittilä'.
05/27; şonnon öyümä gäldim. 05/38; yürœk şuŋa yandï mi02/14 vb.
Yuvarlaklaşma olayı w ünsünün etkisi ile de ortaya çıkmaktadır: nä'me
yeŋimiδi naqış ediyärdik, köyneğimiδiŋ eteğini awådan ġıra diyyä' naqış edärdik.
01/11, beylä büδeλük Daqıniyάllά, õnśoŋ yüδüğünü Dakiyάllάr şēylä, håwa. 01/45;
pəyġambärlär œwlaDï 10/22
3. Standart Türkmencede açık e (ä)’li bazı kelime ve ekler, ä yerine, Günbed
Ağzında a~ä arasında daha açık olan bir ά sesi ile söylenmektedir. Bu durum a ile
telaffuz edilen kelimelerde de görülmektedir: ġıyδ bōlśa ġulacıγını deşiyάllάr, halqa
taqıyάlάr -halqacıq taqıyάlάr awådanlıyάlάr şicire cān oγul. 06/45, dört dάnäśi bilän
άkıttilär; ama o δamanlar maşín yōqtï, ġıttï. 04/40 vb.
4. Günbed Ağzı’nda Standart Türkmencede de olduğu gibi kelime sonundaki
ı ünlüsü ï’ya değişir: ayaγınï beylä beylä beylä beylä baśiyά, bu ġıyδiŋ αlindän
tutiyά. 03/27; cennättän cāyï bōlśın 02/21; çapatï pişiriyä'llär, pośśuq edíyä’llär,
312
ekmek pişiryä'llär, ġatlamά edíyä’llär. 06/13; dōśtlarï, deŋtūşlarï, bā΄cılarï, ġardaşlarï
hämmäśi úşişyά, oġlanıŋ dāşından toy edíyä’llär, śadaqa edíyä’llär. 06/41 vb.
Bu değişime bazen kelime içinde de rastlanır: biŕ gún otïtdıq
122
õnśoŋ bu
oγlallarıŋ śüydü, çőrœγỉ yōqtï –çőröğỉ. 05/29; - emmā, oqïyıp bilmiyä'. 10/61; tut
aγaçtan pay alïm 07/16; gälin bōlannan śoŋ āndaγïnï şol ālın giycαğini āndaγïnï
ġoyïyά. 01/37
5. Bazı yuvarlak ünlülerin düzleştiği görülür: aγδi kümiş ey xaltanï 10/16 (<
MK kümüş, St. Trkm. kümüş); ġıyδ bōlśa ġulacıγını deşiyάllάr, halqa taqıyάlάr -
halqacıq taqıyάlάr awådanlıyάlάr şicire cān oγul. 06/45; bυ kitabï oqıyśalar. 10/38;
bunυ düşündỉr dā nä'me üçün āytarlar. 08/16
6. ET’de kelime başında bulunan b sesleri korunmuştur: türkmän rαśimlär
yυwάş yυwάş yitip bariyά. 01/29, śäniŋ ġıyδiŋ ġudaçlıġa berelim; maγa berçäk mi?
04/5; gälin bōlannan śoŋ āndaγïnï şol ālın giycαğini āndaγïnï ġoyïyά. 01/37 vb.
7. ET’de kelime başında bulunan bazı t sesleri korunmuştur: türkmänlär
nä'me, qadímlär ā dä'mí doqu doqār΄dï, tikin tikär΄di, yüŋ darārdï käç
ə edärdi. 01/6;
ġıyδ bōlśa ġulacıγını deşiyάllάr, halqa taqıyάlάr -halqacıq taqıyάlάr awådanlıyάlάr
şicire cān oγul. 06/45; o ġıyδlara tikip giydirirdik 01/34.
Bazı kelimelerde ise d ile t arası bir sesle telaffuz edilmektedir: bucúrü
biŕibiŕinä biŕibiŕinä' Daqıniyά gidiyä' dā. 10/41; beylä büδeλük Daqıniyάllά, õnśoŋ
yüδüğünü Dakiyάllάr şēylä, håwa. 01/45; bu tāyda õnśoŋ bu tāyda aśıb Dakiyάlάr.
01/53
8. ET bış-, biş- fiili, Standart Türkmencede (biş-) kullanımını sürdürmektedir.
Günbed Ağzı’nda ise bu fiil Biş- şeklindedir: āş Bişirdim, Bişirdim 08/11; 08/5.
122
< otır-ıp-dı-q
313
9. Standart Türkmencede f’ler birkaç örnek hariç düzenli olarak p’ye
değişirken Günbed ağzında bazı f’ler korunmaktadır: ayaγına tüfäŋ deydi. 05/11; bíŕ
tarafta ġıyδ duriyά bíŕ tarafta oġlån duriyά. 03/1; täδä yıl kutlamaśï bā; emmā śυfra
yayratmıyaq emmā, ramaδan ayDı βār, fetr ayDı, kurbanlıq ayDı bā. 09/2 (< St.
Trkm. supra)
10. ET’de kelime başında bulunan q ve k’lerin bir kısmı Standart
Türkmencede de olduğu gibi g sesine değişir: onυ bu ġıyδlar āytıp gälällä', toya
gidällär, olarï Dakı΄nırdï. 01/69 (< MK kit-); āyDıp āyDıp feyδ alıp, feyδ alıp bíhūş
ōliyά, hāldan giDiyä' onï ġaldırmaγına bíri gäräk feyδ alıp xūşdan gidiyά. 10/53;
gäliniŋ gäliyä'ni mālum bōliyά. 01/65 (< MK kel-, St. Trkm. gel-)
11. r, d ve k ünsüzlerinin ikizleşmesi ses olayının örnekleri vardır: ohōm
ġarrı ecäm mυŋa ŏruśghat berdi. 04/30, o qadímlär gälini kökäδmäδdilär, yeddi
yılda, śäkkiδ yılda gälini ġaytarıp άkitirdilär. 01/86, inni hämānäDän nä'me, biŕ ġıyδ
öydä mi, ikki Dάnä ġoca nänä gäliyä' mυnı ġudaçlıġa. 04/1 vb.
12. h, r, q, k, b, l, n, y ünsüzleri bazı kelimelerde düşer: onıŋ hıqmatınάm
yetişip bilmäyä'r. 10/50 (< hıkmat+ı+n+a+ham); yāγlıγï kókάt türkmän türkmän
yāγlıq iştä göδä'. 01/30 (< kör-kät-. St. Trkm. kokat kókάt); biŕbiŕlärinnän güyç alyάn
gälyä'n adamlά tā mυŋ qāqaśiŋa yetiyä'. 10/45; yō män ata minä'mōq, män maşínä
mindim, -dőrt dάnä maşínä mindim. 04/48; õnśoŋ bunυŋ dőrt töwöröğü döwüx ōliyά;
ortaśınna ġıyδ bōliyά. 03/24; ā ol päridä dä'mi, yeddi ġaŕış etti ġīyδlarıŋ heŕ (ġayśï?)
da biŕ dä'mi śäçki śäçtilär, noγul śäçtilär. 06/4; hiç δāD aydanımıδōq. 06/20 vb.
13. Günbed Ağzı’nda -çok az örneği bulunmakla beraber- kelime başı h
ünsüzü türemesi oluşmaktadır: inni hämānäDän nä'me, biŕ ġıyδ öydä mi, ikki Dάnä
ġoca nänä gäliyä' mυnı ġudaçlıġa. 04/1; mäniŋ ballim hıncıdı΄r 07/53
14. Standart Türkmencede de olduğu gibi Günbed Ağzı’nda da s ve r sesleri
peltektir.
314
15. Yer değiştirme (Göçüşme / Metathésé) çok nadirdir. -gś- > -śġ-, -λ-δ- > -
δ-λ- şeklinde örnekleri vardır: qāqaśï bilän nä'neśi -ecäśi ŏŕuśġat beriyä'r. 04/10,
õnśoŋ αliŋe Daqıliyά kümüş ġulp, kümüştän bu büδeλüğü bōliyά, ġoşma büδeλük
díyä’llär oŋa. 01/43 vb.
16. Gerileyci ünsüz benzeşmesi (nl- > -ll-, -rl > -ll-, -ln- > -nn-) sıkça görülür:
emmā, oqiyāllarımıδ ayrıllï. 10/63; oγlållarıŋ hämmäśini çıkarcaq män, öldürcäk,
díydi. 05/12, bular gäliyä'llär, giDíyä’llär öylärinä ġatlama Bişiriyä'llär; pośluq
Bişiriyä'llär; dőş getiriyä'llär. 04/7, kümmetġawυś. 05/3, oġlanlï bōlup beylä
geçirännän śorā, biŕ göweği käśilännän śoŋ, õnśoŋ ġıyδıŋ ġāyınlarï, ġāyıntalarï
hemmäśi ǖşişiyä'llär. 06/27 vb.
17. İlerleyici ünsüz benzeşmesinin (-t- -p- > -t- -t-, -ld- > -ll-, -nd- < -nn-, -śt-
> -śś-, -nl- > -nn-, -ld- > -ll-, -m b- > -m m-, -śl- > -śś-, -td- > -tt-) örnekleri de
çoktur: biŕ gún otïtdıq õnśoŋ bu oγlallarıŋ śüydü, çőrœγỉ yōqtï –çőröğỉ. 05/29 (< otır-
ıp-dı-q), mυŋ qāqaśï ki ayrıllï, başqa hiç kimde yōq -āδ βā, o güyçdä āδ βā. 10/46,
inni hāli yōq, yaşï kä'n. 10/60, onnan śōra oloqō΄n üç ġuppalï halqa díyä’llär. 01/49,
göδünü āşġawar ġoyıp källäśinä śellä ġoydυm; üśśüŋä dä içmäk ġoydυm. 05/21,
onśōŋ nä'me gälinlär, ġıyδlar, oġlållar hediye gätiryάllάr. 06/10, oġlållar: ġıyk da
çıyq oġlållar düşiniyάllάr orayı, yórtişiyάllάr. 03/33, śüyt allım, hάlwa āllım, çőräγ
āllım. 05/37, ohōm śadaqa tamām molannan śōra boşa gitmäśin díyip heŕ kime
ruśäricik bilän üş, dőrt dάnä ġantı ġoyiyάllάr içinä. 06/15, çapatï pişiriyä'llär, pośśuq
edíyä’llär, ekmek pişiryä'llär, ġatlamά edíyä’llär. 06/13, õnśoŋ gittim - hattā şä'rdāra,
şä'rdāra gittim diydim ki: 05/30
18. Standart Türkmenceden farklı olarak şimdiki zaman eki -(I)yA(ŕ)
şeklindedir. Şimdiki zaman ekinin sonundaki r ünsüzü sıklıkla düşmeye meyillidir:
bu ġıyδıŋ śoqıγın(ı)na aliyά αliŋä, ġaçiyά, ġaçänna yaŋqı dœwlä. 03/28, ayaγınï
beylä beylä beylä beylä baśiyά, bu ġıyδiŋ αlindän tutiyά. 03/27, õnśoŋ yeddi yılda,
altı yılda oγlånı görüp bilmeyä' dā; baγrı dāş bōliyά. 01/89 vb. Aynı durum ekin eski
gerundium şeklinde de görülürür. -IyA ekinde I’ler çoklukla redüksiyona uğramıştır.
315
19. Öğrenilen geçmiş zamanın hikâyesi için -Standart Türkmencede
görülmeyen-, -IyAmIştIk eki kullanılmaktadır: õnśoŋ bu oġlån gäliyä' atlayıp; bíŕ
dάnä oγlån gäliyä'mışDıq - bíŕ óyä gäliyä'mışDıq. 3/20 vb.
20. Günbed Ağzı’nda Azeri Türkçesinin etkisi görülmektedir: ohōm oġlana
dä'mi täδä eyinbaş giydiriyä'llär. 06/43 ( śädeme düşär -yara düşär, díydim. 05/10 (Az sedeme), tüŕkmäniŋ ŕαśimi nä'me inni
śiδ ya‘ni oγlållaŕ śowaDıŋıδ kä'n bōlυp tüŕkmän ŕαśimläŕini öwe geçiŕśäŋiδ biδe eyė
bōluŕ, memnūn śiδden. 01/8 ( böyük böyük ecäläŕ βeŕiŕ -
ŏŕuśġat alıp giDäŕdik. 04/22; apaŕdılaŕ diymä, αkitDiläŕ! 04/33.vb.
Bir cümlede ise Azeri Türkçesindeki şimdiki zaman eki -(y)Ir’ın kullanıldığı
görülmektedir: bular nä'me günācıktır, öyüŋ içinde baxıyırlar otirillά, díydim. 05/14
21. Günbed Ağzı’nda leksikolojik bakımdan Farsçanın etkisi de
görülmektedir.: õnśoŋ oġlån bunυ, oġlån bilän otiriyάllάr, cüft otiriyάllάr. 04/47
(Far. coft تفج;); mυnï heywerä ġåwı tutiyaq. 09/3; lāγır laγır lāγır lāγır edip, heŕ
mōġe ki gälin gäliyάkάn o śäś bilän bilirdik. 01/60 (Far. mōqe' عقوم ); nāŕāxatçılıq
tutıyάr dā. 10/57 (Far. nā ان + Ar. rahat
ر
تحا + Tü. çı + lıq); ġaŕaδ cān xudāy śaγlıq
bōlśın, śalāmatlïq bōlśın. 06/48 (< Ar. ġaraz ضرغ); o da yençip δïnciŕli diwānanï
ġåwı ediyä', şαfā beŕ
i
yä'. 10/29 (< şafa افش); õnśoŋ taqŕïban nä'me yeddi gún
geçännän śōŕa, ġatlamα Bíşiŕip, śāçaq edip māmaśınıŋ öyünä giDiyä'läŕ. 06/32 (< Ar.
taqrībān ابيرقت )
316
KAYNAKÇA
Açıkgöz, H., M. Yelten (2005), Kelime Grupları, İstanbul: Doğu
Kütüphanesi.
Akalın, Ş. H. (1997), Azerbaycan Türkçesi, (Ders Notları) Adana.
Altaylı, Seyfettin (1994), Azerbaycan Türkçesi Sözlüğü, C. I-II, İstanbul:
MEB Yayınları.
Annanurov, A., R. Berdiyev, N. Durdıyev, K. Şamıradov, Türkmen Diliniŋ
Ersarı Dialekti, Aşgabat: Türkmenistan SSR Ilımlar Akademiyası Magtumgulı
Adındakı Dil ve Edebiyat İnstitutı.
Arazkuliyev, S., S. Ataniyazov, R. Berdiyev, G. Saparova (1977), Türkmen
Diliniŋ Gısgaça Dialektologiya Sözlügi, Aşgabat: Ilım Neşriyatı.
Ataman, S. Y. (1992), Eski Türk Düğünleri, Ankara: Kültür Bakanlığı
Yayınları.
Ataziyanov, S. (1999), “Türkmen Boylarının Geçmişi, Yayılışı, Bugünkü
Durumu ve Geleceği”, Bilig, S.10, s.1-30.
Azımov, P., G. Sopıyev, Ya. Çönneyev (1992), Türkmen Dili, Aşgabat:
Magarif.
Azmun, Y. (1966), “Türkmen Halk Edebiyatı Hakkında”, Reşit Rahmeti İçin,
Ankara: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, s. 68-83.
---------------(2003), “Söz Mirasımız - Öz Mirasımız”, Journal of Turkish
Studies / Türklük Bilgisi Araştırmaları, Kaf Dağının Ötesine Varmak Günay KUT
Armağanı I, C. 27/I, s.161-177.
---------------(1983), Ana Çizgileriyle Türkmence Dilbilgisi, Ankara:
Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fak. Yayınları / Doğu Dilleri ve Edebiyatları
Araştırmaları Enstitüsü Yayınları.
---------------(1990), “Türkmencede Aslî ve Dolaylı Uzun Ünlüler”, Journal
of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), Fahir İz Armağanı I, Volume 14.
Banguoğlu, T. (2007), Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu
Yayınları.
Başdaş, C. (1999), “Türkmen Türkçesinde +(I)k (İntensivum) Eki ve
Kullanılışı”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S., s. 492-496.
317
Başlangıcından Günümüze Kadar Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları
Antolojisi (1998), Cilt 10 / Türkmenistan Türk Edebiyatı, Ankara: Kültür Bakanlığı
Yayınları.
Bazin, L. (1959), “Le Türkmène”, Philologiae Turcicae Fundamenta (PhTF),
1.C, s. 308-317, Wiesbaden.
Bayatlı, H. K. (1996), Irak Türkmen Türkçesi, Ankara: TDK Yayınları.
Benzing, J. ve Sabit S. Paylı (1988) “Altay Filolojisi ve Türkoloji ETtlerine
Kılavuz II”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı BELLETEN 1958, Ankara: Türk Tarih
Kurumu Basımevi.
Benzing, J. (1939), Über die Verbformen im Türkmenischen, Berlin:
Inaugural-Dissertation.
Berdiyev, R., S. Kürenov, K. Şamıradov, S. Arazkuliyev (1970), Türkmen
Diliniŋ Dialektleriniŋ Oçerki, Aşgabat: Türkmenistan Ilımlar Akademiyası
Magtumgulı Adındakı Dil ve Edebiyat İnstitüti.
Bosnalı, S. (2001), “İran Türklerinin Dil ve Toplumsal Kimliği”, Türk Dili, S.
594, s.669-678.
Budak, A. (1983), “Türkmen Türkçesinin Dialektolojik Atlası”, Türk Dünyası
Araştırmaları, S. 86, s. 65-67.
--------------(1995), “Türkmence’de -galı > -alı Zarf Fiili”, Türk Dünyası
Araştırmaları, S. 97, s.219-232.
--------------(1999), “Türkmenistan’da Bugünkü Oğuz Boyları”, Türk Dünyası
Tarih Dergisi, S. 146, s.45.
Buran, A. “Çağdaş Türk Yazı Dillerinde ve Türkiye Türkçesi Ağızlarında
İkincil Uzun Ünlüler”, http://turkoloji.cu.edu.tr.
Bozkurt, F. (1992), Türklerin Dili, İstanbul: Cem Yayınevi.
Caferoğlu, A. (1993), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Enderun
Kitabevi.
Ceylan, E. Y. (1991), “Ana Türkçede Kapalı e Ünlüsü”, Türk Dilleri
Araştırmaları, s.151-165.
Clark, L. (1998), Turkmen Reference Grammar, Wiesbaden: Harassowitz
Verlag.
318
Çağatay, S. (1972), Türk Lehçeleri Örnekleri II - Yaşayan Ağız ve Lehçeler,
Ankara, s.28-39.
Çeneli, İ. (1986), “Türkmen Türkçesi Sözlüğü”, TDAY-Belleten 1982-1983,
Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınevi, s. 29-84.
Develioğlu, F. (1997), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın
Kitabevi Yayınları.
Dilçin, C. (Düz.) (1983), Yeni Tarama Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
Duymaz, A. (1998), “Türkmen Tekerlemelerinin (Sanavaçlarının) Şekil ve
Tür Özellikleri Üzerine”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S.5, s. 172-189.
Ercan, Ö. A. (2005), “Türklerin Geçidi, Yurdu, İnançların Tutsağı İran”, Türk
Dünyası Tarih-Kültür Dergisi, S. 227, s.23-29.
Ercilasun, A. B. (2002), Kars İli Ağızları, Ankara: TDK Yayınları.
Ercilasun, A. B. (2001), “Oğuz-Türkmen Dil Kaynakları”, Türk Dünyası Dil
ve Edebiyat Dergisi, S. 11, s. 7-12.
Erdem, M. (2000), “Türkmen Türkçesi Ağızlarında Olumlu Şimdiki Zaman
Kullanımı”, Bilig, S. 14, s.55-71.
Eren, H. (1999), Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, Ankara: Bizim Büro Basım
Evi.
Ergin, M. (1993), Türk Dilbilgisi, İstanbul: Bayrak Basım / Yayın / Tanıtım.
Ergin, M. (1981), Azerî Türkçesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
Ärnazarov, S. (1996), “Dolaylı ve Dolaysız Anlatımın Sözdizimsel
Özellikleri”, Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Dergisi, S. 6, s.67-69.
Evliyâlar Ansiklopedisi (1992), C.3, İstanbul: İhlâs Gazeecilik Holding A.Ş.
Eyuboğlu, İ. Z. (1988), Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü, İstanbul: Sosyal
Yayınlar.
Gabain, A. V. (2000), Eski Türkçenin Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu
Yayınları.
Gabain, A. V. (1988), “Türkçede Fiil Birleşmeleri”, Türk Dili Araştırmaları
Yıllığı-BELLETEN 1953, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Gemalmaz, E. (1987), Türkmence Metinler, Erzurum: Atatürk Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları.
319
Gerhard, D., W. Hecshe (1993), Charasantürkisch, Wiesbaden: Harrassowitz
Verlag.
-------------------------------(1998), “Turkmenische Materialien aus Gonbad-e
Qābūs”, Materialia Turcica, Band 19.
Gerhard, D. (1988), Grammatik des Chaladsh, Wiesbaden: Otto
Harrassowitz.
---------------(1969), İran’daki Türk Dilleri, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-
BELLETEN.
Golden, P. B. (2002), Türk Halkları Tarihine Giriş (Çev. O. Karatay),
Ankara: KaraM.
Golkarıan (Güldiken), K. (2005), Moheg Farsça-Türkçe Sözlük, İstanbul:
Alfa Yayınları.
Gökdağ, A. B. (2006), Salmas Ağzı, Çorum: KaraM Araştırma veYayıncılık.
Grönbech, K. (2000), Türkçenin Yapısı (Çev. M. Akalın), Ankara: TDK
Yayınları.
Grunina, E. A. (2005), Türkmenskiy Yazık, Moskva: İzdatelskaya Firma
“Bostaçnaya Literatura” RAN.
Gülseren, C. (2000), Malatya İli Ağızları (İnceleme-Metinler-Sözlük ve
Dizinler), Ankara: TDK Yayınları.
Hamzayev, M. Y. (1962), Türkmen Diliniŋ Sözlügi, Aşgabat.
Hanser, O. (1977), Turkmen Manual (Descriptive Grammar of contemporary
Literary Turkmen Text, Glossary), Wien.
İlker, A. (1997), Batı Grubu Türk Yazı Dillerinde Fiil, Ankara: TDK
Yayınları.
İran ve Türkiye Arasındaki Tarihi ve Kültürel İlişkiler Konulu Makaleler
Mecmuası 1 (2002), Ankara: İslami Kültür ve İlişkiler Teşkilatı Türk Tarih Kurumu.
Kadı, H. M. D., (Hicrî 1381), Türkmen Folkloru (Aydımlar, Lele, Hüvdü), C.
I, Gorgan.
--------------------(Hicrî 1382), Türkmen Folkloru (Hüvdü, Lele, Toy
Aydımları, Atalar Nakli), C. II, Gorgan.
-------------------- (Hicrî 1382), Ferhangi Kadı: Farsi - Türkmeni, Meşhed:
Gol Neşr.
320
Kara, M. (2001), Türkmence (Giriş-Gramer-Metinler-Sözlük), Ankara: Akçağ
Yayınları.
-------------(1998), “Türkmen Türkçesinde Ünlüler”, Türk Dünyası Dil ve
Edebiyat Dergisi, S.6, s.824-837.
-------------(1998), Türkmen Türkçesi ve Türkmen Edebiyatı Üzerine
Araştırmalar, Ankara: Akçağ Yayınları.
Karadoğan, A. (2004), “-Ip ile Kurulan Zarf-Fiilli Parçaların Türkmen
Türkçesinden Türkiye Türkçesine Aktarımı”, Bilig, S. 31, s.207-217.
Karayanık, S. (1999), “Türkmence Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi”,
Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, S. 7, s. 227-249.
Kartal, A. (1999), “Farsça’da Türkçe Kelimeler ve Fars Edebiyatı’nda ‘Türk’
kavramı ile İlgili Unsurlar”, Bilig, S.11, s.49-52.
*Kıral, F. (2001), Das gesprochene Aserbaidschanisch von Iran, Eine Studie
zu den synaktischen Einflüssen des Persischen, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
Koçu, R. E. (1969), Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Sümerbank
Kültür Yayınları.
Korkmaz, Z. (2003), Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Ankara: TDK
Yayınları.
----------------(1992), Gramer Terimleri Sözlüğü, Ankara: TDK Yayınları.
----------------(1994), Nevşehir ve Yöresi Ağızları, Ankara: TDK Yayınları.
Kürenow, S. (1996), “Türkmen ve Türk Dillerinin Ünlülerinin Özellikleri”,
Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Dergisi, S. 6, s.70-73.
Laziboğlu, H. (1980) “İran’da Ne Kadar Türk Vardır, Nerelerde Otururlar”,
Türk Kültürü, S. 211-212-213-214, s.195-203.
Lessing, F. D. (2003), Moğolca Türkçe Sözlük (Çev. Günay Karaağaç),
Anakar: TDK Yayınları, C. I-II.
Memova Süleymanova, H. (1976), Türk Dili Ses Bilgisi, Sofya: “Kliment
Ohridski” Üniversitesi, Batı Filolojileri Fakültesi.
Nişanyan, S. (2003), Sözlerin Soyağacı / Çağdaş Türkçenin Etimolojik
Sözlüğü, İstanbul: Adam Yayınları.
Orazguliyev, S., G. Amanguliyeva (1995), Gözli Ata, Ruh: “Ruh” Döredicilik
- Önümçilik Birleşigi.
321
Özbekçe - Türkçe ve Türkçe - Özbekçe İzahlı Lugat (1997), Taşkent:
Özbekistan Cumhuriyeti Halk Talim Vezirliği Silm A.Ş. Özbek-Türk Liseleri Genel
Müdürlüğü.
Özkan, N. (1996), Gagavuz Türkçesi Grameri, Ankara: TDK Yayınları.
Öztürk, M. (2001), Farsça Dilbilgisi, Ankara: Murat Kitabevi Yayınları.
Öztürk, R. (1997), Uygur ve Özbek Türkçelerinde Fiil, Ankara: TDK
Yayınları.
Rahmeti, N. (1999), Aserbaıdschanısch - Deutsches Wörterbuch, Verlag auf
dem Ruffel, Engelschoff.
Sağlık, G. S. (2006), “Türkmen Düğün Geleneği”, Modern Türklük
Araştırmaları Dergisi, C.3, S.2, s. 71-85.
Sarı, B., N. Güder (1998), Türkmencenin Grameri (I Fonetika: Ses Bilgisi),
Ankara: Türk Dünyası Gençleri’nin Mahtumkulu Yayın Birliği.
------------------------(1998), Türkmencenin Grameri (II Morfologiya: Şekil
Bilgisi), Ankara: Türk Dünyası Gençleri’nin Mahtumkulu Yayın Birliği.
------------------------(1998), Türkmencenin Grameri ( III Sintaksis), Ankara:
Türk Dünyası Gençleri’nin Mahtumkulu Yayın Birliği.
Sarıhanov, M. (2002), “Türkmen Dili” (Çev. Selcan Sağlık), Türkler, C. 19,
Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 840-848.
Sarrafi, A. R. (2002), “İran Türkleri’nin Etnografyası ve Türk Folklorunun
Araştırılmasındaki Sorunlar”, Uluslararası Türk Dünyası Halk Edebiyatı Kurultayı
26-28 Mayıs 2000, s.641-664, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Sümer, F. (1992), Oğuzlar (Türkmenler): Tarihleri - Boy Teşkilatı -
Destanlar, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Tabaklar, Ö. (1996), “Türkmen Türkçesi’nde Ünlülerin Uzun Okunmasını
Gerektiren Durumlar ve Eklerdeki Uzun Ünlüler”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı
BELLETEN 1994, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 145-155
Tatlıoğlu, D., “Din Sosyolojisi Açısından Türkmen Ailesi ve Kuruluşu
Düğün Nikah ve Boşanma”, Akademik Araştırmalar Dergisi, S. 9-10.
http://www.academical.org/dergi/
-----------------(2002), “Türkmenistan’da Sosyal Yapı”, Türkler, C. 19,
Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, s. 840-848.
322
Tekin, T. (1995), Türk Dillerinde Birincil Uzun Ünlüler, Türk Dilleri
Araştırmaları Dizisi, Ankara: Simurg Yay.
--------------(2003), Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul: Kitap Matbaası.
Tekin, T., M. Ölmez (2003), Türk Dilleri Giriş, İstanbul: Kitap Matbaası.
-------------------------(1995), Türkmence-Türkçe Sözlük, Ankara: Simurg
Yayınları.
Tietze, A. (2002), Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı
(Sprachgeschıchtlıches Und Etymologsches Wörterbuch Des Türkei-Türkischen),
Cilt 1 A-E, İstanbul / Wien: Simurg Yayınları / Österreichische Akademie der
Wissenschaften.
Tseng, L. (2002), Türkiye Türkçesinde Orta Hece Düşmesi, Ankara: TDK
Yayınları.
Tulu, Sultan (2008), “İran’a Yapılan Bir Aaraştırma Gezisi ve Günbed Ağzı”
(Yayıma hazır.)
Tulu, Sultan (1989), Chorasantürkische Materialien Kalāt bei Esfarāyen,
Berlin: Klaus Schwarz Verlag.
--------------------(2005), Aslı-Kerem Hikayesinin Türkçe Varyantı, Ankara:
Ürün Yayınları.
--------------------(2005), Bocnurd’dan Folklor Derlemeleri, Ankara: Ürün
Yayınları.
--------------------(2002), “Horasan Türkçesi’nde -mag ve -dıg Eklerinin İşlevi
Üzerine”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Osman Nedim Tuna Hatıra
Sayısı, S. 139, s.289-294.
Türk Ansiklopedisi (1983), C.32, “Türkmence”, “Türkmenistan” maddeleri,
Ankara: MEB Basımevi.
Türkçe Sözlük (2005), Ankara: TDK Yayınları.
Türkmen Diliniŋ Grammatikası (Morfologiya) (2000), Aşgabat: Ruh
Neşriyatı.
Türkmen Diliniŋ Sözlügi (1962), Aşgabat: Türkmenistan SSR Ilımlar
Akademiyasınıŋ Neşriyatı.
Türkmen, N. (2001), Orta Asya Türkmen Halıları ile Tarihi Anadolu-Türk
Halılarının Ortak Özellikleri, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
323
Yılmaz, C. E. (1991), “Ana Türkçede Kapalı e Ünlüsü”, Türk Dilleri
Araştırmaları, S. I, s.151-165.
Zülfikar, H. (2005), Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Ankara: TDK
Yayınları.
KİŞİSEL BİLGİLER
Adı Soyadı : Zeynep YILDIRIM
Doğum Yeri : İstanbul
Doğum Yılı : 1980
Medeni Hali : Bekar
EĞİTİM VE AKADEMİK BİLGİLER
Lise 1994 - 1997 : 19 Mayıs Lisesi / Samsun
Lisans 1997 - 2001 : 19 Mayıs Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı
Öğretmenliği Bölümü
Lisans 2002 - 2004 : Muğla Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve
Edebiyatları Bölümü
Yabancı Dil
: İngilizce
MESLEKİ BİLGİLER
2001 - 2003 : Selimiye Şükrü Tugay İ.Ö.O., Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği
2003 - ...... : Muğla Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları
Bölümü Araştırma Görevlisi
Document Outline -
-
- MUĞLA ÜNİVERSİTESİ
-
- TUTANAK
-
- TEZİN YAZILDIĞI DİL : Türkçe TEZİN SAYFA SAYISI: 340
- 4.pdf
- KİŞİSEL BİLGİLER
- Adı Soyadı : Zeynep YILDIRIM
- Doğum Yeri : İstanbul
- EĞİTİM VE AKADEMİK BİLGİLER
Dostları ilə paylaş: |