MühaziRƏ MİkrobiologiYA, sanitariya və GİGİyenanin iNKİŞAF tariXİ VƏ VƏZİFƏLƏRİ

Alimentar-toksik  allergiya.  Bu  xəstəlik  (köhnə  adı  «septik  angenadır») 
müharibə dövründə və ya quraqlıq dövründə yemək çatışmaması ilə əlaqədar olaraq 
baş  verirdi.  Xəstəlik  tarlada  qar  altında  qışlayan  və  ya  gec  yığılan  çovdar,  darı, 
buğda,  arpanın  və  onun  məhsullarını  yedikdə  baş  verir.  Törədicisi  soyuğa  davamlı 
Fusarium sportricfiella göbələyidir. Göbələyin inkişafı üçün optimal temperatur 18-
27°C,  amma  0°C  aşağı  (-2-3°C-də)  temperaturda  da  inkişaf  etmək  və  toksin 
hazırlamaq  qabiliyyətinə  malikdir.  Toksin  yüksək  davamlılığa  malikdir,  hətta  dəni 
uzun  müddət  (bir  il)  saxladıqda  belə  öz  toksikliyini  azaltmır.  Yoluxan  dənin 
unundan  bişirilmiş  çörəkdə,  hazırlanan  sıyıqda  toksin  parçalanmır.  Bu  xəstəlik 
zamanı  qanyaradan  üzvlər  xəstələnir  və  sonra  aleygiya  baş  verir.  Qanı  yoxladıqda 
get-gedə  artan  qanazlığı  nəticəsində  1  mm
3
-də  leykositlərin  sayı  2.000,  eritrositlər 
2.000.000-a,  hemoqlabin  30-20%-ə  düşür.  Xəstəliyin  bu  mərhələsinə  leykopeniya 
deyilir. 
Bunun ardınca anginoz mərhələ başlayır, bu zaman angina, yüksək temperatur 
baş verir. Vaxtında tədbir görülməsə xəstəlik ölümlə nəticələnir.  
Xəstəliyin profilaktikasında məhsulun vaxtında və itkisiz yığılmasının, tarlada 
qışlamış bitkilərin dənindən istifadə etməyə icazə verilmir. 

---

97 
 
Fuzarioz  –  «xəstə»  çörəklə  zəhərlənmədir.  Bu  xəstəlik  Fusarium  graminearum 
göbələyi düşmüş taxıldan bişirilən çörəkdən keçmişdir.  
Fuzariozun  əlamətləri  qan  dövranının  pozulması  və  qanaxma  ilə  müşahidə 
olunur.  
Fuzariozun  klinik  mənzərəsində  qastroenterit  (mədə  və  nazik  bağırsaqların 
selikli  qişasının  iltihabı)  və  sərxoşluğa  oxşayan  mərkəzi  sinir  sisteminin 
xəstələnməsi  əlamətləri  durur.  Fuzariozla  ən  təsirli  mübarizə  vasitəsi  əkinlərə 
göbələk düşməsinin qarşısını alan aqrotexniki tədbirlərdir.