Mühazirələri tərtib edən: dosent Əliyev Mahir Əlişah baki-2014

Cədvəl 12.1

Gözlənilən şərti mənfəət göstəricisindən istifadə etməklə tender əsasında qiymətin müəyyən edilməsi

Qiymət variant­ları	Mənfəət	Qiymətin alıcı tərə­fin­­dən qəbul edil­məsi eh­ti­malı	Gözlənilən şərti mən­fəət
2000	0	0,99	0
2100	100	0,90	90
2200	200	0,75	150
2300	300	0,40	120
2400	400	0,25	100
2500	500	0,15	75

Cədvəl məlumatlarından göründüyü kimi, gözlənilən şərti mənfəətin həcmi qiymətin 2200 manat olduğu variantda ən yüksəkdir. Məhz bu qiy­mət məhsulun qiyməti kimi qəbul edilir və məhsul həmin qiymətlə tenderə təklif edilir.

12.3. Tələbə əsaslanan qiymətqoyma metodu. Bu qiymətqoyma metodunda məhsulun qiyməti ona olan tələbin həcminə görə müəyyənləşdirilir və onun dəyişməsinə uyğun olaraq dəyişdirilir.

Müəssisə tələbə əsaslanan qiymətqoymanın son hədd qiymətqoyma meto­dundan; zərərsiz çevik qiymətqoyma metodundan; tələbin həcmi əsa­sında qiymətqoyma metodundan; satış yerinə görə qiymətqoyma meto­dundan və möv­sümiliyə görə qiymətqoyma metodundan istifadə edə bilər.

3.1.Müəssisə qiyməti son hədd qiymətqoyma metodu ilə müəy­yən etdikdə, əvvəlcə, məhsul üzrə müxtəlif qiymət variantları hazırlayır. Hər bir qiymət vari­an­tı üzrə məhsul satışının ehtimal edilən miqdarını, son hədd gəlirləri­nin məbləğini (əlavə buraxılan axırıncı məhsulun satışından əldə edilən məbləği) və son hədd xərclərinin məbləğini (əlavə buraxılan axırıncı məh­sula düşən məçmu, ümumi xərcləri) müəyyənləşdirir. Sonra isə hər bir qiymət variantı üzrə son hədd gəlirlərin məbləği son hədd xərclərinin məb­ləğilə müqayisə edilir. Son hədd gəlirləri ilə son hədd xərclərinin bərabər­liyini təmin edən qiymət məhsulun qiyməti kimi qəbul edilir.

3.2.Zərərsiz çevik qiymətqoyma metodunda müəssisə, əvvəlki metodda ol­duğu kimi, məhsul üzrə müxtəlif qiymət variantları ha­zır­layır. Hər bir qiymət variantı üzrə məhsul satışının ehtimal edilən miqdarı, məh­sul satı­şından əldə edilən ümumi gəlirin və ümumi xərclərin məbləği müəyyən edi­lir. Sonra ümumi gəlirlərin məbləğilə ümumi xərclərin məbləği arasındakı fərq tapı­lır, yəni əldə ediləcək mənfəətin məbləği hesablanılır. Bu fərqin, yəni mənfə­ətin məbləği hansı variantda daha böyükdürsə, çoxdursa o vari­antın qiyməti də məh­sulun qiyməti kimi götürülür.

3.3.Tələbin həcmi əsasında qiymətqoyma metodunda qiymət xərclər əsa­sın­da deyil, xərclər qiymət əsasında müəyyənləşdirilir. Belə ki, müəssisə məhsulun qiymətini müəyyən etmək üçün, əvvəlcə, istehlakçının məhsula görə ödəməyə hazır olduğu vəsaitin və əldə etmək istədiyi mənfəətin məb­ləğini müəyyən­ləşdirir. Sonra isə məhsulun qiymətindən əldə etmək istədiyi mənfəətin məblə­ğini çıxmaqla məhsula çəkiləcək xərclərin maksimum həd­dini müəyyənləşdirir.

3.4.Məhsulun qiyməti satış yerinə görə qiymətqoyma metodu ilə müəy­yən edil­dikdə onun qiyməti satış məntəqələrinin yerləşdiyi yerə görə dəyişdiri­lir: daha prestijli yerlərdə və yüksək imicə malik mağazalarda məhsula digər yerlər və mağazalarla müqayisədə daha yüksək qiymət qoyulur.

3.5.Mövsümiliyə görə qiymətqoyma metodu. Bu qiymətqoyma metodun­dan, əsa­sən, mövsümi məhsulların qiymətinin müəyyən edilməsində isti­fadə edilir və möv­sümə uyğun olaraq məhsulun qiyməti dəyişdirilir. Məsə­lən, yay paltarlarına qış mövsümində aşağı, qış paltarlarına isə yay möv­sümində aşağı qiymət müəyyən edilir.