Mustaqil mutolaa va adabiy tahlil book · January 022 citations reads 10,542 author
Yüklə 1,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
UO„K:028:372.41
KBK 83.7 Mas‟ul muharrir: S.Matchonov – pedagogikafanlari doktori, professor. Taqrizchilar: R.H.Niyozmetova – Nizomiy nomidagi TDPU “O„zbek tili va adabiyoti o„qitish metodikasi” kafedrasi mudiri, pedagogika fanlari doktori, professor. N.A.Jabborov – Mirzo Ulug„bek nomidagi O„zbekiston Milliy Universiteti O„zbek filologiyasi fakulteti dekani, filologiya fanlari doktori, professor. Sh.S.Shodmonova – Nizomiy nomidagi TDPU Pedagogik qayta tayyorlash kurs rahbari, pedagogika fanlari doktori, professor. N.A.Yuldasheva – Toshkent viloyati PKQTMO prorektori, pedagogika fanlari nomzodi. Nizomiy nomidagi Toshkent Davlat pedagogika universiteti o„quv-uslubiy kengashining 2015 yil 18-iyun 9-sonli yig„ilish qaroriga asosan nashr qilindi. ISBN 978-9943-4647-5-9 “Fan va texnologiya” nashriyoti, 2016 3 KIRISH Bugungi kunda o„quvchilarning bilim va ko„nikmalarini amalda qo„llay olish layoqatlarini shakllantirish ta‟limning eng dolzarb masalalari sifatida e‟tirof etilmoqda. Bu borada kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan DTS va o„quv dasturlari tajriba-sinovdan o„tkazilmoqda. Kompetensiyaviy yondashuvga asoslangan DTS maqsadi shaxsga yo„naltirilgan bo„lib, o„quvchilarni egallangan bilim, ko„nikma va malakalardan hayotda uchrashi mumkin bo„lgan turli vaziyatlarda foydalanishga tayyorlashi bilan ahamiyatlidir. “Kompetentlik (lotincha “competens” – “layoqatli”, “qobiliyatli”) deganda shaxs bilim, ko„nikma va tajribalarining ijtimoiy-professional mavqei va o„ziga tegishli vazifalarni bajarish, muammolarni hal qilishga qodirligi hamda haqiqiy moslik darajasi” 1 tushunilishi bejiz emas. “Kompetensiya” va “kompetentlik” muammolari Edingburg universitetining professori J.Raven tomonidan maxsus o„rganilgan tushuncha sifatida aniq predmet atrofidagi harakatni samarali boshqarish uchun zarur hisoblangan va tor doiradagi bilimlarni o„zida mujassam etuvchi malaka va tafakkur tarzi, muayyan xatti- harakatlarga jiddiy yondashashish qobiliyati deya ta‟riflanadi. D.A.Maxotina, Yu.V.Florova, V.V.Ryabova, B.A.Nazarova, S.Yu.Maxmudov kabi yetakchi rus olimlari izlanishlarida mazkur tushunchalarning mazmun-mohiyati va xususiyatlari haqida atroflicha fikr-mulohazalar yuritiladi. Ularning e‟tirof etishlaricha va kuzatishlarimizga qaraganda, “kompetensiya” shaxs tomonidan mukammal o„zlashtirgan predmet sanaladi va u tanlagan sohada faoliyat yuritish uchun tayyorgarlik mezoni vazifasini bajarsa, “kompetentlik” undan farqli ravishda shaxsning yo„naltirilgan tasnifi, bitiruvchining ma‟lum sohada faoliyat yuritishi uchun shakllantirilgan ko„nikmani anglatadi. O„quvchilarda muayyan sifatlarni kamol toptirish uchun o„qituvchining o„zidan ham umumkasbiy kompetensiyalarga ega bo„lish talab etiladi. Olimlar fan o„qituvchilari maxsus yo„nalishdagi, ijtimoiy, shaxsiy va individual kompetenlikni to„liq o„zlashtirgan holdagina kompetentli pedagog sanalishini qayd etadilar. So„nggi yillarda kasbiy kompetentlik muammosi psixolog olimlar: Ye.A.Klimov, A.K.Markova, L.M.Mitina, Yu.P.Povarenkov hamda N.S.Pryajnikovlar tomonidan psixologiya fanining predmeti sifatida tadqiq qilinganini kuzatish mumkin. Mustaqillik yillarida mamlakatimizda ham kompetentlik muammolari yoritilgan qator tadqiqot ishlari amalga oshirildi. Bevosita muayyan soha mutaxassisiga xos bunday jihatlarni professor N.A.Muslimov “individning, umuman jamiyatda va xususan kasbiy sohasida muvaffaqiyatli faoliyat olib borishi uchun zarur bo„lgan, atrofidagi ob‟ektlar va suby‟ektlar bilan o„zaro hamkorligi 1 Аsadov Y.М. Та‟limda комpetensiyaviy yondashuv. //Maktab va hayot. –Т.: 2014, №1. –8-bет. 4 bo„yicha ma‟lum bir malakalari va kasbiy tajribalari shakllanganligining muayyan darajasi” 1 tarzida baholaydi. Manbalarda o„quvchilarning shaxs sifatida shakllanishi va jamiyatda o„zining munosib o„rnini topishida kommunikativ, axborot bilan ishlash, o„qish- o„rganish, mustahkam e‟tiqodga ega bo„lish, ijtimoiy mehnat, umummadaniy hamda o„z-o„zini shaxsiy rivojlantirish kabi tayanch kompetensiyalar 2 asosiy ko„rsatkich hisoblanishi ta‟kidlanadi. Har bir o„quv fani mazmunidan kelib chiquvchi kompetensiyalar belgilangan bo„lib, adabiy ta‟limda badiiy asarni o„qish, tushunish, tushuntirish, tahlil qilish kabi xususiy kompetensiyalar qatori umumiy (tayanch) kompetentlikning estetik, kommunikativ, kreativlik, nutqiy, lingvistik, sotsiolingvistik, pragmatik, mustaqil va ijodiy fikrlash kabi yetakchi kompetensiyalari integratsiyalashgan holda amal qiladi. Yüklə 1,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|