N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov
Uyum so‘nish tarzlarida ishlanishi shartlarining tavsifi
Yüklə 4,36 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.3. Uyum so‘nish tarzlarida ishlanishi shartlarining tavsifi Gazkondensat konlarini ishlash malakasi ko‗rsatadiki, ba‘zi holatlarda konni ishlash usuli masalasi bir yo‗la yechiladi. Gazkondensat konini, gaz tarkibidagi kondensat miqdoriga va uning qatlamda yo‗qotilishiga qaramasdan, so‗nish tarzlarida ishlash shartlarini ko‗rib chiqamiz. 1) Boshlang‘ich qatlam bosimi. Boshlang‘ich qatlam bosimlari kondensatsiyalanish bosimidan ancha yuqori bo‗lgan gazkondensat konlaridan uzoq vaqt kondensat chiqishi o‗zgarishsiz bo‗lgan gaz olish mumkin. Faqatgina qatlamda bosim kondensatsiyalanish bosimiga teng bo‗lgandan keyingina kondensatsiyalanish boshlanadi va qatlamning g‘ovaklarida suyuq kondensat paydo bo‗ladi. O‗z-o‗zidan ma‘lumki, kondensat birinchi navbatda quduq tubi atrofida ajraladi. Qatlamda bosim tushishi bilan kondensat ajralish xududi kengayadi va butun maxsuldor qatlamni ishlatish ko‗payib boradigan yo‗qotishlar bilan olib boriladi. Biroq ishlatishning 82 birinchi davrida (kondensatsiyalanishdan yuqori bosimda) jami kondensat qazib olish yetarli darajada yuqori bo‗lishi mumkin. 2) Uyumning o‗lchamlari. Agarda gazkondensat uyumining o‗lchamlari kichik bo‗lsa, unda ma‘lumki, gazni qatlamga qayta xaydash natijasida olinadigan qo‗shimcha kondensat xaydovchi quduqlarni qazishga va kompressor stansiyasini qurishga ketgan xarajatlarni qoplamaydi. Bunday konlar so‗nish tarzlarida ishlatiladi. Misol sifatida Zafar gazkondensat konini keltirish mumkin (G‘arbiy O‗zbekiston, «Shurtanneftgaz» MCHJ). Aytilgan fikrlar tektonik buzilishlar tufayli bir qator bir-biridan ajralgan, uncha katta bo‗lmagan o‗lchamlardagi bloklarga bo‗linib ketgan katta konlarga xam tegishlidir. Kon bo‗yicha kondensatning notekis tarqalishi xam so‗nish tarzida ishlatilishiga sabab bo‗lishi mumkin, chunki bu xolatda kondensatni boshlang‘ich zaxirasini to‗g‘ri baholashni va suv bostirish tizimini tanlashni tasavvur qilib bo‗lmaydi. 3) Qatlam gazidagi kondensat miqdori. Qatlam gazida yuqori qaynovchi uglevodorodlarni miqdori kamligi bilan farq qilgan, uncha katta bo‗lmagan potensial gaz zaxirasiga ega bo‗lgan gazkondensat koni. Bu konlar qoidaga binoan yengil, zichligi yuqori bo‗lmagan kondensatga ega, shuning uchun bunday konlarni so‗nish tarzlarida ishlatishda anchagina yuqori kondensat olishga erishiladi. Bunday turdagi konlar uchun qatlam bosimini saqlashdan olingan samara jarayonni amalga oshirish bilan bog‘lik bo‗lgan xarajatlarni qoplay olmaydi. Shuning uchun bunday konlarni so‗nish tarzlarida ishlanadi. 4) Geologik sharoitlar. Xar qanday gazkondensat konni xam uyumga quruq gazni qayta xaydash yoki suv xaydashni amalga oshirish uchun mos geologik sharoitlarga ega bo‗lavermaydi. Noma‘qul geologik sharoitlarga qatlamning o‗tkazuvchanligi va qabul qiluvchanligini pastligi, uyumni joylashish chuqurligini yuqoriligi, qatlamni litologik tarkibini tezda o‗zgaruvchanligi, yoriqlikni tarqalishini turliligi, uyumni alohida ajratilgan bloklarga tektonik bo‗linganligi va b. kiradi. Litologik turlilik tezda o‗zgaruvchan bo‗lganda yoki yoriqlikni tarqalishi bir tekis 83 bo‗lmaganda quruq gazni qatlamga qayta xaydash uyumni ta‘sir bilan yetarli darajada qamrash imkonini bermaydi. Bu esa quruq gazni tez-tez yorib o‗tishiga olib keladi. Uyumni bir-biridan ajratilgan ko‗plab bloklarga bo‗luvchi tektonik buzilishlar tizimini bo‗lishi xar bir blokda qatlam bosimini saqlashni tashkil qilish uchun xaydovchi quduqlar sonini bir qancha ko‗paytirishni talab qiladi. Bunday konlar kondensat zaxiralari katta bo‗lganda ham iqtisodiy va texnologik nuqtai nazardan so‗nish tarzida ishlatiladi. 5) Kollektorlarning o‗tkazuvchanligi yuqori bo‗lganda chegara tashqarisidagi suvning tazyiqi. Yuqori o‗tkazuvchan kollektorli gazkondensat konlari. Odatda yuqori tazyiqli, faol chegara suvlari bo‗ladi. Bu uyumlarni so‗nish tarzida ishlashda suv uyumga kiradi, uni tabiiy suv bostirishni keltirib chiqaradi, buning natijasida qatlam bosimini tushish sur‘ati bir kancha sekinlashadi, shunining uchun qatlam bosimini sun‘iy saqlashga bo‗lgan ehtiyoj yo‗qoladi. Yüklə 4,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|